T24- Dolardaki yüzde 10'luk artış ve küresel kriz endişesinin piyasayı daraltması elektrik dağıtım ihalelerinde ikinci en iyi teklif sahiplerine yapılacak olan devirleri de tehlikeye sokuyor. Uzmanlar, EPDK'nın elektrik dağıtım şirketlerinin kâr marjını TL bazında brüt yüzde 2.33'te sınırlayarak sabit tutmasının da, kredilerin geri dönüş zamanını uzattığını ve bu nedenle bankaların finansman sağlamakta daha çekingen davranmasına neden olduğunu belirtiyorlar. İsmini açıklamak istemeyen bir enerji uzmanı, özelleştirme ihalelerinin dolar kuru üzerinden yapılmış olmasının psikolojik bir etki yaratabileceğini ifade ederek, "Genelde yabancı bankalar, kur riskini azaltmak için 18 aylık 'floating hedge' yaparlar. Böylece risklerini minimize ederler ama kurdaki büyük iniş çıkışlar muhakkak ki süreci etkiler" diye konuştu.
Aynı uzman verilen fiyatların o zaman da çok yüksek olduğunu belirterek, "Elektrik dağıtım özelleştirmeleri ihalelerine bu fiyatlar verilirken bunların finanse edilebilir rakamlar olmadığı ve gerçekçi olmadığı belliydi. Yatırımcıların buradaki yaklaşık 10 milyar dolarlık ihale bedelinin 3-4 milyar dolarını özkaynaklarından koyması lazım ama bu ölçüde özkaynak koyabilecek bir yatırımcı çıkması zor gözüküyor" diye konuştu.
Özel bir bankanın proje finansmanı direktörü ise elektrik dağıtım özelleştirmelerinde bugüne kadar finansman sağlanamamasının en büyük nedeninin şirketlerin yeterli özsermayeyi koyamamaları olduğunu söyleyerek, "Elektrik dağıtım projelerinin arasında finanse edilebilecek durumda olanlar var. Bunlar finans bulabilirler ama hepsi için aynı şeyi söyleyemem" dedi.
Özelleştirme İdaresi Başkanlığı (ÖİB) dün ihale bedellerinin yatırılması için ek süre talep eden şirketlerin ek teminatları yatırmaması nedeniyle ihalelerde ikinci en iyi teklifi veren şirketleri davet edeceklerini açıklamıştı.
İhalelerin ikinci en iyi teklifi veren şirketlere geçmesinin ardından ise ihalelerin toplam değeri 440 milyon dolar azalarak yaklaşık 10.8 milyar dolardan 10.4 milyar dolara düştü. Yatırımcılardan bu miktarın yaklaşık yüzde 35'ini özkaynak olarak koymaları isteniyor. Toplamda ise finansman için 3.5-4 milyar dolarlık bir özkaynak; 6.5-7 milyar dolarlık finansman ihtiyacı ortaya çıkıyor.
Elektrik dağıtım ihalelerinde verilen tekliflerin toplamı olan 10 milyar doların tamamen yerli bankalardan sağlamasının mümkün olmadığını belirten aynı bankacı, "Elektrik dağıtımın dışında, üretim özelleştirmeleri, otoyol projeleri ve diğer termik santral yatırımları da söz konusu. Ayrıca HES ve rüzgar projeleri de var. Türk bankalarının bunların hepsine kaynak sağlaması imkansız. Bazı yabancı bankalar da elektrik dağıtım özelleştirmelerine ilgi gösterebilir. Ancak genellikle uzak duruyorlar" dedi.
İş Yatırım Analisti Başak Dinçkoç ise, "Elektrik dağıtımında sektör liberalleşene kadar elektrik fiyatı üzerinden yüzde 2.33'lük bir kâr marjı uygulaması var. Tabii ki elektrik fiyatları kurdaki artışla paralel olarak artmazsa, yüzde 2.33 ile şirketlerin elde edecekleri TL cinsi gelir de düşecek. Bu da finansmanı güçleştirecek bir konu" dedi.
Bunun yanı sıra Türkiye'deki elektrik üretim maliyetinin çok büyük kısmının doğalgaza dayalı olduğunu ve doğalgazın dolarla ithal edildiğini ifade eden Dinçkoç, "Doğalgaz fiyatları da uzunca süredir sabit ama biz doğalgazı yurtdışından alıyoruz ve dolar bazlı fiyattan alıyoruz. Yani kurdaki artışın elektrik fiyatlarında yukarı yönlü bir baskı oluşturması da gerekir. Dolayısıyla eğer elektrik fiyatlarında kur nedeniyle artış olursa dağıtım şirketlerinin gelirleri de artacaktır” dedi.
'Bankaları ikna etmek daha güç olacak'
İhaleleri kazanan tekliflerin çok yüksek olduğunu ifade eden Dinçkoç, "O yüzden de bundan sonraki finansmanlar proje finansmanı şeklinde yapılacaktır diye düşünüyorum. Çok büyük kâr beklentisi ile yapılmış teklifler bunlar ve bankaları ikna etmek bir miktar daha güç olacaktır. Global olarak piyasaların durumu da zaten ortada. Bu özelleştirmelerin tamamına baktığımızda bir-iki tanesi gerçekleşebilir ama hepsinin gerçekleşmesini çok küçük bir ihtimal olarak görüyorum" dedi.
ÖİB'nin dün yaptığı açıklamanını ardından ise gözler Boğaziçi Elektrik Dağıtım'ın ihalesinde ikinci en iyi teklifi veren Aksa Elektrik'e, Gediz Elektrik Dağıtım için Enerjisa'ya, Trakya Elektrik Dağıtım için IC İçtaş'a, Ayedaş için Yıldızlar SSS'e, Toroslar Elektrik Dağıtım için ise Park Holding'e çevrildi.
Park Holding, Akdeniz Elektrik Dağıtım'ı almaktan vazgeçtiğini daha önce açıklamıştı. Bu ihalede süreç ikinci en iyi teklifi veren Enerjisa açısından devam ediyor. Dicle Elektrik Dağıtım'da ise Karavil- Ceylan Grubu ek teminatı yatırarak süre uzatım hakkı kazanmıştı. (ajanslar)
