Rize, Giresun ve Ordu limanlarını işleten firmaların, devlete ödemeleri gereken payı vermemek için taşeron şirket kurdukları ve bu yolla Türkiye Denizcilik İşletmeleri’ni toplam 67 milyon TL zarara uğrattıkları ortaya çıktı. Kurum, zararın tahsili için tahkim yoluna giderken davaların halen sürdüğü belirtildi.
Türkiye Denizcilik İşletmeleri’nin (TDİ) 2021 yılı hesaplarını inceleyen Sayıştay, kurumun üç liman işletmecisi tarafından toplam 67 milyon TL zarara uğratıldığını tespit etti. İşletme hakkı TDİ’de bulunan ve 1997 yılında çeşitli sürelerle özelleştirilen limanların özelleştirme süreleri, 22 Aralık’ta TBMM’de kabul edilen yasa ile 49 yıla çıkarılmış, bu düzenleme muhalefet tarafından tepkiyle karşılanmıştı.
Limanlardaki işletme hakkı süreleri tartışılırken, Sayıştay’ın TBMM’ye sunduğu TDİ raporu, limanlarda yaşanan sıkıntıları bir kez daha gündeme getirmiş oldu. Raporda mülkiyeti TDİ’ye ait, Giresun, Rize ve Ordu limanlarının, işletme hakkı devri yoluyla ve gelir paylaşımı yöntemiyle 1997 yılında 30 yıl süre ile özelleştirildiği hatırlatıldı. İmzalanan devir sözleşmelerine göre ise işletici şirketlerin asli faaliyet gelirleri ile kira gelirlerinin yüzde 25’inin, faaliyet dışı gelirlerin ise yüzde 2’sinin TDİ’ye aktarılması gerektiği vurgulandı. Ancak, Ordu Limanı’nda işletici ile yaşanan ihtilaflar nedeniyle limanın işletme hakkının Ordu Belediyesi’ne devredildiği ve şirket hakkında iflas kararı verildiği belirtildi. Önceki dönemlerden ise şirketten 15 milyon 946 bin 899 TL’lik alacağın bulunduğu vurgulandı.
Taşeron şirket kurarak geliri düşük göstermişler
Giresun Limanı için hazırlanan Aralık 2020 tarihli raporda ise, işletme hakkı devir sözleşmesine aykırı bir şekilde işletici şirketten ayrı bir taşeron şirket daha kurularak liman hizmetlerinin bu şirket aracılığıyla yürütüldüğü, her iki şirketin yönetiminde de temsile yetkili aynı kişi ve hissedarlardan isimlerin bulunduğu, dolayısıyla iki şirketin birbiriyle bağlantılı olduğunun değerlendirildiği tespitinde bulunuldu. Taşeron şirket tarafından gemi ve gemi mümessillerine toplam 11 milyon 878 bin TL fatura kesildiği ancak asıl işletici durumdaki bu şirket tarafından taşeron şirkete kesilen faturanın yalnızca bir milyon 763 bin TL olduğu, dolayısıyla bu yolla TDİ payının eksik hesaplandığı belirtildi. TDİ’nin bu şekilde toplam 445 bin 897 dolar zarara uğratıldığına dikkat çekildi. Mart 2022 tarihli raporda da yine aynı yolla TDİ’nin zararının toplam 661 bin 611 dolar olduğu kayıtlara geçti. Giresun Limanı’nın işleticisinin 2018 yılında el değiştirdiği yeni işletici şirketin eski şirketin borçlarını üstlendiği ve söz konusu şirkete tahkim davası açıldığı da vurgulandı. Rize Limanı’nda da aynı yolla TDİ’nin toplam 2 milyon 74 bin dolar zarara uğratıldığına dikkat çekildi. Bu şekilde TDİ’nin toplam zararı, Ordu Limanı’ndaki bekleyen alacakla birlikte 67 milyon TL’ye ulaşmış oldu.
Gecikme faizi taksitlendirildi
Öte yandan Hopa Limanı’nda da aynı işlemlerin yapıldığı ve kurumun toplam zararının 2 milyon 300 bin dolara ulaştığı ancak eksik hesaplanan TDİ payının Nisan 2021 itibariyle şirket tarafından kuruma ödendiği belirtildi. Gecikme faizinin ise şirketin talebi doğrultusunda 15 ayı geçmeyecek şekilde taksitlendirilmesine karar verildiği ifade edildi.
