Yatırım büyüklüğü 67,5 milyar dolara ulaşan kamu özel işbirliği (KÖİ) projeleri çerçevesinde 2020 yılında müteahhit firmalara yapılacak garanti ödemeleri için 18.8 milyar lira ayrıldı. 2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yer alan bilgilere göre, KÖİ çerçevesinde yap işlet devret (YİD), yap işlet (Yİ), yap kirala devret (YKD) ve işletme hakkı devri (İHD) olmak üzere dört temel model uygulanıyor. Bu modeller uygulanarak 1986 yılından bu yana 246 uygulama sözleşmesi imza altına alındı.
67. 5 milyar dolarlık yatırım
BirGün'den Nurcan Gökdemir'in haberine göre tamamına yakını iktidara yakın müteahhit firmalara verilen bu projelerin toplam yatırım büyüklüğü 2019 yılı fiyatlarıyla 67,5 milyar dolara ulaştı. Ulaştırma sektörü 41 milyar dolarlık yatırım tutarı ile bu projelerde ilk sırayı alırken 11,9 milyar dolarla enerji ikinci, 11,5 milyar dolarla sağlık üçüncü sırada yer aldı. Bu projelerden bugüne kadar 218’i tamamlanarak işletmeye alınırken 28 projenin yapımına devam ediliyor.
Garanti ödemeleri
Yatırım Programı’na göre, şehir hastaneleri yatırım büyüklüğü açısından üçüncü sırada olmasına karşın garanti ödemelerinde ilk sıraya yerleşti. Şehir hastanelerinin bakım, onarım, bilgi işlem, temizlik ve yemek gibi Sağlık Bakanlığı tarafından karşılanan cari giderleri için 4,8 milyar lira, bina kullanım ve zorunlu hizmetler için ise 5,7 milyar lira ödeme yapılması planlanıyor. Ulaştırma projelerinin garanti ödemeleri için ise 8,3 milyar lira kaynak ayrıldı.
Programa göre, KÖİ modeliyle işletilen hava meydanlarındaki yolcunun toplam yolcu trafiği içindeki payı 2018 yılı sonunda iç hatlarda yüzde 70, dış hatlarda yüzde 97 olarak gerçekleşti.
Hedef 30 bin 815 yatak
Sağlık yatırımlarında kamu özel iş birliği yöntemiyle toplam 30 bin 815 yatak kapasitesine sahip 20 şehir hastanesi projesinin sözleşmesi imzalandı. 13 bin 423 yatak kapasiteli Yozgat, Mersin, Isparta, Adana, Kayseri, Elazığ, Manisa, Ankara Bilkent, Eskişehir ve Bursa şehir hastaneleri hizmete alındı. Hedeflenen rakama ulaşıldığında garanti ödemeleri daha da büyüyecek.
Tartışmalı projeye yeni yasa
Programda, yatırım maliyetlerinin çok üzerinde garanti ödemeleri ile imzalanan sözleşmeleri nedeniyle tepki gören ve 1986 yılından bu yana süren KÖİ projeleri için 2020’de mevzuat düzenlemesi yapılacağı da bildirildi. Proje süreçlerinin standarda kavuşturulması için proje hazırlık, ihale ve işletme süreçlerine ilişkin standart dokümanların hazırlanması çalışmalarına başlandığı, kanuna ilişkin teknik çalışmaların da bittiği bildirildi.
"Risk paylaşımı" hedefi
Kamu kaynakları aleyhine müteahhit firmalar lehine uzun yıllara yayılan yükü nedeniyle eleştirilen projeler için 2020 programında ‘risk paylaşımı’ hedefine de yer verildi.
