T24 Haber Merkezi
CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu 3 Aralık Dünya Engelliler Günü için yaptığı yazılı açıklamada, Avrupa Birliği ülkelerinde engellilerin yüzde 28,9'unun yoksulluk ve sosyal dışlanmışlık riski altında olduğunu söylerken, Türkiye'de bu oranın 77,1 olduğuna dikkat çekti.
CHP'li Tanrıkulu, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü için yazılı bir açıklama yaptı. Dünyada ve Türkiye'de engellilerle ilgili verileri paylaşan Tanrıkulu, Avrupa Birliği ülkelerinde ilkokuldan sonra engelli bireylerin okulu bırakma oranının yüzde 25, İsveç’te yüzde 11, Türkiye’de yüzde 60 olduğunu belirtti.
Tanrıkulu, Türkiye’de 2012 yılı itibariyle yaklaşık 410 bin engelli bireyin yardımlardan düzenli yararlandığını kayıtlı olanların yüzde 27’sinin 'özürlü aylığı'ndan, yüzde 11,2’sinin ise Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğünün ayni ve nakdi yardımlarından düzenli olarak yararlandığını kaydetti. Kayıtlı olanların yüzde 55,7’sinin ağır fiziksel iş ve güç gerektirmeyen işlerde çalışmayı istediği belirtildi.
CHP'li Tanrıkulu'nun Engelsiz Yaşama Derneği'nin verilerine dayanarak hazırladığı rapor şöyle:
2020 yılı Temmuz Ayı verilerine göre, Ulusal Engelli Veri Tabanında kayıtlı engelli birey sayısı 2 milyon 530 bin 376.
BM Sözleşmesi
Tüm engelli bireylerin tüm insan hakları ve temel özgürlüklerinden tam ve eşit olarak yararlanmasını amaçlayan Birleşmiş Milletler Engelli Kişilerin Haklarına İlişkin Sözleşme, 30 Mart 2007 tarihinde imzalandı. Sözleşme, 3 Aralık 2008 tarihinde TBMM tarafından kabul edilen 5825 Sayılı Kanunla onaylandı.
Dünya ve Türkiye
OECD-AB ve Türkiye verilerine göre, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 15’i engelli bireylerden oluşuyor (yaklaşık 1 milyar engelli birey). Yaşla birlikte engellilik oranı artıyor:
OECD ülkelerinde 20-34 yaş arasındaki engelli birey oranı yüzde 6. Bu oran 35-49 yaş arasında iki katına çıkıyor. 50-64+ yaş arasında ise yüzde 24’ü buluyor.
Avrupa Birliğinde 15-64 yaş arası temel etkinlik problemi yaşayan engelli birey sayısı 44 milyon, yaşam boyu süren bir sağlık problemi nedeniyle kısıtlı çalışma imkanına sahip engelli birey sayısı 35 milyon.
- AB ülkelerinde ilkokuldan sonra okulu bırakan engelli oranı yüzde 25. Bu oran İsveç’te yüzde 11 iken, Türkiye’de yüzde 60;
- AB’de engellilerin yüzde 29,9’u yoksulluk/sosyal dışlanmışlık riski altında, Türkiye’de bu oran yüzde 77,1;
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programına göre engellilerin yüzde 80’i gelişmekte olan ülkelerde yaşıyor.
OECD ülkelerinde engelli nüfusun istihdam oranı yüzde 44, engelli olmayanlar için yüzde 75. Aynı yıllar için işsizlik oranları ise engelliler için yüzde 14, genel nüfus için yüzde 7. İstihdam edilen engellilerin yüzde 22’i yarı zamanlı işlerde çalışıyor, bu oran engelli olmayan bireyler için yüzde 13 düzeyinde.
- AB’de 15-64 yaş arasındaki engelli olmayan bireylerin istihdamı ise yüzde 66.9 (Türkiye’de yüzde 51) iken, engelli bireyler için yüzde 47.3 (Türkiye’de yüzde 41.1). AB’de en yüksek istihdam oranı İsveç’te (yüzde 66.2), en düşük istihdam oranı ise Macaristan’da (yüzde 23.7).
- Türkiye’de istihdam edilen 90.131 engelli bireyin 12.223’ü kamu, 77.908’I özel sektörde çalışıyor.
- OECD ülkelerinde engellilere ayrılan kamu yardımı gayri safi milli hasılanın yüzde 2’ni oluşturuyor. Bu oran Norveç, Hollanda ve İsveç gibi ülkelerde yüzde 4-5’lere kadar yükseliyor. Türkiye’de ise 1990-2007 yılları arasında yüzde 0.1. Çalışma yaşındaki nüfusun yüzde 6’sı kamu yardımlarıyla geçiniyor. Kuzey ve Doğu Avrupa’daki bazı ülkelerde bu oran yüzde 10-12 arasında değişiyor.
- Ortalamada dört engelliden biri engelli yardımı alıyor. Akdeniz ülkelerinde engelli yardımından yararlanma oranı daha da düşük.
OECD ülkelerinde engellilere yönelik harcamalar, sosyal harcamaların yüzde 10’na denk geliyor.
- Türkiye’de 2012 yılı itibariyle yaklaşık 410 bin engelli birey yardımlardan düzenli yararlanıyor (kayıtlı bireylerin yüzde 38.4’ü). Kayıtlı olanların yüzde 27’si “özürlü aylığı”ndan, yüzde 11,2’si ise Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğünün ayni ve nakdi yardımlarından düzenli olarak yararlanıyor. Kayıtlı olanların yüzde 55,7’si ağır fiziksel iş ve güç gerektirmeyen işlerde çalışmayı istiyor.
OECD ülkelerinde engelli birey içeren hanelerin yüzde 22’si yoksulluk sınırının altında gelire sahip, bu oran engelli birey olmayan hanelerde yüzde 14. Engellilerin gelirleri ulusal ortalamalardan yüzde 15 daha düşük.
2013 yılında AB’de 16 yaş üstü engellilerin yüzde 29.9’u yoksulluk ya da sosyal dışlanmışlık riski altında (Engelli olmayanlarda bu oran yüzde 21.4). Bu alanda 2007 yılından bu yana Türkiye verisi bulunmuyor. 2007 yılında Türkiye’deki engellilerin yoksulluk ve sosyal dışlanmışlık riski yüzde 77.1.
OECD ülkelerinde iş gücü nüfusunda düşük eğitimli (ortaokul ve öncesi) bireylerin nüfusa oranı engelliler için yaklaşık yüzde 40 iken, bu oran engelli olmayan bireyler için yaklaşık yüzde 20.
- Avrupa Birliği ülkelerinde ilkokuldan sonra engelli bireylerin okulu bırakma oranı yüzde 25. İsveç’te yüzde 11, Türkiye’de yüzde 60.
- 25-64 yaş arası çeşitli eğitim programlarına (yaşam boyu öğretim) katılım oranı engelli olmayan bireyler için yüzde 9.8, engelli bireyler için yüzde 6.9. Türkiye’de ise bu oranlar sırasıyla yüzde 4.1 ile 1.7.
- 30-34 yaş arası engellilerin üniversiteyi bitirme oranı AB’de yüzde 22.1, Türkiye’de 6.8.
