Economist dergisi, 'Türkiye'de din: Hristiyan geçmişi silmek' başlıklı bir yazıda, Trabzon'daki Aya Sofya Müzesi'nin Camiiye dönüştürülmesini ele alıyor.
Dergi 5 Temmuz'da Trabzon Müftüsü'nün, Ramazan ayının ilk cuma namazını Aya Sofya'da kıldırdığını söylüyor ve şöyle devam ediyor;
"Namaz, İstanbul'u Bizanslılar'ın elinden 1453'te çekip alan Osmanlı Sultanı İkinci Mehmet'in Karadeniz'deki bu antik Yunan liman kentini 1462'deki fethinin sembolik bir yeniden canlandırmasıydı. İkinci Mehmet, zaferini bugünün İstanbul'undaki Aya Sofya katedralini camiiye dönüştürerek kutlamıştı."
Trabzon'daki Aya Sofya'nın İstanbul'daki benzerinden daha küçük olduğunu belirten dergi, yine de deniz kenarındaki muhteşem yapıda göz kamaştırıcı duvar resimleri bulunduğunu ve Bizans mimarisinin en güzel örneklerinden biri olarak kabul edildiğini belirtiyor.
Economist, diğer Hristiyan eserlerinde olduğu gibi, Trabzon'daki Aya Sofya'nın da laikler ve İslamcılar arasındaki mücadelenin bir sembolü haline geldiğini söylüyor.
'İslamcılar kazandı'
Dergi 16'ıncı yüzyılda camiiye dönüştürülen yapının, daha sonra başka şekillerde kullanılmasının ardından 1964'te müzeye dönüştürüldüğünü hatırlatıyor. Yazı şöyle devam ediyor.
"Ama yerel bir mahkeme, Türkiye'nin tarihi camilerinden sorumlu kamu kurumu olan Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün Aya Sofya'nın kuruma ait olduğu ve Kültür Bakanlığı tarafından yasadışı bir şekilde işgal edildiği iddiasını kabul edince, 2013'te İslamcılar son raundu kazanmış oldu. Karar, aşırı milliyetçi görüşleri nedeniyle kötü bir şöhrete sahip olan kentte şaşırtıcı bir tepki yarattı. Yerel bir tarihçi, 'Mesele Hristiyan geçmişi silip, Osmanlıcılığı canlandırmak' diyor. Mahallenin muhtarı Zeki Bakar da, 'Trabzon'da yeterli sayıda camii var. Yarısı da boş. Ne gerek var?' diye ekliyor. Aya Sofya'nın camiiye dönüştürülmesine karşı bir dava da açıldı. Ama yine de, ılımlı İslamcı AKP hükümeti dönüşümü Ramazan'a yetiştirdi. Yerdeki zarif mozaiklerin üstü kırmızı bir halıyla kapatıldı. Orta kubbe'nin altındaki perdeler ve çadırlar ibadet eden Müslümanları 'günah' baba, oğul ve kutsal ruh resimlerinden koruyor. Bir zamanlar antik heykellerle dolu olan yeşil bahçeye, abdest alınması için plastik tabureler ve parlak çelik musluklar konuldu.'
'İstanbul'daki Aya Sofya kaygıları abartılı'
Economist, Vakıflar Genel Müdürlüğü Bölge Başkanı Mazhar Yıldırımhan'ın şikayetleri 'propaganda' diyerek umursamadığını belirtiyor. Ancak uzmanlara göre bu dönüşümün trajik olduğu ve kaçınılmaz olarak yapıya zarar vereceği vurgulanıyor. Courtauld Sanat Enstitüsü'nden Antony Eastmond'ın 'İznik'teki Aya Sofya'nın kaderini yakından takip edecek gibi görünüyor' dediği belirtiliyor.
Dergi tüm bunların İstanbul'daki Aya Sofya'nın 'sırada' olduğu kaygılarını körüklediğini vurguluyor. Yazı şöyle sona eriyor:
'Bu kaygılar abartılı. Restorasyon çalışmaları AKP'nin on yıllık iktidarında devam etti ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan yapının kaderiyle ilgili kaygıları reddetti. Ama yine de Yıldırımhan bu dönüşüm arzusunu da saklamıyor ve çok sayıda Müslüman'ın da bu arzuyu paylaştığını söylüyor. Yıldırımhan, 'Sultan böyle buyurmuştu. Bizde bütün kayıtları var' diyor.
BBCTürkçe
