DTÖ'den Covid aşılarının patent hakkı konusunda uzlaşma

Dünya Ticaret Örgütü'nün (DTÖ) Cenevre'de yapılan 12'nci Bakanlar Konferansı'nda 164 üye ülkenin temsilcileri bir dizi konuda uzlaşma sağladı. Buna göre daha fazla ülkenin Covid-19 aşısı üretebilmesi için aşı patentlerinin geçici bir süreliğine kaldırılmasına karar verildi. Bu sayede Covid-19 aşılarına dünya genelinde özellikle de yoksul ülkelerde eşit erişim hakkının tanınması hedefleniyor.

Konferansta bunun yanı sıra uzun yılladır tartışmalara neden olan zararlı balıkçılık sübvansiyonlarının azaltılması konusunda da anlaşma sağlandı. Bu uzlaşma ile aşırı balık avcılığının önüne geçilmesi amaçlanıyor.

DTÖ ayrıca dünya genelinde açlıkla mücadele eden Dünya Gıda Programı (WFP) tarafından yapılan alımların ihracat kısıtlamaları ile engellenmemesi konusunda da uzlaştı.

"DTÖ zamanımızın zorluklarına tepki verebilecek durumda"

Dünya Ticaret Örgütü Başkanı Ngozi Okonjo-Iweala Çarşamba günü sona ermesi planlanan ama Cuma sabahına dek devam eden görüşmelerin ardından yaptığı açıklamada uzlaşmayı, "DTÖ zamanımızın zorluklarına tepki verebilecek durumda olduğunu gösterdi" sözleriyle özetledi. Okonjo-Iweala'nın konuşması üye ülkelerin hükümet temsilcileri tarafından akışlanırken, sivil toplum temsilcileri bu duruma tepki gösterdi. Public Citizen kuruluşundan Melinda St. Louis, "DTÖ üyelerinin sendeleyen bir kurumu kurtarmaya çalışması ve ahlaksız kurumsal karları hayat kurtarmaktan daha öncelikli hale getirmesi utanç verici" diye konuştu.

Gözlemciler sonuç bildirgesindeki "DTÖ'de gerekli reformlar için çalışmaya kararlıyız," "Bizce reformların tüm işlevlerinin iyileştirilmesi gerekir" gibi belirsiz ifadelerin müzakerelerin zorlu geçtiğine işaret ettiğini belirtiyor.

12 Haziran'da başlayan görüşmelerin 15 Haziran'da sona ermesi planlanmış ancak uzlaşma sağlanamayınca görüşmeler uzamıştı.

DTÖ kurulduğu 1995 yılından bu yana en büyük krizini yaşıyor. Küresel gerilimler, birçok ülkenin himayeci politikalar izlemesi ve Covid salgını, DTÖ üzerindeki baskıyı artırıyor. Özellikle Covid salgınının ortaya çıkmasından bu yana DTÖ'ye sık sık işlevini yitirdiği eleştirileri yöneltiliyor.