İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılma süreci, özel statülü Cebelitarık konusundaki 300 yıllık anlaşmazlığı yeniden alevlendirdi. İspanya, uzun süredir İngiltere'ye ait bölgenin egemenliğine ortak olmayı öneriyor.
Peki geçen yılki referandumunda ezici çoğunlukla AB'de kalma yönünde oy kullanan Cebelitarık'ın statüsü, İngiltere'nin AB'den ayrılık pazarlığının parçası olabilir mi?
Bu soruya Muhafazakar Parti'nin eski liderlerinden ve eski içişleri bakanlarından Michael Howard'ın "Britanya 35 yıl önce Falkland adalarını nasıl savunduysa Cebelitarık'ı da öyle savunur" diye cevap vermesi birden bire bu konuyla ilgili olarak demlenen tartışmayı bir üst düzeye taşıdı.
İspanya Dışişleri Bakanı Alfonso Dastis, Cebelitarık konusunda Britanya'dan gelen yorumların tonlamasını şaşırtıcı bulduklarını söyledi ve "Birileri sükunetini kaybediyor galiba" diye konuştu.
Tartışmaya, özel statülü Cebelitarık hükümetinin lideri Fabian Picardo da "Cebelitarık bu müzakerelerde bir pazarlık unsuru değildir. Cebelitarık Cebelitarıklılarındır ve biz Britanyalı olarak kalmak istiyoruz" açıklamasıyla katıldı.
Tartışma Avrupa Birliği'nin geçen hafta Brexit müzakerelerinin kurallarını açıklarken, Cebelitarık ile ilgili her türlü kararın İspanya'nın onayından geçeceğini belirtmesi ile başladı.
AB belgesinde "Birleşik Krallık Avrupa Birliği'nden ayrıldıktan sonra, AB ile Birleşik Krallık arasında varılan hiç bir anlaşma Cebelitarık söz konusu olduğunda Britanya ile İspanya arasında anlaşma sağlanmaksızın uygulamaya konulamaz" deniyor.
BBC'ye konuşan bir AB kaynağı, Brexit sürecini başlatan belgede Cebelitarık'ın İspanya'nın lobi çalışması sonucu yer aldığını söyledi.
Konuyla ilgili tartışmaya AB dışişleri bakanları toplantısına katılmak üzere gittiği Lüksemburg'da dahil olan İngiltere Dışişleri Bakanı Boris Johnson "Cebelitarık'ın egemenliği değişmedi ve değişmeyecek ve Cebelitarık halkı ile Britanya'nın desteği ve rızası olmadan değiştirilmesi mümkün değildir, ki bu da değişmeyecek" diye konuşmuştu.
İngiltere Başbakanı Theresa May da Brexit müzakeerelerinde Cebelitarık'ın egemenliği konusunun masada olmadığını tekrarlamıştı.
Theresa May'in Brexit sürecinin başlatılmasına dair 2200 kelimelik mektubunda Cebelitarık'tan hiç söz edilmiyor.
Cebelitarık'ın statüsü 300 yıldır İspanya ile İngiltere arasında anlaşmazlık konusu.
2002 yılında bölgede "Cebelitarık'da egemenlik İngiltere ve İspanya tarafından paylaşılmalı mı?" sorusuyla yapılan bir "kaderini tayin hakkı" referandumunda bölge halkı yüzde 99 ile bu fikri reddetti ve İngiltere'nin egemenliğini tercil etti.
Fakat İspanya bölge üzerindeki iddiasından vazgeçmiş değil.
Buna karşılık geçen Haziran ayında Britanya'nın AB'den ayrılıp ayrılmayacağı konusunda yapılan referandumda Cebelitarık seçmenininin yüzde 96'si AB'den ayrılmaya "Hayır" dedi.
Bu sonuç üzerine İspanya'nın o sıradaki dışişleri bakanı yeniden bölgenin egemenliğine İspanya'nın da ortak olması önerisini gündeme getirmiş ve böylelikle AB'den ayrılmak istemeyen Cebelitarık halkının AB üyeliğinin bazı yönlerinden faydalanmayı sürdürebileceğini söylemişti.
İspanya Dışişleri Bakanı Alfonso Dastis ise Ocak ayında Cebelitarık'ı Britanya ile AB'nin ayrılık müzakerelerinin odağına koymayacaklarını, bölgenin istiyorsa AB'den ayrılmakta özgür olduğunu söylemişti.
Brexit müzakerelerinin Cebelitarık ile ilgili kısmı muhtemelen sınır kontrollerine odaklanacak çünkü bölge İspanya arasındaki kara sınırını her gün işe gitmek üzere binlerce kişi geçiyor. Buna ek olarak Cebelitarık havaalanına iniş hakları konusu da muhtemel bir pazarlık konusu olacak.
