Dev ısı pompaları kombilerin yerini alabilir mi?

BBC Bilim Editörü Rebecca Morelle

Ukrayna savaşı pek çok ülkenin Rus gazına bağımlılığını sorgulamasına ve doğal gaz yerine ne kullanabileceğini düşünmeye başlamasına yol açtı. Gelecekte kombilerin yerini alabileceği söylenen teknolojilerden biri de ısı pompaları. Peki bu ne kadar mümkün?

İngiltere'de Londra ve Gateshead'e kurulan iki büyük ısı pompasının çevreci ve ucuz bir ısınma imkanı yaratması umuluyor.

Gateshead'deki ısı pompası, toprak zeminin 150 metre kadar altına inen bir eski kömür madeni tünellerini ısı kaynağı olarak kullanıyor.

Bir mühendislik tekniği sayesinde, iki insanın birbirlerine temas ederek ısı transferi yapmasına benzer bir şekilde madendeki suyun ısısı, ısı pompası sisteminde yer alan başka bir sıvıya transfer ediliyor.

Bu sıvı kompresörler tarafından sıkıştırıldığında ısısı 80 dereceye yükseliyor.

Bu sıcak sıvı da borularla etraftaki binalara gönderiliyor. Madenden alınan su madene geri verilerek tekrar ısınması sağlanıyor.

Bu büyük ısı pompası sistemi, insanların evlerine yerleştirdikleri küçük ısı pompalarına benziyor. Onlar da havadan veya zeminden ısıyı alarak eve aktarıyor.

Fakat Gateshead'deki bu ısı pompası o kadar büyük ki, tam kapasite ile çalıştığında 5 bin haneyi ısıtabiliyor.

Gateshead Belediyesi Enerji Hizmetleri Müdürü Jim Gillon, bölgenin madencilik geçmişinin bugün de bu şekilde kenti ısıtmak için kullanılmasından memnun.

Bu sisteme bağlanan evlerde kombi yerine farklı bir sistem var. Eve kadar gelen ısının sıvısını radyatörlere giden sulara aktarıyor.

Bunu kullananlardan biri de Jacqueline Bell. Evini beş yıldır bu şekilde ısıtıyor.

Evin ısınma altyapısını değiştirmek ise kolay olmamış, çok sayıda boru değişmiş.

Fakat sonuçtan memnun:

"Evim eskisine göre çok daha sıcak ve ödediğim fatura çok daha az."

Enerji fiyatlarının artması ve Rusya gazına bağımlılığının Ukrayna savaşıyla birlikte endişe yaratması, alternatif enerji kaynaklarına ilginin artmasına yol açtı.

EON enerji şirketinin İngiltere yöneticisi Michael Lewis, doğal gazı bırakmanın yalnızca enerji fiyatlarındaki değişimlerden korunmayı sağlamakla kalmayıp aynı zamanda iklim değişikliyle mücadele için de olumlu bir adım olacağını söylüyor.

EON'un Londra merkezinde dev bir ısı pompası bulunuyor. Citigen adı verilen bu pompa, kentin altındaki bir su katmanını kullanıyor.

Citigen Genel Müdürü Leke Oluwole "Isı pompaları elektrikle çalıştığı için düşük karbon ayak izine sahip. Kullandıkları elektrik de yenilenebilir kaynaklardan geliyor" diyor ve ekliyor:

"1.000 evi tek tek karbon salımından arındırmak yerine merkezi bir konuma büyük bir ısı pompası kurarak etrafındaki 1.000 evi bir kerede karbon salımından arındırmak çok daha kolay."

İngiltere'deki 30 milyon haneyi ısıtmak, bugün ülkenin karbon salımının çeyreğine yol açıyor.

Leeds Üniversitesi'nden Dr. Fleur Loveridge "İklim değişikliğiyle mücadele edeceksek binalarımızı nasıl ısıtacağımızı baştan düşünmemiz gerekiyor" diyor.

İngiltere'de 2028'e kadar her yıl 600 bin haneye ısı pompası kurulması planlanıyor.

Fakat nüfus yoğunluğunun yüksek olduğu yerlerde bu tip merkezi ısı pompaları daha verimli olabilir.

Dr. Loveridge, İngiltere'nin 2050'de sıfır emisyon hedefine ulaşabilmesi için merkezi bölgesel ısıtma sistemlerinin payının yüzde 2'den yüzde 18'e çıkarılması gerektiğini söylüyor.