Elektrikli scooterlar: Yenilikçi bir ulaşım aracı mı, kentlerin yeni kabusu mu?
Çevikler, havalılar ve üstelik kiralanabilir versiyonları dünyanın dört bir yanındaki kentlere yayılıyor. Fakat herkes elektrikli scooterların yayılmasından hoşnut değil. Neden mi? BBC Dünya Servisi’nden Pablo Uchoa'nın haberi.
14 Aralık 2018 12:20
Elektrikli scooterlar popüler ulaşım araçları haline geliyor
Bisiklet kiralama servisleri dünyanın dört bir yanındaki kentlerin kalabalık sokaklarındaki bisikletli sayısını katlayarak artırdı.
Fakat şimdi sokaklarda yaygınlaşan yeni bir ulaşım aracı var ve kaldırımda yürürken her an yanınızdan hızla geçebilir.
Kiralanabilir ulaşım araçlarında son fenomen elektrikli scooterlar (e-scooterlar) ve tüm dünyada sayıları patlama yaşıyor.
ABD'de e-scooter paylaşımını ilk başlatan şirket olan Bird, Eylül ayında birinci yıldönümünü dünya çapında 10 milyondan fazla sürüş istatistiğiyle kutladı.
Bird'ün ABD ve Avrupa kentlerinde 2 milyondan fazla kullanıcısı var.
Geçen ay Meksiko'da da kullanıma açılan Bird, Brezilya pazarına da girmeyi düşünüyor.
Bird şirketi, kentteki araba yolculuklarının önemli bir kısmının 5 kilometreden daha kısa yolculuklar olduğunu söylüyor
Forbes dergisine açıklama yapan şirketin yetkilileri, bu yaz Paris'te hizmet vermeye başladıktan sonra 2 ayda 50 bin Parislinin e-scooter kullandığını söylüyor.
Fransa'nın başkentinde yaşayanlar artık Bird'ün yanı sıra Lime şirketinin e-scooterlarını da kullanabiliyor. Lime da Auckland'den Santiago'ya, Portland'dan Singapur'a kadar çok sayıda kentte 13 milyondan fazla sürüş gerçekleştirdiğini açıklayan bir şirket.
Silikon Vadisi'nde doğan Lime ve Bird'ün değerleri sırasıyla 1,1 ve 2 milyar dolar.
Gelişmiş ülkelerde hızla büyüyen e-scooter şirketleri bunu dünyanın başka yerlerinde de gerçekleştirebilir mi?
Paylaşırken başarmak
Bisiklet paylaşımının yükselişi kentliler için temiz, kolay ve alternatif ulaşım yöntemlerine yatırım yapan şirketlerin önündeki potansiyeli gösteriyor.
MetroBike adlı bisiklet paylaşımı danışmanlık şirketine göre dünyada kamusal kullanıma açık 18 milyon bisiklet bulunuyor. 2016'da bu rakam 2,3 milyondu.
Çin'de yüzlerce kentteki bisiklet paylaşım hizmetlerinde toplam 10 milyon bisiklet bulunuyor
Yine MetroBike'a göre dünyada kamusal kullanıma açık 18 milyon bisiklet bulunuyor. 2016'da bu rakam 2,3 milyondu.
Şirketin kurduğu Bike-Sharing Map (Bisiklet Paylaşımı Haritası) adlı internet sitesine göre Tahran'dan Havana'ya, Cape Town'dan Abu Dhabi'ye dünya çapında 1600 bisiklet paylaşımı programı bulunuyor.
Dünyanın en kirli havalarından birine sahip olan ve bu durumu değiştirmek isteyen Çin'de 300'den fazla kentte bu tür servislerde 10 milyon bisiklet bulunuyor.
E-scooterlar da kentlilerin kısa yolculuklarına yardım eden bu pazardan bir pay almak istiyor.
Trafiğe takılmadan gitmek
Bird şirketi, kentlerdeki araba yolculuklarının yüzde 40'ının 5 kilometreden kısa olduğunu ve bu yüzden alternatif ulaşım yöntemleriyle ikame edilebileceğini söylüyor.
Meksiko'da hizmet vermeye başlayan şirket, kentteki 20 milyon kişinin dünyanın en kötü trafik ve hava kirliliklerinden biriyle karşı karşıya olduğunu fark etmiş.
Kentte bazı günler trafik saatte 10 kilometre akıyor ve insanların işe gitmesi 2,5 saat sürüyor.
Gelişmekte olan dünyanın kalabalık kentlerinde insanlar alternatif ulaşım yöntemleriyle ilgileniyor
Modern e-scooterlar trafiğe takılmıyor ve park etmek son derece kolay.
Aletleri bir yere kilitlemek de gerekmediği için hedefinize vardıktan sonra ortalıkta bırakabiliyorsunuz. Bir e-scooter kiralamak için uygulamayı açtığınızda ise en yakınınızda nerede müsait bir alet olduğunu gösteriyor ve seçtiğiniz e-scooter kullanılabilir hale geliyor.
Bu teknoloji modern bisiklet kiralama sistemlerinde de kullanılıyor ve Çin'deki bisiklet kiralama patlamasının arkasındaki ana neden olarak gösteriliyor.
Yeşil yol
Bir diğer argüman da e-scooterların çevreci olması.
Bird bugüne kadar 5 bin 500 tondan fazla karbonun havaya salınmasını engellediğini, bunun da yıl boyunca sürülen 1000 araca denk olduğunu söylüyor.
Yöntem ne olursa olsun kentliler artan bir şekilde yolları daha fazla kişiyle paylaşmak zorunda kalıyor
Fakat bazı yolculuklar tümseklerle doludur.
E-scooter trendi de her yerde olumlu karşılanmadı.
'Hitchcock filmi gibi'
Miami, San Francisco, Washington DC ve Denver gibi kentler sokaklardaki e-scooter sayısını kısıtlayacak adımlar attı veya bu konuda bir düzenleme hayata geçirilene kadar onları programları askıya aldı.
Zengin yatırımcıların parası ve aletleri kilitleyecek bir yere ihtiyaç duyulmadığı için altyapı yatırımına ihtiyaç duyulmaması nedeniyle şirketler bu e-scooter arzını ihtiyaçtan yüksek tutabiliyor.
Ağustos ayında California'da yaşayan Madeline Eskind adlı bir Twitter çalışanı, Los Angeles'daki Bird (Kuş) e-scooterlarının fotoğrafını paylaşarak "Alfred Hitchcock'un Kuşlar filminin 2018 versiyonu" dedi.
Klasik filmler arasında yerini alan Kuşlar'da çok sayıda kuşun bir kasabada yaşayan insanlara saldırması anlatılıyor.
Twitter'daki bu esprili paylaşım viral olduktan sonra benzer sosyal medya paylaşımları da arka arkaya geldi ve şirket için bir halkla ilişkiler sorununa dönüştü.
Tehlikeler
Çok da uzun olmayan bir süre önce Çin'de "bisiklet mezarları" denen dev bisiklet dağlarının fotoğrafları sıklıkla paylaşılıyordu. Bu durum ulaşım aracı paylaşım sistemleri modasının şişirilmiş olabileceğini gösteriyor.
Çin'de bunun gibi bisiklet mezarları, fazla bisiklet arzının yarattığı sorunu gösteriyor
E-scooterların yükselişi herkesi mutlu etmedi.
Paris'in dar kaldırımlarında saatte 25 kilometre hızla gitmek yayalar için bir sorun oluşturuyor. Bu nedenle bu aletlerin kaldırımda sürülmesini yasaklamak için bir yasa tasarısı kent meclisine sunulmuş durumda.
İnternet sitesi Futurism'in editörü Alexandra Ossola, bu aletler için "eğlenceli, tehlikeli ve kaba bir risk" diyor ve ekliyor:
"Scooterlar, kullananlar için eğlenceli gözükebilir ama diğer herkes için felaket."
E-scooterlar bu hızla yayılmaya devam ederse gelecekteki kentlerin ayrılmaz bir ulaşım parçası olabilir.
Fakat insanların çoğu onların rahatlık değil sıkıntı getirdiğini düşünürse geçici bir moda olarak tarihe karışabilirler.
