T24/ ANKARA
Son yıllarda araştırmacı ve yazarların titiz çalışmalarıyla yeniden keşfedilen Çankaya’nın ilk first Lady’si Latife Hanım, boşandıktan sonra dünyanın ilgisini üzerinde topluyor. 1925 ve 1926 yılında ABD ve Avrupa ülkelerinden konferans davetlerinin arkası kesilmiyor. 15 Ağustos 1925 tarihinde ilk davet mektubunu gönderen Amerikalı kongre üyesi katılması durumunda payına 100 bin dolar düşeceğini belirtiyor. Senatör, davet mektubunda “Ülkemde, ülkem tarafından, meşhur Madam Curié’ye verilen resepsiyon da dâhil olmak üzere yabancı bir kadına şimdiye kadar verilmiş en görkemli ve akıllardan silinmeyecek resepsiyonun verileceğini size söylememe ya da garanti etmeme gerek bile olmadığından eminim” diyor.
‘Yeni Türk kadınını anlatın’
“Gel Gitme Kadın” kitabının yazarı araştırmacı Oğuz Akay, Latife Hanım’ın boşandıktan sonraki hayatından kesitleri T24’e anlattı. Dünya basınında büyük yankı bulan boşanmanın ardından Amerika ve Avrupa’nın çeşitli ülkelerinden çok sayıda konferans daveti yapıldığına dikkat çeken Akay, “Latife Hanım’dan yeni Türk kadınını ve yeni Türkiye Cumhuriyeti’ni anlatması, tanıtması isteniyor”.
‘Bir tur için 100 bin dolar’ 
Akay, Latife Hanım’ın yeğeni Mehmet Sadık Öke’nin konuyla ilgili sözlerine yer veriyor ve Öke’nin “Amerika’dan çok büyük teklifler geliyor; konferanslar vermesi, üniversitelerde ders vermesi için. O dönemin parası ile de çok ciddi paralar teklif ediliyor, yaklaşık olarak bir tur için 100 bin dolar. Bu tekliflerin hiçbirini kabul etmiyor. Fakat Paşa’ya verdiği sözden dolayı kabul etmiyor”. Boşanmadan sonra yabancı basına verdiği az sayıda demeç üzerine, ‘Paşa’nın demeç verilmemesi konusundaki ricası iletiliyor. Latife Hanım da bu ricayı geri çevirmiyor, kabul ediyor.”
‘Paranın miktarını az bulduğu düşünülüyor’
Latife Hanım’ın gelen ilk teklifleri reddetmesini parayı az bulmasına bağlıyorlar ve daha yüksek meblağlı bir teklifte bulunuyorlar. Ancak onu da kabul etmiyor.” ABD’li senatör ilk mektubun ardından eline geçmemiş olasılığına karşı Latife Hanım’a, 18 Ağustos 1925 tarihli ikinci bir davet mektup daha gönderiyor.
Tarihi mektuplar
15 Ağustos 1925 tarihli ilk davet mektubunu gönderen Amerikalı kongre üyesi kendisini, Latife Hanım’a şöyle tanıtıyor:
“Benim Romanya, Bulgaristan ve Sırbistan’da Amerikan Bakanı olarak bulunduğumu ve bu süre içerisinde ilgi çekici ülkenize birçok ziyaret gerçekleştirdiğimi bilmeyi isteyebilirsiniz. Ayrıca Chester Ruhsatı sahibi Osmanlı Amerikan Kalkınma Şirketi’ne danışmanlık yapmaktayım.
‘Romanya Kraliçesi ve siz’
''Ülkemin dışında yaşayan ve benim ülkemdeki kadınların ve erkeklerin büyük ilgi gösterdikleri ve en fazla onurlandırmaktan memnun oldukları yaşayan iki kadının, Romanya Kraliçesi Mary ve zat-ı âliniz olduğunu bilmek isteyebilirsiniz ve kuşkusuz bunu size söylemek bana çok büyük bir mutluluk veriyor.Sizinle ilgili olarak bu durumun bir kanıtı, Ankara’dan yakın tarihlerde ayrılmanız ve aktif, yararlı hayatınızla ilgili Amerikan gazetemizde yayınlanan sütunlardır. Gençliğinizle, dünyada benim için daima yüce bir yeriniz olmuştur. Ülkenizde de öylesine büyük bir yer edindiniz ki, şu anda ülkenizde, ülkeniz dışında, sizin ülkeniz için yaptıklarınızı yapabilecek hiç kimse yok. Türkiyeli bir kadın, hem de bu kadar genç bir kadın için bu ne müthiş bir ayrıcalıktır! Ve sizin omuzlarınıza ne kadar ağır bir sorumluluk yüklemektedir.''
‘Payınıza 100 bin dolar düşecek’
Zekânız, inceliğiniz, cesaretiniz ve dehanız bütün dünya için çekim merkezi oldu ve bütün dünyanın takdirini kazandı. Size Avrupa ve Amerika’nın büyük kentlerinde bir konferans turu yapmanızı teklif etmek ve size bunun benim yönetimim altında yapılmasına rıza göstermenizin benim için ne kadar büyük onur olacağını söylemek isterim. Aşağıdaki başlıklarda üç konferans hazırlamanızı sağlayabilirim: “Türkiye– Dünü, Bugünü, Yarını”, “Kadın – Dünkü, Bugünkü ve Gelecekteki Hali” ve “Dünya – Dünü, Bugünü, Yarını”. Siz de özellikle ilgilendiğiniz konularda başka çalışmalar hazırlayabilirsiniz. Bütün masraflar düşüldükten sonra konferans masrafları aramızda eşit olarak paylaşılacaktır. Sizin payınıza en az 100.000 Dolar düşeceğini sanıyorum.
‘Madam Curie’ye verilen resepsiyon’
Eğer teklifim sizin için uygunsa, size “Kabul” yazılı bir telgraf göndermenizi öneriyorum, bu durumda en kısa zamanda Paris’e geleceksiniz ve tura hazırlanacaksınız.
Ülkemde, ülkem tarafından, meşhur Madam Curié’ye verilen resepsiyon da dâhil olmak üzere yabancı bir kadına şimdiye kadar verilmiş en görkemli ve akıllardan silinmeyecek resepsiyonun verileceğini size söylememe ya da garanti etmeme gerek bile olmadığından eminim. Buradaki zaferiniz muhtemelen bugüne kadar kazandığınız en büyük zafer olacaktır ve kariyerinizde en parlak ve görkemli dönemi başlatacaktır ve kimsenin azımsayamayacağı bu başarınız kadınların ve dünyanın tarihinde hak ettiği yeri alacaktır.
1926 yılında yeni bir teklif daha yapılmıştı. Bu teklife ait, 6 Mayıs 1926 tarihini taşıyan davet mektubunda, ABD’de bu ülkenin kadınları için önemli mesajlar verebileceği üzerinde duruluyor. Bayan Latife Hanım, Ekselsiyor Han. Kabataş, İstanbul adresiyle gönderilen mektup şöyle:
Sevgili Bayan Hanım,
Bir konferans turu için Birleşik Devletler’e davet etmek amacıyla, bir süredir size ulaşmaya çalışıyorum. Bu sabah İstanbul’daki Amerikan Konsolosluğu’ndan size nasıl ulaşabileceğimi bildiren bir mektup aldım. Eğer böyle bir teklifle ilgilenirseniz, cevabınızı alır almaz derhal ayrıntıları size iletmekten memnuniyet duyacağım. Bana öyle geliyor ki,
Birleşik Devletler halkı, özelliklede ülkemizin kadınları için verilecek çok önemli mesajlarınız var. Gelmeniz, bu ülke ve Türkiye arasında çok daha iyi bir anlayışın gelişmesine de büyük katkıda bulunacaktır. Söz konusu tur için en iyi dönem Şubat, Mart ve Nisan 1927 olacaktır.
Yukarıda bahsettiğim dönemde bu ülkeye gelmeyi ciddi bir biçimde düşünmeniz durumunda, müzakereleri bir an önce başlatmak zorunda olduğumuz için planlarımızı çok önceden yapmamız gerekmektedir.
En kısa zamanda sizden olumlu bir cevap alabilmek dileğiyle…
