Yeditepe Üniversitesi Hastanesi Aile Hekimliği Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Hülya Akan, donma olayına maruz kalan kişinin donan organlarının ısıtılmaması gerektiğini, aksi takdirde donan dokunun daha fazla hasar göreceğini, hatta iyileşme şansını kaybedeceğini bildirdi.
Doç. Dr. Akan, yaptığı yazılı açıklamada, donma olayını, aşırı soğuğa maruz kalma sonucu hücrelerin ve dokuların hasar görmesi olarak tanımladı.
Donmanın genellikle yüksek irtifalarda dağcılık gibi sporlarla uğraşanlarda görüldüğüne dikkati çeken Akan, yerleşim merkezlerinde ise çok soğuk kış aylarında evsiz kişilerde, çok yaşlı olup tek başına yaşayan ve yeterli ısıtması olmayan kişilerde rastlandığını kaydetti.
Alkan, donmanın derecesi ilerledikçe bilincin bulanıklığı, değerlendirme de bozukluk, uyku hali, nabız ve solunum hızında azalma, kalp atım düzeninde bozukluklar, reflekslerin yok olması gibi bulguların ortaya çıktığına vurgu yaparak, daha ileri düzeyde ise tansiyon düşüklüğü ve koma halinin meydana geldiğini belirtti.
Donmanın ilk belirtileri oluştuğunda yapılacak en doğru şeyin, kişinin bir an önce en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılması olduğunu ifade eden Alkan, şunları kaydetti:
''Donma olayına maruz kalan kişinin donan organları ısıtılmamalı. Yoksa donan doku daha fazla hasar görür, hatta iyileşme şansını kaybeder. Donma belirtileri olan kişi eğer bir süre daha soğuk ortamda kalacaksa ve tekrar donma riski varsa ısıtmak doğru değildir. Doğrudan sıcak ısı kaynaklarına maruz bırakarak ısıtmak da daha fazla zarar verir.
Kurtarma ve sağlık ekipleri gelip müdahale edinceye kadar donmakta olan kişiye yapılacak en iyi müdahale, mümkün olduğunca kuru ve mümkünse daha sıcak bir yere almak, üstü ıslak ise ıslak giysileri çıkararak kurulamak ve kuru giysiler giydirmek, tüm açıkta kalan bölgelerini battaniye benzeri kuru bir örtü ile sarmak, mümkünse rüzgardan korumaktır. Kişinin bilinci açıksa ılık sıvı gıdalar verilebilir.''
Donmanın asıl tedavisinin kişiyi tekrar ısıtmak olduğunu vurgulayan Alkan, bu işlemin oldukça riskli olduğunu, mümkün olduğunca deneyimli sağlık ekipleri tarafından ve hastane ortamında yapılması gerektiğini bildirdi.
En ideal yöntemin belli ısıdaki sıcak su banyoları olduğunu belirten Alkan, diğer tedavilerin kişinin genel durumu ve tetkiklerinin sonuçlarına göre uygulanması gerektiğini ifade etti.
Donmaya karşı alınması gereken önlemler
Yrd. Doç. Dr.Alkan, donma riskine karşı öncelikli tedbirlerin donmayı kolaylaştırıcı faktörlerden kaçınmak olduğunu dile getirerek, dolaşımı bozabilecek çok sıkı giysilerin, alkol, yorgunluk, şeker ve dolaşım bozukluğu gibi hastalıkların, bazı ilaçların ve yaş gibi faktörlerin donmayı kolaylaştırdığını vurguladı.
Uzun süre soğuk ortamda kalınacaksa uygun yalıtıcı özelliği olan giysilerin giyilmesi gerektiğini ifade eden Alkan, rüzgâr ve fırtınalı havada uzun süre soğuk ortamda kalınmamasını, alkol ve uyuşturucu maddelerden kaçınılmasını önerdi.
(AA)
