T24 Dış Haberler
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, aralarında Çin Devlet Başkanı Şi Cinping ve Hindistan Devlet Başkanı Narendra Modi'nin de bulunduğu çok sayıda dünya liderini, BRICS zirvesi için bu hafta Rusya'da ağırladı.
Rusya'nın doğusundaki Kazan kentinde yapılan zirvede, dünya nüfusunun neredeyse yarısını barındıran ülkeler temsil edildi.
BRICS, bazı analistler tarafından ABD'nin küresel hâkimiyetine karşı potansiyel bir rakip olarak tanımlanıyor.
BRICS nedir, bu terim nereden çıktı?
BRICS, 2009 yılında Rusya'nın Yekaterinburg kentinde ilk resmî zirvesini gerçekleştirdi. Grubun asıl üyeleri Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin'di. Ardından 2010 yılında Güney Afrika'nın katılmasıyla kısaltmaya "South Africa"yı temsil eden "S" harfi eklendi.
BRICS (aslında henüz Güney Afrika üye olmadığı için BRIC) terimi, Goldman Sachs'ın o dönemki üresel Ekonomik Araştırmalar Başkanı Jim O'Neill'in 2001 yılında yayımladığı ve hızla büyüyen dört ekonomiyi “gelecekteki küresel ekonomik büyümenin temel itici güçleri” olarak ele alan bir araştırma raporuna dayanıyor.
O'Neill makalesinde, önümüzdeki 10 yıl içinde BRIC ülkelerinin, özellikle de Çin'in, dünya GSYH'sinin daha büyük bir bölümünü temsil edecek şekilde büyüyeceğini öngörmüş ve dünya politika oluşturma forumlarının bu ülkelerin temsilcilerini de kapsayacak şekilde yeniden düzenlenmesini tavsiye etmişti.
Ancak O'Neill'in yakın tarihli bir görüş yazısında belirttiğine göre BRICS o zamandan bu yana üyelerinin küresel kurumlarda temsil edilmemesini her yıl kınamaktan başka pek bir şey yapmadı.
BRICS'te hangi ülkeler var?
BRICS, uzun zamandır üyesi olan beş ülkeye ek olarak İran, Mısır, Etiyopya ve Birleşik Arap Emirlikleri'ni de kapsıyor.
Bu haftaki zirve, Xi'nin geçen yıl “BRICS işbirliği için yeni bir başlangıç noktasına” işaret eden “tarihi” bir an olarak selamladığı bloğun genişlemesinden bu yana yapılan ilk zirve oldu.
Moskova BRICS'in genişlemesini artan gücünün bir işareti olarak görüyor ancak Çin ve Rusya'nın Amerika'nın küresel hâkimiyetini sona erdirmeye yönelik hırslarına öncülük ettiği anlaşılan bir gruba katılmanın riskleri bazı ülkeleri caydırma tehlikesi taşıyor.
Yerel basında çıkan haberlere göre Kazakistan gruba katılmaktan kaçınacağını söyledi. Endonezya ve Cezayir de yakın zamanda katılmayacaklarını açıkladılar. Arjantin de davetini geri çevirdi. Suudi Arabistan BRICS etkinliklerine katılıyor ancak henüz üyeliğini resmileştirmedi.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e göre 30 kadar ülke üyeliğe ilgi duyduğunu ifade etti. Bunların arasında, Kremlin'in eylül ayında açıkladığı üzere, üyelik başvurusunda bulunan Türkiye de bulunuyor.
Kremlin, BRICS zirvesinde ikinci kademe “ortakların” tam üye olabilmeleri için bir formülün tartışılacağını açıkladı. Rusya Devlet Başkanı Yardımcısı Yuri Uşakov'a göre 13 yeni potansiyel üye onaylandı.
BRICS zirvesi Putin için neden önemli?
Bu yılki BRICS Zirvesi, Putin'in Batı'nın yaptırımlarına rağmen Ukrayna'yı işgalinden sonra izole olmadığını göstermesi için bir fırsat oldu.
Üyeler arasında farklılıklar var mı?
BRICS birçok Küresel Güney ülkesi için cazip olsa da, tüm üyeler Rusya'nın Batı karşıtı gündemine katılmıyor.
Analistler Çin, Rusya ve İran'ın bu yönde ilerlediğini ancak Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika gibi ülkelerin tarafsız bir yaklaşım benimsediğini belirtiyor.
Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi sözcüsü John Kirby, zirveye “Sayın Putin ve Rusya için bir tür çıkış partisi” olarak bakılmaması tavsiyesinde bulundu ve ABD'nin BRICS'i bir tehdit olarak görmediğini söyledi.
"Türkiye, BRICS'e resmî üyelik başvurusunda bulundu" iddiaları
ABD merkezli Bloomberg haber sitesi, 2 Eylül'de, Türkiye'nin BRICS'e katılmak üzere aylar önce resmî olarak başvuruda bulunduğu iddiasını yazdı. Selcan Hacaoğlu ve Fırat Kozok imzasıyla yayımlanan ve konuyla ilgili bilgi sahibi kaynaklara dayandırılan haberde, Türkiye'nin BRICS başvurusunu "on yıllardır sürdürdüğü Avrupa Birliği'ne katılma çabalarında ilerleme kaydedilmemesinden duyduğu hayal kırıklığı nedeniyle yaptığı" aktarıldı.
TIKLAYIN | Bloomberg: Türkiye, BRICS'e katılmak için başvuru yaptı
T24'e konuşan Dışişleri Bakanlığı kaynakları, BRICS'e resmî üyelikle ilgili olarak Bakanlık'ın bilgi paylaşmadığını ifade etti.
Zamanlama kritik
Bloomberg haberi yayımlandığında, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın Türkiye'nin 5 yıl sonra davet edildiği Avrupa Birliği (AB) dışişleri bakanlarının Gymnich adı verilen gayri resmi toplantısına katılmasının üzerinden yalnızca 4 gün geçmişti.
BUSE SÖĞÜTLÜ YAZDI | AB'ye tepki mi: Türkiye'nin BRICS üyeliğine başvurduğu iddiası, Hakan Fidan AB toplantısından döner dönmez gündeme geldi
Ankara, 5 yıl sonra Gymnich'e davet edilmesini AB üyelik süreci için olumlu bir adım olarak değerlendirirken, Bakan Fidan'ın Brüksel'e gitmesinden 4 gün sonra BRICS'e resmî üyelik başvurusuyla ilgili haberlerin basına yansıması zamanlaması bakımından dikkat çekici olarak değerlendirildi.
AKP'den ilk çıkış: Talebimiz açık, süreç devam ediyor
Türkiye'nin BRICS'e resmî üyelik başvurusu yapıp yapmadığı konusunda henüz resmî bir açıklama gelmedi. Ancak 3 Eylül'de gerçekleştirilen AKP MYK toplantısının ardından basın mensuplarına açıklamalarda bulunan AKP Sözcüsü Ömer Çelik, "BRICS’e üye olmak istediğimiz talebi açıktır. Süreç devam ediyor, somut gelişme olursa paylaşırız. Türkiye’nin BRICS dahil önemli platformlarda yer almak istediğini sayın Cumhurbaşkanımız ifade etmiştir" açıklamasında bulundu.
TIKLAYIN | AKP'den ilk açıklama: Talebimiz açık, süreç devam ediyor
Rusya doğruladı
Türk makamlarından konuyla ilgili resmî bir açıklama beklenirken ilk resmî açıklama 4 Eylül'de Rusya'dan geldi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yardımcısı Yuri Uşakov, Türkiye'nin BRICS'e tam katılım için başvuru yaptığını doğruladı. Rus haber ajansı RIA Novosti'nin haberine göre; Uşakov, “Türkiye tam üyelik için başvurdu. Bunu değerlendireceğiz” dedi.
BRICS'in dönem başkanlığını Moskova yürütüyor. Genişlemenin konu başlıkları arasında yer almasının beklendiği BRICS Zirvesi, 22-24 Ekim'de Kazan'da yapılacak.
TIKLAYIN | Rusya Devlet Başkan Yardımcısı: Türkiye, BRICS'e üyelik için başvurdu; değerlendireceğiz
Aynı gün Habertürk'e konuşan Cumhurbaşkanlığı kaynakları taragından Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 22-24 Ekim'de Kazan'da düzenlenecek BRICS Zirvesi'ne katılacağı iddia edildi.
TIKLAYIN | Cumhurbaşkanlığı kaynakları: Erdoğan Rusya’daki BRICS Zirvesi’ne katılacak
ABD ve Çin'den ilk açıklama
Son olarak 5 Eylül'de de ABD ve Çin'den, Türkiye'nin BRICS'e resmî üyelik başvurusunda bulunduğu haberleriyle ilgili olarak ilk açıklamalar geldi.
Rus haber ajansı RIA Novosti'nin aktardığına göre; Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Mao Ning, “Çin, diğer BRICS üyesi ülkelerle birlikte BRICS'in açıklık, kapsayıcılık ve karşılıklı yarar sağlayan işbirliği ruhunu sürdürmeye ve BRICS işbirliğine benzer düşünen daha fazla ortağın katılımını desteklemeye hazırdır” açıklamasında bulundu.
VOA Türkçe'den Begüm Dönmez Ersöz’ün iddialarla ilgili sorduğu soruya yanıt veren ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Sözcüsü John Kirby ise “ABD tüm ülkelerin ilişki kuracağı ülke ve grupları kendilerinin seçebileceğine inanmaktadır. Sizi planları konusunda Türkiye hükümetine yönlendiriyoruz” ifadelerini kullandı.
TIKLAYIN | "Türkiye, BRICS'e resmî üyelik başvurusunda bulundu" iddiaları: ABD ve Çin'den ilk açıklama
|
