Eric Weiner
İsviçre dünyanın en dakik ülkesidir. Alp Dağları üzerinde kurulu bu ülkede herkes zamana, bir de temizliğe çok önem verir.
Bu duruma alışkın olmayanlar karmaşık duygular yaşar; biraz şaşkınlık ve rahatlığın yanı sıra biraz da rahatsızlık söz konusudur aslında.
Dakiklik İsviçrelilerin hayatının bir parçası ve mutluluk kaynağıdır. Özellikle İtalya ve Fransa gibi zamana esnek yaklaşan ülkelerden sonra İsviçre'ye gidenler buradaki dakikliğe karşı değişken duygular içindedir.
Önce hoşunuza gider bu durum. Biriyle hangi saatte buluşacaksanız o saatte gelir, ne 5 dakika önce ne de 5 dakika sonra. Daha sonra ise sinirinize dokunur. İngiliz yazar Evelyn Waugh "dakiklik can sıkıntısından kaynaklanır" der.
Oysa İsviçre'de dakiklik, başkalarına karşı saygılı olma ve düşünceli davranmanın ifadesidir.
Dünyada en iyi saatleri İsviçrelilerin yapması tesadüf değildir. Bu ülkede trenler de başka her şey de saatinde ve tıkır tıkır işler.
Bir de tuvaletleri vardır, tertemiz. Bazı ülkelerde çeşme suyu içmek intihar sayılırken burada herkes bunu gururla yapar. Musluktan kaynak suyu akar çünkü.
Bu dakiklik ve temizliğin nedeni nasıl açıklanabilir? Kimse pek bilmiyor bunu. Ama dağların etkisi olduğu sanılıyor. Böyle bir coğrafyada ya toprağı zamanında ekip biçer ya da yıl boyunca aç kalırsınız.
Bugün dünyanın birçok bölgesinde dakiklik ne yazık ki önemini yitiriyor. Bunda kısmen cep telefonlarının da rolü var. Biraz geç kaldığımızda telefonla haberdar edebileceğimizi bilmenin rahatlığıyla hareket ediyoruz. Fakat İsviçre'de bu yönde bir kötüleşme bile hissedilmiyor.
11 yıldır Cenevre'de yaşayan Amerikalı yazar Susan Jane Gilman şimdiye dek hiçbir taksinin geç kalmadığı, buzdolabı teslimatı için verilen zaman aralığına uyulduğu gibi örneklerden söz ediyor. Daha önce her şeye hep geç kaldığını söyleyen Gilman dakikliği öğrendiğini, bu şekilde "herkesin zamanına saygı gösterdiğini" ifade ediyor.
Fakat bunun da dezavantajları var: Doğduğu şehre, New York'a her gidişinde oradaki dakik olmama halinin artık kendisini rahatsız ettiğini söylüyor Gilman.
Öte yandan İsviçre'de herkes dakik olduğu için bütün kafeler aynı anda, öğleden sonra 4'te dolup taşar. Çünkü herkes tam da bu saatte kahve molasına çıkar. Ayrıca apartmandaki çamaşırhaneyi kullanmanız için size ayrılan günü ve saati beklemeniz gerekir.
Dakiklik karşıdaki insandan da aynı davranış beklentisini yarattığı için, bunun gerçekleşmemesi halinde aşırı hayal kırıklığı ve öfkeye neden olabiliyor.
Trenlerin yüzde 89'unun ilan edilen varış zamanını üç dakikadan fazla aşmaması için konulan hedefin yüzde 87,5'te kaldığı haberi İsviçreliler açısından rahatsız edici olmuştu.
Bunu anlayışla karşılamalı belki de. Ne de olsa İsviçre dakiklik konusunda başkalarıyla yarış halinde. Japonya'daki Shinkansen adlı hızlı trenler bir yılda ne kadar gecikti dersiniz? Tam 36 saniye!
