2009’dan beri BM’nin kültür organizasyonu UNESCO’nun genel direktörü olan Bulgar Irina Bokova gelecek vadeden bir aday. Komünist elitten gelen Bokova, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov’un da eğitim gördüğü Moskova Devlet Enstitüsü’nde uluslararası ilişkiler okudu. Moskova ile ilişkileri ona yardımcı olabilir. Rusya, Doğu Avrupa’dan bir isimde kararlı.
Bokova göreve başladığında özgeçmişinde eski Bulgaristan Dışişleri Bakanı yazıyordu. Ancak kendisi hiç bakanlık yapmadı. Ofisi bunun ‘küçük bir hata’ olduğunu açıkladı. BM adaylığı gündeme gelene kadar bunu kimse fark etmemişti. Buna rağmen seçilme şansı var. Avantajı, BM’nin 70 yıllık tarihinde ilk kez bir kadın genel sekreter seçilmesi arzu ediliyor olması.
Helen Clark, 9 yıl başbakanlık yaptı
BM Kalkınma Programı (UNDP) Başkanı Helen Clark, Bokova’nın güçlü rakibi. Son aday olarak başvurdu. Ancak seçilirse sadece kadın avantajından seçilmiş olmayacak. Clark, “Kadınlar herhangi bir liderlik konumuna seçilirken adil şansı olsun istiyorum” diyor. Clark, 1999-2008 yılları arasında Yeni Zelanda Başbakanı olarak yönetim deneyimi kazandı.
Partisini demir yumrukla yöneten Clark, tartışmasız son yıllarda Yeni Zelanda’nın en yetenekli politikacısı oldu. Gür sesi, alaycılığı ve bilgisiyle arada sesi çıkanları susturuyor. Irak Savaşı'na katılmak yerine Afganistan ve Somali’ye barış gücü göndermesiyle vatandaşlarından çoğunlukla övgü aldı.
Hırvatistan, eski Dışişleri Bakanı Vesna Pusiç’i aday gösterdi. 2000’den beri Hırvatistan Parlamentosu üyesi ve 2009’da başarısızlıkla sonuçlanan bir cumhurbaşkanlığı adaylığı olmuştu. Sosyolog aday, 1970’lerde o zamanki Yugoslavya’nın ilk feminist grubunu kurdu ve 1990’da sol-liberal Hırvat Halk Partisi’nin kurucu üyeleri arasında yer aldı.
Moldova’nın eski Dışişleri ve önceki Başbaşkan yardımcısı Natalia Gherman, rakiplerine göre daha az tanınıyor. Birçok BM kuruluşunda görev aldı. Başvuru yazısında “Açlık ve savaşla mücadele olsun, insan hakları olsun ya da gezegenimizin kurtarılması olsun… Bütün bu konularda BM’nin etkin bir şekilde çalışmasına hiç şimdiki kadar ihtiyaç duyulmamıştı” yazıyor.
Guterres'in üzücü 'rekoru'
Antonio Guterres, 2015 sonuna kadar BM Mülteciler Yüksek Komiserliği’nde uzun süre görev yaptı. Görevi üzücü bir rekorla sona erdi. Dünya çapında ilk kez 60 milyon insan mülteci durumuna düştü. 2000’in başında Avrupa Konseyi Başkanlığı görevindeyken ilk AB-Afrika zirvesinin iki başkanından biri oldu. Guterres, 1996-2002 yılları arasında Portekiz başbakanlığı yaptı.
Makedonya’nın eski Dışişleri Bakanı Srgjan Kerim, aralarında Almanya’nın da olduğu bazı ülkelerde büyükelçilik yaptı. 2007-2008 arası BM Genel Kurulu Başkanı oldu. Başvuru dilekçesinde bireyin egemenliğinin güçlendirilmesinin önemine vurgu yaptı. Bunun için insan onuru odak noktası olmalı. Tutkusu şiir ve fotoğrafçılık.
Igor Luksiç en genç aday. 40 yıllık geçmişinde parlak bir kariyere imza attı. 2004’te Maliye Bakanı idi. Birkaç yıl sonra, Karadağ Başbakanı oldu (2010-2012). Ülkesinin Batı ve NATO yanlısı kanadına ait. Ekonomi onun için can damarı bir konu. Yayınlanmış şiir ve hikaye kitapları da var.
Slovenya’nın eski Cumhurbaşkanı (2007-2012) Danilo Türk’ün siyasi kariyeri muhtemelen kendi ülkesinden çok New York’ta geçti. 1992’den 2000’e kadar BM’nin Slovenya Büyükelçisi oldu. Ardından BM Genel Sekreteri Kofi Annan tarafından siyasi asistanı olarak atandı. Avukat olan Türk özellikle çatışma bölgelerinde insan hakları aktivisti olarak kabul ediliyor.
Güney Koreli Ban Ki Moon, yıl sonunda 10 yıl süren iki dönemlik görevinden ayrılacak. Şimdi halefi için seçim süreci başlıyor. Adaylar salı gününden perşembe gününe kadar BM Genel Kurulu’na sunulacak. Gönüller, kadın adaydan yana. Doğu Avrupalı adayların şansı yüksek görülüyor. Rusya’nın veto gücü Doğu Avrupalı adayları öne çıkarıyor.
'Dünyevi Papa'
BM Genel Sekreteri, 44 bin çalışanı olan bir dünya teşkilatını yönetiyor. Ayrıca çatışma bölgelerine seyahat ediyor ve üst düzey siyasilerle de bir araya geliyor. Buna rağmen siyasi nüfuzu olmayan Genel Sekreter, 'dünyevi Papa' olarak da adlandırılabilir. BM’nin gücü Güvenlik Konseyi’nde. BM Güvenlik Konseyi'nde veto hakkı olan beş daimi ülkeyi ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere oluşturuyor.
New York Times’e konuk olarak yazan BM Genel Sekreteri eski basın danışmanı, Angela Merkel’i mükemmel bir halef olarak övdü. Merkel, eski Doğu Bloku’ndan gelen bir kadın olarak Rusya’yı anlayabilir ve ABD ile Rusya arasında arabulucu olabilir. Ancak Merkel bu konuda sessiz. Uluslararası BM uzmanları da Merkel’in mükemmel bir aday olacağı konusunda hem fikir.
