T24 Dış Haberler
EDAM Başkanı Sinan Ülgen, ABD Başkanı Joe Biden ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında gerçekleşecek ilk görüşme öncesi, kritik fikir ayrılıklarını ve olası gelişmeleri değerlendirdi. İki ülke arasında çeşitli alanlarda sorunlar olduğunun altını çizen Ülgen, temel sorunlardan biri olan S-400 meselesinde NATO anlaşmasının 4 ve 5'inci maddeleriyle bağlantı kurularak ilerleme sağlanabileceğini söyledi. Ülgen, "S-400 konusunda gelişme olup olmaması, iki liderin ilk görüşmesinin nasıl geçeceğini, belki de iki ülkenin gelecekteki ilişkilerini belirleyecek" dedi.
EDAM Başkanı Sinan Ülgen, Bloomberg'de "Biden ve Erdoğan, Türk-Amerikan açmazını nasıl bitirebilir?" başlıklı bir makale kaleme aldı. ABD Başkanı Joe Biden'ın göreve gelmesinden üç ay sonra Cumhurbaşkanı Erdoğan'la telefonda görüştüklerini belirten Ülgen, eski ABD başkanlarıyla ilişkileri hatırlatarak "Biden yönetimiyle bu ilişkinin doğası değişti" dedi.
Türkiye ve ABD konusunda çok alanda fikir ayrılığı olduğunu ve bir süredir hoşnutsuzluğun çift taraflı olduğunu belirten Ülgen, gelecek Erdoğan-Biden görüşmesiyle ilgili değerlendirmelerini paylaştı.
“Ankara’da beklentiler yüksek. Umulan, Erdoğan’ın Biden’ı iki ülkenin öngörülebilir, dostça bir ilişkiyle yürütülebilecek ortak stratejik çıkarları olduğuna ikna edebilmesi” diyen Ülgen, ABD ve Türkiye arasında geniş bir yelpazede olan fikir ayrılıklarının bazılarını şöyle sıraladı: "Türkiye’nin Rusya’dan S-400 satın alması, ABD’nin SDG’ye olan desteği, Türkiye’nin Fethullah Gülen’in iade edilmesi talebine karşı ABD’nin tepkisizliği ve Halkbank’ın İran yaptırımlarını ihlal etme suçlamasıyla New York’ta yargılanıyor oluşu." Ülgen, Erdoğan’ın çeşitli alanlarda göze çarpan problemler konusunda Biden’la çeşitli müzakereler planladığını belirtti.
“Ancak Beyaz Saray farklı bir frekansta” diyen Ülgen, Biden yönetiminin öne çıkan dünya görüşünün şu an Çin ve Rusya’yla büyük güç rekabeti olduğunu ve temel dış politikasının otoriter rejimleri sınırlamak olduğunu yazdı. Ülgen şöyle devam etti: “Bu perspektiften bakıldığında Türkiye artık ABD’nin stratejik zorluklarının merkezinde yer almıyor ve Ankara’nın sıkıntılarının çözümü bir ABD önceliği değil”
Erdoğan’ın eski ABD Başkanı Donald Trump’la yakın ilişkisinin Demokrat yönetimde bir şüphe uyandırdığını da belirten Ülgen, demokratik özgürlükler konusundaki hassasiyetini vurgulayan Biden’ın geçmişte Türkiye’de muhalefete destek açıklaması yaptığını da hatırlattı.
Ülgen, bütün çözümsüz görünen sorunlara rağmen iki liderin S-400 meselesinde ilerleme kaydedebileceği görüşünü paylaştı.
Ülgen şöyle yazdı:
“Yaptırımların kaldırılabilmesi için Türkiye’nin S-400’lerden vazgeçmesini şart koşan Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasası’nın Kongre tarafından onaylamasının ardından ABD’nin pozisyonu sertleşti. Bu, Türkiye için oldukça yüksek bir çıta. Öte yandan Ankara, S-400’lerin yalnızca Türkiye’nin ulusal güvenliğini tehdit eden istisnai durumlarda kullanılacağı bir anlaşmayı kabul edebilir. S-400’leri İncirlik Hava Üssü’nde konumlandırmak kolayca gözlemlenmesi kolaylığı sağlayabilir.”
Ülgen, Türkiye'nin karşı karşıya olduğu tehditlerin çeşitliliğini vurgulayarak söz konusu “istisnai durumların” ortak bir şekilde kabul edilen tanımını yapmanın bir zorluk oluşturabileceğini söyledi. Ülgen, bu durumda bir diplomatik çözümün, sistemlerin kullanımını NATO anlaşma metninin Türkiye’nin bölgesel egemenliği ve güvenliği tehdit altında ya da silahlı saldırı altında olduğunun NATO üyeleri tarafından kabul edileceği 4. ve 5. Maddelerine bağlamak olduğunu söyledi. Ülgen, “Bu bağlantı, S-400’lerin kullanımını gerçek ve yakın tehditlere karşı potansiyel durumlarda kullanmayla sınırlar” dedi.
Ülgen, şöyle devam etti: “Böyle bir anlaşmanın yürümesi için Biden’ın Kongre’yi Ulusal Savunma Yetki Yasası’nı değiştirme konusunda ikna etmesi gerekir. Karşılığında Erdoğan’ın S-400 sistemlerinin gelecekte kullanım şartlarını düzenleyen sert koşulları tamamen kabul etmesi gerekir.
S-400 konusunda gelişme olup olmaması, iki liderin ilk görüşmesinin nasıl geçeceğini, belki de iki ülkenin gelecekteki ilişkilerini belirleyecek."
