En büyük eczane olan tabiatın bize sunduğu birer nimet olan bitkilerden hazırlanan bitkisel destekler günümüzde yaygın olarak kullanılan ürünler haline geldi. Bunların kullanımı aslında insanlık tarihi kadar eski olsa da aktarlarda satılan ve kimi zaman “kocakarı ilacı” diye anılan otlar, bitki parçaları, kökler, yapraklar, çiçekler, bunların muhtelif karışımları dertlerine çare arayanların şifa bulmak için aldıkları şeylerdi ama adları “bitkisel destek” veya “besin desteği” değildi.
Gün geçtikçe ruhsatlarla ve yönetmeliklerle kontrol edilen daha güvenli bitkisel ürünler piyasaya sunulsa da, bunların kullanımının tümüyle risksiz olduğunu söyleyemeyiz. Günümüzde popüler olan bitkisel desteklerin alınması acaba herkes için, ya da özellikle sizin için güvenli mi? Bunları basit birer beslenme desteği olarak görebilir miyiz? Çevremizdekilere tavsiye edebilir miyiz? Reçetesiz satılabildikleri için bu ürünlerin ilaç olmadığını söyleyebilir miyiz? Kuşkusuz bu sorulara evet cevabını vermek mümkün değil, zira bitkisel desteklerin sizin için uygun olup olmadığı onların içindeki maddeye, sizin mevcut sağlık durumunuza ve tıbbi öykünüze bağlı. Başka bir deyişle her bitkisel destek, her zaman, herkes için uygun olmayabilir.
Bitkisel destekler güvenli mi?
Bitkisel destekler de aynen eczanede reçete ile satılan ilaçlar gibi içinde vücut fonksiyonlarınızı etkileyebilen aktif madde veya maddeler bulunan ürünlerdir. Her ne kadar bu ürünlerin üzerindeki etiketlerde içindeki maddeler belirtilse de, ilaçlar gibi sıkı bir üretim ve kalite kontrol sürecinden geçmedikleri için bitkisel desteklerin aktivitesi, uygun dozajı ve kullanım şekilleri, endikasyonları ilaçlar kadar hassas ve kesin değildir. Seçim yaparken etiket ve prospektüsleri de genellikle yeterli olmaz. Bütün bunları göz önüne aldığımızda, bitkisel destekleri ve besin desteğini almadan ve kullanmadan önce kendinizi eğitmeniz ve doktorunuzla veya eczacınızla konuşmanız gerekir.
Bitkisel desteklerin üzerinde çoğunlukla aşağıdaki bilgiler bulunur ama nelere iyi geldiği veya neye yaradığı yazmaz
Bitkisel desteğin adı
İçindeki miktarı, örn. 60 kapsül
Ürünle ilgili açıklamalar: Burada yeterli bilgi pek olmaz
Aktif maddenin adı, birim miktarı, önerilen doz, alınma zamanı gibi bilgiler
Aktif madde dışında üründe bulunan yardımcı maddelerin isimleri
Son kullanma tarihi
Üreticinin ve distribütörün adı ve adresi
Üreticiler ayrıca üründeki maddenin bilinen adını, tıbbi adını, kök, sap veya yaprak gibi kullanılan bitki parçalarının türünü de kutuya yazabilirler. Bitkisel desteğin etiketinden yeterli bilgi alamama ihtimaliniz kuvvetlidir, doktor veya eczacınız size en doğru bilgiyi verecektir.
Bitkisel destekleri kimler kullanmamalı?
Aşağıdaki durumlarda bitkisel desteklerden kaçının:
Başka reçeteli ve reçetesiz ilaçlar kullanıyorsanız dikkatli olun. Örneğin bazı bitkisel destekler aspirin, kanı sulandıran ilaçlar veya tansiyon ilaçları ile tehlikeli etkileşimlere neden olabilir. Olası etkileşimler hakkında doktorunuzla konuşun.
Hamile veya emziren kadınlar. Sizin için güvenli olan ilaçlar anne karnındaki veya emzirilen çocuk için zararlı olabilir, doktorunuza danışın.
Ameliyat geçirecekseniz birçok bitkisel destek ameliyatın başarısını etkileyebilir. Ameliyattan bir süre önce bunları kesmeniz gerekir. Bazıları anestezinin etkinliğini azaltabilir ya da ameliyat sırasında kanama veya yüksek tansiyon gibi tehlikeli komplikasyonlara neden olabilir. Ameliyat olmanız gerektiğini öğrenir öğrenmez doktorunuza aldığınız bitkisel ilaçları da mutlaka söyleyin.
Bitkisel destekleri almadan önce mutlaka doktorunuzla konuşun, eczacınızdan bilgi alın. Doktorunuz size şunları söyleyebilir...
Aldığınız veya almayı düşündüğünüz bitkisel ürünlerin sizin için yan etkileri olabilir
Genel sağlık durumunuza göre, belirli bitkisel ürünler sizin için uygun olabilir veya olmayabilir
Bir bitkisel ürün halen almakta olduğunuz başka ilaçlarla etkileşebilir
Yaşam tarzınızı değiştirerek örneğin, bilinçli beslenme veya egzersiz programı uygulayarak bitkisel destekten almayı arzuladığınız sonuca ulaşabilirsiniz
Bitkisel desteklerle ilgili kontrollü bilimsel çalışmalar henüz oldukça az olduğundan doktorunuz çoğu bitkisel desteği tavsiye etmekte veya etmemekte ihtiyatlı davranabilir. Ne var ki, sağlık sorunlarına yaklaşımda bitkisel terapilerin rolünü daha iyi anlamaya çalışan doktorların sayısı da her geçen gün artmaktadır.
(Dr. Hasan İnsel-Milliyet)
