Prof. Dr. E. Murat Tuzcu
(Milliyet/06 Şubat 2012)
Kalp damar sağlığı ve cinsel hayat birçok noktada kesişiyor. Kalp damar hastalıkları, cinsel iktidarsızlığın önemli nedenlerinden biri. Cinsel gücü artıran ilaçlar damarları genişleterek etki yapıyor. Bazı kalp ilaçlarıyla beraber alınması tansiyonu düşürüp hayati tehlikeye yol açabiliyor
Mümtaz Bey, karısıyla cinsel ilişkiye girdikten kısa süre sonra göğsünde bir baskı hissetti. Daha önce de, soğuk havalarda hızlı yürüdüğünde buna benzer şikâyetleri oluyordu, ama çabuk geçiyordu. Karısı giderek artan sıkıntısını görünce, babasının göğsü ağrıdığında dilinin altına koyduğu haplardan verdi. Mümtaz Bey, Nitrogliserin adlı ilacı aldıktan sonra başının döndüğünü, gözünün karardığını hatırlıyor, sonrasını hatırlamıyordu.
Gözünü açtığında hastanenin yoğun bakım servisinde kablolara bağlı halde yatar buldu kendini. Eve gelen acil servis görevlileri, tansiyonun çok zor alındığını ancak 50-60 mmHg olduğunu söylemişlerdi. Hastanede uzun uğraşlardan ve damardan verilen güçlü ilaçlardan sonra kan basıncı yükseltilince kendine geldi.
Mümtaz Bey, bir süredir cinsel gücünün azaldığını fark ediyor ama bunu aşırı çalışmasına ve yaşına bağlıyordu. Halbuki daha 61 yaşındaydı. Yüksek tansiyon için aldığı ilaçları da suçladığı oluyordu. Doktoru sağlıklı beslenip düzenli spor yaparak zayıflarsa tansiyon ilacına gerek olmayabileceğini söylemişti halbuki. Son haftalarda bir arkadaşı aracılığıyla edindiği Viagra adlı ilaçtan yarar görmüş, daha rahat cinsel ilişkiye girer olmuştu.
Bu hastanın başından geçenler, kalp damar hastalıkları ile cinsel hayatın birçok noktada kesiştiğini gösteriyor. Her birini gözden geçirelim:
Seks kalp krizi nedeni mi?
Cinsel uyarılmayala beraber kalp hızı ve tansiyon hafifçe yükselir. Cinsel ilişki sırasında bu yükseliş biraz daha artar. En büyük artış orgazmdan önceki 15 saniye içinde görülür. Daha sonra kalp hızı ve tansiyon hızla normale döner. Kalbe binen yük 2 kat merdiven çıkmaya eşittir. Lakin bu değerler sağlıklı genç evli erkeklerin eşleriyle ilişkileri sırasında kaydedildiği için herkes için geçerli olduğu söylenemez. Kalbinden hasta olanlarda, kilolu ve hareketsiz yaşam sürenlerde, orta yaşın üstünde olanlarda kalbin yükü daha ağırdır. Eşin dışında bir kişiyle, yabancı bir ortamda gerçekleşen ilişkinin duygusal yükü de kalbin üstüne biner.
Cinsel ilişki sırasında kalp krizi ve ani ölüm tarih boyunca ilgi çekmiş bir konu. Kalp krizlerinin yüzde 1’inden azı seks sırasında veya sonrasında ortaya çıkıyor. Yani, mutlak risk çok düşük.
“Cinsel ilişki kalp krizine neden olabilir” demek doğru değil. “Altta yatan ciddi kalp damar hastalığı olanlarda krizin tetiğini çekebilir” demek daha uygun. Hastalık olduğu bilinmese de bu gerçek değişmiyor.
Bu konuyla ilgili olarak araştırma yapmış olan uzmanların ilginç bir gözlemi var: Hareketsiz bir yaşam süren kişilerde, cinsel ilişki sırasında veya bir iki saat içerisinde kalp krizi riski çok yüksek olmasa da, efor yapmadıkları, koltukta oturdukları zamanlara göre 3-4 kat daha fazla. Buna karşılık, yaşamı hareketli olanlarda, spor yapanlarda seks sırasında risk hiç artmıyor. Gördüğünüz gibi, hayatımızda egzersizin yararlı olmadığı alan yok.
Mümtaz Bey’in hareketle, soğukta yürürken ortaya çıkan göğüs ağrıları olmuş. Ama o aldırış etmemiş. Kalp krizi geliyorum demiş, cinsel ilişki de tetiği çekmiş. Ama tansiyonunun düşmesinin ve şoka girmesinin nedeni başka.
Viagra alırken dikkat!
Tıbbi adı ereksiyon olan penisin sertleşmesinin tam olmadığı durumlarda kullanılmak üzere geliştirilmiş olan ilaçlardan ilk piyasaya çıkan, ticari adı Viagra olan Sildanefil. Damarı, duvarındaki kasları gevşeterek genişleten bu ilaçların sağlıklı kişilerde büyük ve küçük tansiyonu 10 mmHg kadar düşürür. Tansiyon ve kalp hastalarında bu etki daha güçlü olabilir. Cinsel gücü arttıran ilaçların az da olsa ciddi yan etkileri vardır. Bunlardan biri, bazı kalp ilaçlarıyla beraber kullanıldığında ortaya çıkar.
Kalp ağrısı çekenlerin kullandığı nitrat grubu ilaçlar damar duvarlarını genişletir. Nitrat grubu ilaçlarla beraber sertleşmeyi kolaylaştırıcı Viagra veya benzeri ilaçlar da alınırsa, Mümtaz Bey’de olduğu gibi, kan basıncı düşer. Durumu düzeltmek kolay değildir. Bu nedenle doktorlar sertleşme sorununu çözmek için ilaç verdikleri hastalarını bu tehlikeye karşı uyarırlar. Ne yazık ki kendi başına ilaç alanlar bu uyarılardan bihaberdir.
Viagra ve benzeri ilaçlar kalp ve damar hastalıkları ve yüksek tansiyon için kullanılan ilaçların çoğuyla birlikte alınabilir. Tabii ki doktora danışmak koşuluyla.
Karısını aldatan tehlikede
Cinsel ilişki sırasında kalp krizi, inme ve ani ölüm oldukça ender. Seksin kiminle ve nerede yapıldığı önemli. Aşk uğruna ölen ya da hastalananların büyük çoğunluğunu evli erkekler oluşturuyor. Evleri dışında ilişkiye girdiklerinde tehlike çok daha fazla.
Japonya’da yapılan bir çalışmada, cinsel ilişki sırasında veya hemen sonrasında inme geçirenlerin yarıya yakınının evlilik dışı ilişki içinde oldukları saptandı. Anlaşılan o ki, gayri meşru ilişkinin tek tehlikesi yakalanmak değil.
Damar daralırsa...
Damar sertliğinin doğrudan doğruya penise kan götüren damarları daraltarak cinsel yetersizliğe yol açtığı biliniyor. Kalp hastalığı riskini yükselten faktörler, cinsel istek ve sertleşme bozukluğu olanlarda da sık görülüyor.
Örneğin; cinsel güçsüzlük sigara içen erkeklerde 2 kat, şeker hastalarında 3 kat daha fazla. Birçok uzman, açık bir neden yoksa, sertleşme sorunu olan erkeklerin sağlıklı görünseler de, kalp damar hastalığı yönünden incelenmesini tavsiye ediyor. Damar sertliğine karşı verilecek olan mücadelenin cinsel gücün geri gelmesine de yardım edeceğini düşünüyor.
Bu konudaki araştırmaların büyük çoğunluğu erkekler üzerinde yapılmış olsa da, aynı tavsiyeleri kadınlara da yapmak sağlıklı bir cinsel yaşam için gerekli. Kaldı ki, yüksek tansiyonlu ve diyabeti olan kadınlarda cinsel isteksizliğin, orgazm olamamanın arttığını gösteren araştırmalar var.
Kalp hastaları ne yapsın?
Kalp damar hastalığı olanlar için genel bir kural var. Eğer hastalık kontrol altındaysa, şikâyetler günlük yaşantıda kolayca ortaya çıkmıyorsa cinsel yaşamı kısıtlamaya gerek yok. Ama, 1-2 kat merdiven çıkmakla göğüs ağrısı ortaya çıkıyorsa, kolayca nefes darlığı gelişiyorsa ya da sık sık çarpıntı oluyorsa, altta yatan kalp hastalığı tedavi edilene kadar cinsel faaliyete ara vermekte yarar var.
Doktorlara sık sık, “Kalp krizi geçiren bir kişi cinsel yaşama ne zaman geri dönebilir?” diye sorulur. Cevap, hastaya ve hastalığa göre değişir. Krizin yaptığı hasar kısıtlıysa, tıkanan damar açılmışsa 1 hafta beklemek yetebilir. Buna karşılık, büyük kalp krizlerinden sonra kalp yetersizliği gelişmişse durumun düzelmesi için 3-4 hafta beklemek gerekebilir. Açık kalp ameliyatı olanlarda göğüs kemiğinin iyileşmesi için zamana ihtiyaç olduğu göz önüne alınmalıdır.
Ya ilaçlar...
Kalp hastalıklarında kullanılan ilaçların birçoğunun cinsel yaşamı olumsuz etkileyebileceği söylense de bu konuda çok kanıt yok. Karşılaştırmalı bilimsel çalışmalar bu tip yan etkinin fazla olmadığını gösteriyor.
İlaç alırken ortaya çıkan her olumsuzluğun mutlaka ilaca bağlanmaması gerektiğini söyleyen uzmanlar bir noktanın üstünde hassasiyetle duruyorlar. Hastaları herhangi bir ilacı, cinsel gücü azalttığı veya cinsel yaşamı olumsuz etkilediği düşüncesiyle kesmemeleri yönünde uyarıyorlar. Doktorlarına danışarak, bırakılacak ilacın yerine mutlaka başka birinin konulması gerektiğinin altını çiziyorlar.
Damarlarımızın duvarında kasılınca damarı büzen, gevşeyince genişleten kas hücreleri vardır. Sağlıklı damarlarda kasları gevşeten, kısaca NO denilen nitik oksit adlı bir madde vardır. Damar sertliğinde bu madde azalır. Trinitrin ve benzeri ilaçlar NO üretimini artırarak damarı genişletir. Penisin sertleşmesini kolaylaştıran ilaçlar da NO üretimini artırır. İki ilaç bir arada kullanılırsa damarlarda aşırı genişleme, kolay tedavi edilemeyen büyük tansiyon düşüklüklerine yol açar.
Kan dolaşımının yeterli olabilmesi için kalp ile damarlar uyum içinde çalışırlar. Damarlar aşırı biçimde genişleyince bu uyum bozulur. Kalp ne kadar çalışırsa çalışsın genişleyen damarları dolduramaz; tansiyon düşer, beyne yeteri kadar kan gitmez. Sonuç, bilinç kaybı ve baygınlıktır.
