Dünyanın en büyük devlet fonu olan ve Petrol Fonu olarak da bilinen trilyon dolar değerindeki Norveç Emeklilik Fonu'nun fosil yakıtlardan çekilme konusundaki önergesi, Norveç Parlamentosu’nda oylanarak meclisten geçti. Fonun 20 milyar doları güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına aktarması bekleniyor.
Parlamento, fonun 150 petrol ve doğal gaz şirketindeki (Sunulan liste son haline getirilmedi ve petrol devlerini içermiyor) milyarlarca dolarlık yatırımını, petrol fiyatlarındaki düşüş gerekçesiyle sonlandırdı. Petrol fiyatlarındaki düşüş, Maliye Bakanlığı tarafından yaklaşık 7,5 milyar Dolar olarak tahmin edilmişti.
Devlet fonunun, kömür şirketlerinden milyarlarca dolarlık yatırımını çekmesine karar verildi. Şirket isimleri henüz dile getirilmese de yeni etik kriterleri uyarınca yıllık 20 milyon tondan fazla madencilik faaliyetinde bulunan ya da 10GW kurulu güce sahip şirketler kapsam dışında kalacağı için RWE ve Glencore gibi şirketlerin de bu karardan etkilenmesi bekleniyor.
Bloomberg’in belirttiğine göre geri çekilecek yatırım miktarı sivil toplum kuruluşu tahminleri uyarınca 5,8 milyar dolar civarında. Kömür, petrol ve doğalgazın tamamının hariç bırakıldığı durumda ise bu rakam 13 milyar doların üzerine çıkabilir.
Yenilenebilir enerji piyasa değeri 2030'da 4,2 trilyon dolara ulaşabilir
Parlamento, devlet fonunun, tarihinde bir ilke imza atarak ve gelişmiş piyasalardaki rüzgar ve güneş projelerinden başlayarak fonun yüzde 2’sine denk gelen 20 milyar doları yenilenebilir kaynaklara yatırmasına izin verdi. Yenilenebilir yatırımların ilkinin 14 milyar dolar ölçeğinde olması önerildi ancak tavan fiyat, fonun yüzde 2’sine denk gelen 20 milyar dolara denk geliyor. Maliye Bakanlığı’nın yaptırdığı analize göre, küresel yenilenebilir enerji altyapılarının piyasa değerinin, 2017 yılında 2,9 trilyon dolarlık değerinden %50 büyüyerek, 2030’da 4,2 trilyon dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
Konu hakkında popüler bilim yayınlarından New Scientist'e göre, bu, kamuoyuna açıklanmış bugüne kadarki en büyük petrol ve doğal gaz yatırım sonlandırması kararı.
Ne olmuştu?
Norveç Hükümeti Küresel Emeklilik Fonu, Dünyanın en büyük devlet fonu olan kuruluş aynı zamanda Petrol Fonu olarak da biliniyor, 1990 yılında, petrol gelirlerini Norveç ekonomisine kazandırırken, uzun vadeli planlamaları göz önünde bulundurmak amacıyla kuruldu. Norges Bankası Yatırım Yönetimi fonu, Norveç halkını temsilen fonun sahipliğini yapan Maliye Bakanlığı adına yönetiyor. Bakanlık, Norges Bank Yatırım Yönetimi ve mecliste sunulan öneriler uyarınca fonun yatırım stratejisini belirliyor.
Norveç küresel enerji piyasalarını etkileyebilir mi?
Ekonomisi petrole dayalı olan Norveç, dünyadaki en büyük üçüncü doğalgaz ihracatçısı durumunda. Bir trilyon dolar değerindeki devlet fonu, 9000'in üzerinde şirketin hisselerini elinde tutmanın yanı sıra dünya genelindeki şirketlerin ortalama yüzde 1,3'ünün sahibi. IEEFA gibi düşünce kuruluşlarının tavsiyesi uyarınca, Norveç’in milyarlarca dolar değerindeki kömür yatırımını değerlendirmesinin yanı sıra, 2 trilyon dolar değerindeki Allianz emeklilik fonunun altı ay sonrasında %30’luk finansmanını fosil yatırımdan çekmesi ve Aralık 2017’de 1 trilyon dolar değerindeki Axa emeklilik fonunun benzer tutum sergilemesi son yıllarda kömür yatırımlarından finansmanın geri çekilmesine ivme kazandırdı.
"İklim krizinin ölçeği hakkında önemli bir sinyal"
Türkiye’den Avrupa İklim Eylem Ağı (CAN Europe) Türkiye İklim ve Enerji Politikaları koordinatörü, Elif Gündüzyeli kararı şöyle değerlendirdi: "Paris Anlaşması'nın imzalanmasını takiben Avrupa'nın en büyük emeklilik fonunun kademeli olarak kömür ve diğer fosil yakıtlardan yatırımlarını çekerek yenilenebilir enerjiyi önceliklendirmesi, iklim krizinin ölçeği ve piyasalara etkisi hakkında önemli bir sinyal veriyor. Küresel sıcaklık artışını 1,5C derecede tutabilmek için devletlerle birlikte yatırımcılar ve iş dünyasının da iddialı adımlar atması şart. Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC)'nin geçtiğimiz yıl yayınlanan raporunda belirttiği gibi, bu adımların başında tüm OECD ülkelerinde 2030'a kadar, diğer ülkelerde de 2050'ye kadar kömür kaynaklı enerji üretiminin tamamen sonlandırılması geliyor."
Norveç’in en büyük özel emeklilik kurumu olan ve yenilenebilir altyapıya dünya genelinde 80 milyar dolar AuM yatırım yapan KLP, geçen yıl %11’lik bir getiri oranı elde etti ve Mayıs ayında portfolyosundan kömürü tamamen çıkarttı.
KLP Sorumlu Yatırım Direktörü Jeanett Bergan:
“Oslo’nun bu kararı dünya çapındaki enerji piyasalarını sarsacak. Öte yandan, dünyanın en büyük devlet fonunun, küresel ölçekte hızla artan rüzgâr ve güneş yatırım fırsatlarını sermayesine katması ve kömür yatırımlarından uzaklaşmak istemesi şaşırtıcı değil. KLP’nin 80 milyar dolarlık tutarındaki portfolyosunda kömür bulunmuyor ve fonun kömürden arındırılması yatırımcılar için artık normalleşiyor.
İşin ilginç yanı, Fon'un şu anda en çok ABD'yi etkileyecek şekilde, yaklaşık 150 petrol ve doğalgaz şirketini portfolyosundan çıkarması durumu. Merkez Bankası’nın daha da ileriye giderek, petrol ve doğalgaz devlerini de dahil etmek istemesi, durumun bu şekilde devam edeceğini gösteriyor. KLP’nin portfolyosundan petrol ve doğalgazı çıkarması piyasalara olumlu yansıdı ve ABD’deki kaya gazı sektöründeki olumsuz gidişatı görüyoruz. Çok kısa bir zaman içerisinde, yenilenebilir enerji kaynakları ve depolamadaki gelişmeler uyarınca, tüm petrol ve doğalgaz yatırımları ‘riskli’ hale gelecek. Bu durum, yalnızca portfolyosunu kömürden arındırma dalgasındaki artış değil, yeni enerji altyapılarındaki gerçekleşme oranlarını da etkileyecek.
Yok oluş İsyanı (Extinction Rebellion) gibi taban örgütlerinden iklim grevi yapan öğrencilere ve Joseph Stiglitz gibi önde gelen ekonomistlere kadar toplumun çeşitli kesimlerinin, medeniyetimizin tehlikede olduğuna dikkat çektiği durumda, yatırımcılar olarak bu çağrıları dikkate almamız ve güneş ve rüzgar enerjisi gibi yeni temiz enerji çözümlerine odaklanmamız gerekiyor.”
Fosilden çıkan şirketlerin aktif büyüklüğü 8 trilyon doları geçti
İklim Değişikliği Kurumsal Yatırımcı Grubu (Institutional Investors Group on Climate Change, IIGCC), Genel Müdürü Stephanie Pfeifer şunları söyledi:
“Dünyadaki en büyük devlet fonunun, milyarlarca dolar değerindeki fosil yakıt yatırımlarından çekilerek yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelimi, dünyaya açık bir mesaj veriyor. Petrole dayalı bir fonun geleceği temiz enerjide görmesi diğer yatırımcıların dikkatinden kaçmayacaktır. Şu ana kadar kömür sektöründen yatırımlarını çekmiş kurumların aktifleri 8 trilyon doları geçti.
11 trilyon dolarlık varlık yöneten 95 küresel yatırımcı, enerji şirketlerinden beklentisini 2030 yılına kadar kömür kullanımını durdurmaları olarak açıkladı. Petrol ve doğalgaz şirketleri, artan yatırımcı baskısı sebebiyle, stratejilerini Paris Anlaşması’nın hedeflerine cevap verecek şekilde hazırlamalı. Norveç, iklim değişikliği ve yatırımlarını çeşitlendirmede öncü oldu ve diğer ülkeler de bu trendi izleyecek.”
BNP Paribas Varlık Yönetimi, Küresel Sürdürülebilirlik Araştırmaları Küresel Direktörü Mark Lewis de şunları söyledi: “Norveç Parlamentosu’nun bu kararı, trilyon dolar değerindeki devlet fonunu, güneş ve rüzgar enerjisine öncülük eden dev yatırımcılardan biri haline getiriyor. Önümüzdeki on yılda enerji ekonomisinin konusu, fosil yakıt devlerinin daha ucuza inşa edilen, daha temiz ve daha hızlı hayata geçen yenilenebilir enerji kaynaklarına akın etmesi olacak.’’
