2009 seçimlerine 2007'den farklı olarak söylem değiştirerek giren CHP, seçimlere nasıl hazırlandı? Hangi faktörler öne çıktı?
Analiz: Cemal Subaşı / Tempo24
CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, 22 Temmuz 2007 Erken Genel Seçimleri’nde ‘laiklik’ söylemini ön plana çıkararak oy istedi. Seçimler öncesinde Cumhuriyet mitinglerinin CHP’nin yelkenini doldurduğu düşünülüyor, DSP işbirliğinin oylarını artıracağı yorumları yapılıyordu. Ama Anayasa Mahkemesi’nde açılan kapatma davası ve Genelkurmay’ın e-bildirisi gölgesinde seçimlere giren AKP, tarihi bir sonuç elde etti.
2007 genel seçimlerinin ardından girilen 29 Mart 2009 Yerel Seçimleri’nde CHP, bu kez ‘taktik’ değiştirdi. Laikliği kullanmadı. Söylemlerini ‘yolsuzluk, yoksulluk, işsizlik’ temelinde ekonomik krize yoğunlaştırdı. Deniz Baykal, meydanlarda yolsuzluklarını ve AKP iktidarının ekonomik kriz karşısında yetersizliğini anlattı. Hatta bir dizi ekonomik paket bile açıkladı.
Belki de CHP’yi bu seçimlerde söylemini ‘yolsuzluk ve yoksulluk’ üzerine oturtmasının temelinde, Kemal Kılıçdaroğlu faktörü yatıyordu. Çünkü, henüz seçimler öncesinde CHP Grup Başkanvekili Kemal Kılıçdaroğlu’nun AKP’lilerle ilgili art arda ortaya çıkardığı yolsuzluk dosyalarıyla adeta partinin rotasını değiştirdi.
KILIÇDAROĞLU FAKTÖRÜ
Önce AKP yöneticilerinden Şaban Dişli ile ilgili açıkladığı yolsuzluk dosyaları sonucu Dişli, genel merkezdeki görevinden istifa etti. Dengir Mir Mehmet Fırat ile yapılan düellonun ardından Fırat da Dişli gibi görevinden ayrıldı. Melih Gökçek düellosunun galibi de birçok çevreye göre yine Kılıçdaroğlu’ydu. Bu ivmenin ardından İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan adaylığı kaçınılmaz oldu. Nitekim CHP Genel Merkezi’nin yaptırdığı anketlere göre de İstanbullular Kılıçdaroğlu’nu istiyordu. Bunun üzerine Baykal, İstanbul’u, Kılıçdaroğlu ile birlikte CHP İstanbul İl Başkanı Gürsel Tekin’e emanet etti. CHP, İstanbul’da bu kez umutluydu!
KARAYALÇIN İLE İŞBİRLİĞİ
CHP, başkentte bu kez Ankaralıların yabancı olmadığı bir isim ile SHP Genel Başkanı Murat Karayalçın ile işbirliğine gitti. Baykal ile kapalı kapılar ardında yapılan uzlaşma sonucunda Ankara’da CHP’nin adayı oldu. Üçüncü kez Melih Gökçek ile karşı karşıya geldi. Karayalçın, CHP’nin başkentteki oy oranını artırsa da Gökçek karşısında tarih tekerrür etti. Yine kaybetti.
ÇARŞAF, KURAN AÇILIMI…
İstanbul’da kimilerine göre ‘Baykal’ın sağ kolu’ denilen İstanbul Milletvekili Mehmet Sevigen kimilerine göre Gürsel Tekin’in isteğiyle ‘çarşaf’ açılımına gidildi. Deniz Baykal, tarihinde ilk kez çarşaflı kadınlara parti rozeti taktı. Kocaeli Belediye Başkan adayı Sefa Sirmen, “Her mahalleyi Kuran kursu” söylemi ile bu ‘açılım’a ‘açılım’ kattı. Bu durum parti içerisinde büyük rahatsızlık uyandırdı. İstanbul Milletvekili Canan Arıtman ve Gaziantep Milletvekili Yaşar Ağyüz başta olmak üzere bazı milletvekilleri ve il teşkilatları eleştirdi. Ama Deniz Baykal, “Onlar da bizim vatandaşımız” diyerek son noktayı koydu. En çok merak edilen bu ‘açılım’ın partiye oy olarak dönüp dönmeyeceğiydi. CHP Türkiye genelinde bir önceki seçimlere göre oyunu artırdı. Ama bunu çarşafa mı yoksa yolsuzluk-yoksulluk söylemine mi borçlu olduğu önümüzdeki günlerde daha iyi analiz edilebilecek.
CHP 2009 SEÇİMLERİNE NASIL GELDİ?
CHP, gerek yerel gerekse genel son 4 seçimde (1999, 2002, 2004 ve 2007) yüzde 30 oy oranını göremedi. Bu seçimlerdeki rekoru, yüzde 28.1 oy oranı ile 2002 Genel Seçimleri’nde Ankara’da elde etti.
Her ne kadar seçimlere giren siyasi partiler tüm Türkiye’nin oyuna talipse de, üç büyük şehir; İstanbul, Ankara ve İzmir’in yeri, oy potansiyeli nedeniyle her zaman ayrı oldu. Türkiye’nin en büyük illerinde birinci parti olmanın, yönetmenin getirdiği prestiji göz ardı etmemek gerekiyor.
Son dört seçime göre bu üç ana kent incelendiğinde, CHP açısından karşımıza şöyle bir tablo çıktı.
1999 Yerel Seçimleri: İstanbul’da yüzde 9.55, Ankara’da yüzde 18.79, İzmir’de ise yüzde 9.55 oy aldı.
2002 Genel Seçimleri: 1999 Yerel Seçimlerinden üç yıl sonra yapılan genel seçimlerde CHP, bu üç ilde oy oranında patlama yaşadı. İstanbul’da yüzde 24.06, Ankara’da yüzde 28, İzmir’de ise yüzde 24,06’ya ulaştı. Bugünkü rakibi AKP’nin ise 2002’de aynı illerde aldığı oy oranları şöyleydi: İstanbul 37.20, Ankara 38.06, İzmir 37.20.
2004 Yerel Seçimleri: AKP’nin Türkiye genelinde yüzde 41.67, CHP’nin yüzde 18.27 oy aldığı 2004 Genel Seçimleri’nde CHP’nin İstanbul, İzmir ve Ankara’da ulaştıkları oran şöyleydi: İstanbul 25.68, Ankara 20.88, İzmir 25.68. AKP ise bu illerde CHP’yi ikiye katladı: İstanbul 42.66, Ankara 49.13, İzmir 42,66.
2004’te SADECE 9 BELEDİYE KAZANDI
CHP bu seçimlerde Türkiye genelinde sadece 9 ilde belediye başkanlığı kazandı. Bu iller şöyleydi: Artvin, Çanakkale, Edirne, İzmir, Kırklareli, Mersin, Muğla, Sinop, Trabzon beledi başkanlıklarını kazandı.
2007 Seçimleri: Cumhuriyet Mitingleri, Anayasa Mahkemesi’nde AKP’ye açılan kapatma davası ve Genelkurmay’ın e-bildirisi ortamında 22 Temmuz 2007 Erken Genel Seçimleri’ne giren CHP, umduğunu bulamadı. Türkiye genelinde yüzde 20.79 oy alırken AKP, yüzde 46.54’e ulaştı. Üç büyük şehirde; İstanbul’da yüzde 26.99, Ankara’da yüzde 28.01, İzmir’de yüzde 35 oy aldı. AKP’ye bu üç büyükşehirde de ulaşamadı. Ama bu illerde AKP’yi sadece İzmir’de geçti.
