Türkiye cezaevleri, emek sömürüsünün merkezi olma yolunda. Cezaevleri bünyesinde üretim tesisi kuran özel şirketler, mahkûmlara günlük mesaileri karşılığında ödedikleri 7 lira ile büyük bir sömürü düzeni yaratıyor. Üstelik bu firmalar, açtıkları tesis için cezaevlerine kira bile ödemiyor.
Cumhuriyet gazetesinden Meltem Yılmaz’ın haberine göre, cezaevlerindeki iş atölyelerinde, cezaevi idaresi ile özel sektör arasında imzalanan protokol çerçevesinde, tutuklu ve hükümlülerin özel sektörde işçi olarak çalıştırmasını da kapsayan “Özel Sektör İşbirliği” uygulaması 2008’de hayata geçmişti. Ancak söz konusu uygulama, kamudan çok özel sektörün yararına işlemeye başladı.
Günlük 20 lira iken....
Adalet Bakanlığı’nın açtığı ihaleyi kazanan özel firma, cezaevinde kurduğu üretim tesisi bünyesinde üretim yapmaya başlıyor. Makinelerini kendi kuran, ustasını da kendi bünyesinden sağlayan firma, üretim tesisi kurduğu cezaevine kira ödemiyor. Bünyesinde çalıştırdığı mahkûmların maaşı, yemek ve sigortasını ödeyen firma; tesisin elektrik, su, doğalgaz gibi masraflarını da kendisi karşılıyor.
Ancak çalışan mahkûmlara ödenen maaş, kafalarda soru işaretinin oluşmasına neden oluyor. Çünkü bu tesislerden bazılarında, mahkûmlara günde ortalama 7 liraya kadar düşen ücretler ödeniyor. Adalet Bakanlığı’nın 2012 yılı için günlük 20 lira olarak belirlediği ücretin bu kadar altına inilmesine nasıl izin verildiği ise merak konusu.
Mahkûmlar kira ödüyor
Cezaevlerinin mahkûmlardan zorunlu olarak aldığı, bir nevi kira anlamına gelen günlük 4 lira “iaşe bedeli” ile elektrik-su parası da, tüm mahkûmlardan olduğu gibi bu özel firmaların tesislerinde çalışan mahkûmlardan da kesiliyor. Bir başka deyişle bir mahkûmun, cezaevi bünyesinde çalıştığı işten, cezaevine verdiği kira-elektrik ve su ücreti de düşüldüğünde, elinde hiçbir şey kalmıyor.
Bu durum, cezaevlerinin ucuz işgücünün, sömürünün ve hatta köleliğin merkezi haline gelmesine neden oluyor.
Zaten Adalet Bakanlığı’nın internet sitesinde de, cezaevlerinde özel sektöre sunulan imkânlar arasında “Ucuz işgücü”, “Disiplinli çalışma ortamı”, “Düşük üretim maliyetleri”, “Kira ödemeksizin çalıştırılabilecek bir atölye” olarak gösteriliyor.
