11 Şubat 2025 23:09
Güncelleme: 11 Şubat 2025 23:21
Uyarı: Bazı okurları rahatsız edebilecek ifadeler ve cinsel saldırı betimlemeleri içerir
Avustralya'nın Sydney kentinde sıcak bir akşam, Hannah Grundy'nin mesaj kutusunda kaygı verici bir mesaj belirdi.
Anonim gönderici "E-posta yazmaya devam edeceğim çünkü buna dikkatini vermen gerektiğini düşünüyorum" yazmıştı.
Mesajda bir link ve kalın harflerle yazılı şu uyarı bulunuyordu: "Rahatsız edici içerik barındırır."
Hannah mesajın dolandırıcılık olduğunu düşündü ve bir anlığına duraksadı.
İşin aslı çok daha kötüydü. Linkte Hannah'yı içeren sayfalarca sahte pornografi ile detaylı tecavüz fantezileri ve şiddet tehditleri bulunuyordu.
"[Görüntülerde] seni bağlamışlar," diye anımsıyor Hannah. "Korkmuş görünüyorsun. Gözlerinde yaşlar var. Kafestesin."
Bazı görsellerde zevksiz yazı stilleri ile Hannah'nın adı ve soyadı yazıyordu. Instagram kullanıcı adı ile yaşadığı mahalle de paylaşılmıştı. Hannah sonradan, telefon numarasının da yayıldığını öğrenecekti.
Bu e-postadan sonra başlayan olaylar dizisini Hannah bir filme benzetiyor.
Hannah'nın kendi hikayesinin dedektifi olması gerekti.
Kendisine yakın birinin mide bulandırıcı ihanetini keşfetti ve kendi hayatını da Avustralya'nın yasaları uygulayışını da değiştirecek kanıtlar topladı.
Web sitesinin adı "Hannah'nın Yok Edilişi" idi ve sayfanın en başında, yüzlerce kişinin Hannah'yı hangi vahşi yöntemlerle istismar etmek istediklerini oyladıkları bir anket bulunuyordu.
Altında Hannah'nın yüzünün eklendiği 600'den fazla iğrenç fotoğraf bulunuyordu. Aralarına da tüyler ürpertici tehditler saklanmıştı.
En başta "Bu kaltağın etrafını kuşatıyorum," yazıyordu.
"Evinde saklanmak ve yalnız kalmasını beklemek, onu arkadan kavramak ve… mücadele ettiğini hissetmek istiyorum."
Üzerinden üç yıl geçmesine rağmen 35 yaşındaki öğretmen, 33 yaşındaki partneri Kris Ventura ile sayfayı açtığında kendisini saran "büyük bir şok" hissini hatırlamakta zorlanmıyor.
"Anında tehlike altında hissediyorsun" diye anlatıyor Hannah.
Kris sayfayı tararken, bazı yakın arkadaşlarının fotoğraflarını ve Sydney'de yaşayan en az 60 kadını daha gösteren görseller bulmuş.
Çift kısa sürede, deepfake görselleri oluşturmak için kullanılan resimlerin kadınların gizli sosyal medya profillerinden alındığını fark etmiş.
O zaman jeton düşmüş: Bunu yapan kişi, hepsinin tanıdığı biri olmalıydı.
Hannah ile Kris saatlerce mutfak masasında oturmuş, kadınların kimliklerini tespit etmiş, sosyal medyadaki arkadaş listelerinde ortak bir bağlantı aramış ve metodik bir şekilde kanıt dosyası toplamışlar.
Dört saat içinde üç kişilik olası şüpheli listesi oluşturmuşlar.
Listede bulunan ancak derhal elenen bir kişi, üniversiteden ortak arkadaşları Andrew Hayler'dı.
Üçü üniversite kampüsündeki bir barda çalışırken tanışmışlardı ve oradaki çalışanlar kendi aralarında hızlıca derin bir arkadaşlık kurmuştu.
Amirleri, takma adıyla Andy de bu grubu bir arada tutan kişiydi.
Hannah, Andy'nin düşünceli ve cana yakın olduğunu söylüyor, bardaki kadınları kolladığını ve kadın arkadaşlarının gece dışarı çıktıktan sonra güvenli şekilde eve vardıklarını teyit ettiğini anlatıyor.
Düzenli olarak beraber takılıyor, beraber tatile gidiyor, birbirlerini seviyor ve birbirlerine güveniyorlardı.
"Onu yakın çok yakın arkadaşım olarak görürdüm" diyor Hannah:
"İyi biri olduğundan o kadar emindik ki."
Ancak Hannah ve Kris biraz daha çalıştıktan sonra kısa sürede listeyi tek isme indirdi: Andy'ninkine.
Korkular ve gecikmeler
Hannah sonraki gün uyanıp polis karakoluna gittiğinde, şok ve dehşet duygusunun yanında "naif" bir iyimserlik hissediyordu.
"Hemen o öğleden sonra gidip onu yakalayacaklarını düşündük" diyor Kris alaycı bir gülümsemeyle.
Ancak Hannah küçümsemeyle karşılandığını söylüyor.
New South Wales Polisi memurlarından birinin, Andy'e ne yaptığını sorduğunu hatırlıyor.
Bir noktada polisin Hannah'ya Andy ile iletişime geçerek ondan "durmasını" istemesini önerdiklerini aktarıyor.
Sonradan Hannah'nın açık saçık kıyafetli bir resmini gösterip "Bununla tatlı görünüyorsun" dediklerini hatırlıyor.
New South Wales Polisi BBC'ye Hannah'nın davasının detayları hakkında yorum yapmayı reddetti.
Ancak Hannah şikayetinin ele alınış biçiminin onu "pireden deve yapıyormuş" gibi hissettirdiğini söylüyor:
"Oysa benim için bu olay hayatımı değiştiren boyuttaydı."
Polisin yardımcı olacağına dair kalan inancı da kısa süre içinde tükendi.
Gecikmeler devam edince Hannah Avustralya'nın e-Güvenlik Komiseri'ne başvurdu.
Ancak e-Güvenlik Komiseri düzenleyici kurum olarak yetkileri kapsamında yalnızca içeriğin internetten kaldırılmasına yardımcı olabiliyordu.
Çaresiz kalan çift bir avukat tuttu ve süreci ilerletmesi için adli bilişim analisti görevlendirdi.
Bu sırada Andy'e ipucu vermemek ve kendilerini güvende tutmak için içlerine kapandılar.
"Senin için dünya küçülüyor. İnsanlarla konuşmuyorsun. Doğru düzgün dışarı çıkmıyorsun" diyor Hannah.
Bu boşluğu yoğun bir korku ve yalnızlık doldurdu:
"Bunları yaptığını anlamak için zaten bütün inançlarımızı askıya almamız gerekmişti, yani onun gelip bana tecavüz etmeye ya da canımı yakmaya çalışması [fikri] çok da da uzak bir ihtimal gibi görünmüyordu."
Çift evlerinin dört bir yanına kamera bağladı ve Hannah'nın cihazlarında konum takibi kurdu.
Hannah 7/24 sağlık saati takmaya başladı ki kalp atışları hızlanırsa veya durursa birinin haberi olsun.
"Korktuğum için camları açık bırakmayı bıraktım… belki içeri biri girerdi" diyor Hannah:
"Her ikimiz de komodinlerimizde bıçakla uyumaya başladık."
Hala polisin kendilerini yüzüstü bıraktığını hisseden Kris, Hannah ve arkadaşlarına yönelik herhangi bir yeni tehdit işareti için siteyi takip etme yükünü üstlendi.
Soruşturmayı korumak için, sitede fotoğrafları yer alan diğer arkadaşlarına hiçbir şey anlatmamışlardı.
İkili suçluluk hissiyle kıvranıyordu:
"Sürekli onlara söylemenin doğru olup olmadığının savaşını veriyorduk" diyor Hannah.
Bir noktada soruşturmanın askıya alındığı söylendi. Bunun üzerine Hannah ile Kris detaylı bir adli rapor için daha da fazla para harcadı ve polis müfettişine resmi şikayette bulunma tehdidinde bulundular.
Kendilerini korumaya ve Andy'yi durdurmaya çalışırken toplamda 20.000 Avustralya dolarından (12.400 ABD doları, 453.000 TL) fazla para harcadılar.
Sonunda vakaya yeni bir dedektif atandı ve iki hafta içinde polis Andy'nin evine baskın düzenledi. Andy her şeyi itiraf etti.
Önce rahatlama, sonra korkuyla dolan Hannah haber vermek için arkadaşlarını aramaya başladı.
Onlardan Jessica Stuart, Andy'nin fotoğraflarına ne yaptığını öğrendiği anı "Başımdan aşağı kaynar sular indi" diye anlatıyor:
"Özel alanım ciddi anlamda ihlal edilmiş gibi hissettim ama… sanırım olayın boyutunu tam olarak anlayamamıştım."
Onun için de olayın en beklenmedik kısmı, suçu işleyen kişinin "ailesi" gibi sevdiği bir arkadaşı olmasıydı.
Andy hep "çok mütevazi" ve "gerçekten düşünceli" görünmüş, zor zamanlarda yardım istediği biri olmuştu:
"Bu ikisinin aslında aynı kişi olduğunu kabullenmek çok zor oldu."
Avustralya için bu vaka bir ilkti.
En azından on yıldır uzmanlar teknolojideki gelişmelerin yapay zeka suç dalgasına yol açacağı uyarısında bulunuyor.
Ancak yetkililer yeterince atik davranmadığı için büyük çoğunluğu kadın olan deepfake kurbanları savunmasız kalıyor.
Andy 2022 yılında tutuklandığında ne New South Wales eyaletinde, ne de Avustralya'nın herhangi başka bir yerinde, deepfake pornografi üretmek veya paylaşmak suç değildi ve ülke hiç bu boyutta bir vakayla karşılaşmamıştı.
39 yaşındaki Andy bilişim hizmetlerini gözdağı vermek, taciz etmek veya saldırmak için kullanmakla suçlandı.
Bu, birçok internet kabahatini kapsayan düşük seviyeli bir suç.
Hannah'ya beklentilerini düşük tutması söylendi.
"Mahkemeye gittiğimizde [Andy'nin] yalnızca fırça yemesine hazırdık" diyor Hannah.
Ancak Hannah ile davaya katılmaya karar veren 25 kadın, Andy'nin sorumlu tutulmasında kararlıydı.
Karar duruşmasında birkaçı art arda ifade verdi.
Jess mahkemede şunları söyledi:
"Yalnızca dostluğuma ihanet etmedin, hep sahip olacağımı varsaydığım güvenlik hissimi de darmaduman ettin."
"Dünya yabancı ve tehlikeli geliyor, sürekli tedirginim, uyuyabildiğim zaman kabus görüyorum."
"Sürekli şu sorunun yükünü taşırken yeni arkadaşlıklar kurmak imkansız geliyor: 'Bu insan da senin gibi olabilir mi?'"
Andy'nin hedef aldığı kadınlardan özür dilemesine sıra geldiğinde Jess ve Hannah salonda bulunmayı kaldıramadı. Salonu terk ettiler.
"Bana söyleyebileceği, bu durumu iyileştirebilecek hiçbir şey yok ve onun da bunu bilmesini istedim" diyor Hannah.
Andy mahkemeye bu görselleri yaratmanın ruhunun "karanlık" bir kısmına "çıkış yolu" olduğunu, kendini "güçlü" hissetmesini sağladığını ancak birine gerçek bir zarar vereceğini düşünmediğini söyledi.
"Gerçekten berbat bir şey yaptım ve çok, çok üzgünüm" dedi.
Yargıç Jane Culver Andy'nin pişmanlığına ikna olmadı: "Bir miktar pişmanlık" duysa da Andy'nin "geniş kapsamlı" ve "rahatsız edici" saldırılarının doğurduğu "derin ve süregelen" acıyı net bir şekilde anlamamış göründüğünü söyledi.
Andy'i dokuz yıl hapis cezasına çarptırdı, bu karar da çığır açıcı olarak nitelendirildi.
"Mahkeme salonunda yayılan şaşkınlık… büyük bir rahatlamaydı" diyor Jess.
"İlk defa gerçekten dinlendiğimizi hissettim."
Andy, Aralık 2029'da şartlı tahliyeye hak kazanacak ancak mahkemeye, buna itiraz etmeyi planladığını söyledi.
Teknoloji ve cinsiyet alanında araştırma yapan hukuk uzmanı Nicole Shackleton BBC'ye "eşi görülmemiş" sürecin gelecekteki vakalar için şaşırtıcı ve önemli bir yasal standart belirlediğini söyledi.
Melbourne'daki RMIT Üniversitesi'nden Dr. Shackleton'a göre yargıç bunun "yalnızca çevrimiçi yaşanan bir şey olmadığını" ve bu davranışların "kadınlara yönelik çevrimdışı şiddetle bağlantılı" olduğunu kabul etti.
Ancak Dr. Shackleton gibi uzmanlar Avustralya'nın ve diğer ülkelerin yapay zeka kullanımını düzenlemekte ve kötüye kullanımını aktif bir şekilde araştırmakta zayıf kaldığını savunuyor.
Avustralya yakın zamanda deepfake pornografi üretimini ve paylaşımını ulusal seviyede suç kabul etti.
Ancak çoğu ülkedeki yasalar, eksik olmakla veya deepfake pornografiyi suç kabul etmemesi nedeniyle eleştiriliyor.
Birleşik Krallık'ta bu içerikleri paylaşmak suç, ancak üretmek veya aramak suç değil. Ancak bu durum da değişmek üzere.
Ancak yetersiz eğitim ve kaynak sahibi polis güçlerinin karşısında Hannah gibi kurbanlar ile onu durumdan haberdar edene benzer özel araştırmacılar defakto dedektif ve düzenleyici olmak zorunda kalıyor.
Yazılı bir açıklama yapan New South Wales Polisi, yapay zeka suçlarının zorlayıcı, "yoğun kaynak ve zaman tüketen süreçler" olduğunu ve eğitimlerin "her memurun… bu tür suçlara etkili yanıt vermesi amacıyla" yakın zamanda artırıldığını söyledi.
Açıklamada polis gücünün deepfake istismarı yok etmek için e-Güvenlik Komiseri ve teknoloji şirketleriyle çalıştığı da belirtildi.
BBC'nin sorularını yanıtlayan e-Güvenlik Komiseri Julie Inman Grant birçok kurban için rahatsız edici içeriğin internetten kaldırılmasının öncelik olduğunu, e-Güvenlik'in de bunu "gerçekleştirmekte çok yüksek başarı oranı" olduğunu söyledi.
e-Güvenlik'in adli soruşturma yürütecek ve yaptırım uygulayacak ceza yetkisi bulunmadığını ekledi.
"İstediğin yasanız olsun, [ama] polis gücünüz beceriksizse…" diyor Kris, dikkati dağılmış bir şekilde:
"Tabii ki Andy'e kızgınız. Ama böyle bir şey için adalet elde etmenin tek yolunun 30'lu yaşlarında, polise itiraz etmeyi göze alabilecek iki kişi olmak olması da iğrenç."
Gelecekteki kurbanlar için durumun farklı olması için kararlılar.
Yalnızca geçen altı ayda New South Wales ve Victoria'da polise ihbar edilen iki vakada iki erkek öğrenci sınıf arkadaşlarının toplu deepfake çıplak fotoğraflarını üretmekle suçlandı.
Cehennem gibi geçen iki yılın ardından Hannah da olayı aşmaya çalışıyor.
Ancak Andy'nin ufuktaki temyizi, Hannah'nın hayatını ve ruh sağlığını yeniden inşa etmek için sarf ettiği yoğun çabaya yönelik tehdit oluşturuyor.
Kanepede dizlerini göğsüne çekmiş, ayaklarını altına almış otururken Andy'nin hak ettiği cezayı aldığını söylüyor.
"Çünkü benim için ve diğer kızlar için, bu bitmeyecek… her zaman internette var olacaklar" diyor.
Hala interneti bu görseller için tarayan bir hizmete para veriyor ve gelecekteki arkadaşlarının, işverenlerinin, öğrencilerinin, kendi çocuklarının bunları bulacağından endişe ediyor.
Hannah'nın en büyük korkularından biri, en güzel hatıralarını hiçbir zaman geri alamamak.
"Olayları Facebook'da ve Instagram'da, hayatınızın en mutlu anları olduğu için paylaşıyorsunuz. Köpek evlat ediniyorsunuz, ev satın alıyorsunuz, nişanlanıyorsunuz ve bir fotoğraf paylaşıyorsunuz.
"O bizim bu anlarımızın her birini pornoya çevirmişti. Ve bu fotoğrafı gördüğünüzde… şimdi kendimi tecavüze uğrarken görüyorum."
© Tüm hakları saklıdır.
