Dünyada 30 yıldır kullanılan doğum kontrol iğneleri, dört yıldır da Türkiye'de kullanılıyor. Bir ve üç aylık olarak iki çeşidi olan iğneler 35 yaşın üstünde ve sigara içenler de kullanabiliyor.
Gebelikten yüzde 99 oranında koruyan doğum kontrol iğnelerinin aylık ve üç aylık kullanılan iki çeşidi var. Aylık iğneler dört hafta, üç aylık iğneler de 12 hafta süresince koruma sağlıyor. İğneler, sancılı adet görme, adet öncesi gerginlik gibi belirtileri de ortadan kaldırıyor. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mithat Erenus Radikal'e anlattı.
Doğum kontrol iğneleri nedir?
Bu yöntem dünyada 30 yıldır kullanılıyor. Türkiye’de ise dört yıl önce satışa sunuldu. Doğum kontrol iğnelerinin aylık ve üç aylık olmak üzere iki çeşidi var. Aylık iğneler progesteron ve östrojen; üç aylık iğneler de 150 miligram progesteron hormonu içerir.
Nasıl uygulanır?
Doktor kontrolleri yapılıp herhangi bir sorun görülmezse iğneler adetin ilk beş gününde yapılabilir. Üç aylık iğneler 12, aylık iğneler de dört hafta aralıklarla kalçadan uygulanır. Kürtaj ve düşükten sonra yine ilk beş gün içinde iğne yapılmış olmalı.
İğneler gebelikten nasıl korur?
Tıpkı doğum kontrol hapları gibi yumurtalıkların yumurta üretmesine engel olur. Yumurtlama olmazsa, erkeğin spermi ile yumurtanın birleşmesi gerçekleşmez ve böylece gebelik önlenir.
Etkinliği ne kadar yüksek?
Uygun şekilde kullanılırsa yüzde 99 oranında başarı sağlar.
Kimler için uygun bir yöntem değil?
Aylık ve üç aylık iğneler gebelik şüphesi veya varlığında, nedeni açıklanamayan vajinal kanaması, meme kanseri olanlarda kullanılmıyor. Aylık iğneler ek olarak, kronik karaciğer hastalığı, damar tıkanıklığı olanlarda, daha önce kalp krizi, inme geçirenlerde sakıncalı. Ancak üç aylık iğneler östrojen hormonu içermediği için kan yağları yüksek, kalp, şeker hastalığı, migreni olanlar, epilepsi ilacı alanlar için uygun. Ayrıca 35 yaşın üstünde sigara içen kadınlar da üç aylık iğneleri kullanabilir.
İğnelerin yan etkileri var mı?
Üç aylık iğnelerin ilk kez uygulanmasının ardından kadınların yüzde 50’sinde adet kanaması tamamen kesiliyor, dört enjeksiyon sonrası kadınların yüzde 75’i adet görmüyor. Ancak bu durum kadının menopoza girdiği anlamına gelmez, iğneler kesildiğinde kadınlar adet görmeye devam eder. Adet kesilmesi şikâyeti olmayanlarda ise lekelenme şeklinde ara kanamalar görülebilir. Üç aylık iğneler kadar sık olmasa da, bir aylık iğneler de bazen adet düzensizlikleri yapabilir. Ayrıca memelerde hassasiyet, mide bulantısı gibi yan etkiler de ortaya çıkabilir.
İğneler kilo yapar mı?
Kiloda bir değişikliğe yol açmazlar. Ancak iğneler bazen iştah açabiliyor. Dikkat edilmezse buna bağlı olarak kilo alınabilir.
İğnelerin diğer yöntemlere göre üstünlükleri neler?
Bir ya da üç aylık periyotlarla uygulandığı için kullanımı çok rahat. İğnelerin kanamaları azaltıcı etkisi kansızlık sorunu olanlarda avantaj sağlar. İğneler, sancılı adet görme, adet öncesi gerginlik, yumurtlama ağrısı gibi yakınmaları tedavi edici özelliğe sahip. Yumurtalık kistlerinin daha az görülmesini sağlar. Ayrıca rahim içi tabakayı ve yumurtalık kanserinden koruyucu özellikleri de var.
İğneleri kestikten ne kadar süre sonra hamile kalmak mümkün?
Aylık iğneler kesildikten sonra iki ay, üç aylık iğneler kesildikten ortalama altı ay içinde gebelik oluşur.
İğne yöntemiyle korunanların nelere dikkat etmesi gerekir?
İki iğne arasında geçen süre önemli. Üç aylık iğnelerde bir iğneden diğerine geçerken en fazla beş hafta, en az üç hafta beklenmeli. Aylık iğnelerde ise bir sonraki enjeksiyon için en uygun zaman 28 -30 gün sonrasıdır. Eğer çeşitli nedenlerle iğne yatırmak mümkün olmazsa ikinci enjeksiyon için uygun zaman 23- 33 gün sonrasıdır. Süre daha uzun olursa enjeksiyon yapılmadan önce mutlaka gebelik testi yapılmalı.
İğneler cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korur mu?
Hayır. Bu tür hastalıklardan korunmak için mutlaka prezervatif kullanılmalı.
İmplantlar nasıl kullanılmalı? Deri altı implantlar nedir?
Progesteron hormonu içeren ince çubuklardır. Lokal anestezi altında sağ ya da sol kolun iç kısmına özel iğneler aracılığıyla yerleştirilir. İşlem genellikle ağrı vermez, birkaç dakika içinde tamamlanır. Dikişe gerek yoktur, uygulama yerinde herhangi bir iz kalmaz. Takıldıktan sonra günlük faaliyetler yürütülebilir. Uygulama için en uygun zaman adetin ilk beş -yedi günüdür.
Nasıl etki eder?
Hastaların yüzde 33’ünde yumurtlamayı engeller. Ayrıca rahim ağzındaki sıvının kalınlaşması spermlerin geçmesi için uygunsuz bir ortam oluşturur. Progesteron hormonu döllenmiş yumurtanın yerleşeceği rahim içi zarını uygunsuz hale getirir. Koruyucu etki takıldıktan 24 saat sonra başlar.
Kaç yıl koruma sağlar?
Deri atına yerleştirilen çubuklardan ilk yıl daha fazla olmak üzere belirli miktarda progesteron hormonu salınır. Dolaşıma katılan hormon yaklaşık beş yıl gebelikten korur. Yüzde 99.8 oranında korur. Kullanımı çok kolay olduğu için avantaj sağlar.
Kimlerde kullanılmamalı?
Teşhis edilmemiş damar tıkanıklığı, genital kanaması olanlarda, karaciğer ve meme kanseri hastalarına uygun değil. Çeşitli nedenlerle doğum kontrol hapı kullanamayan kadınlar için uygun bir yöntem.
Yan etkileri neler?
Ara kanamalar en sık görülen yan etkisi. Birinci yıl içinde hastaların yüzde 60’ında ara kanamalar görülüyor. Ayrıca baş ağrısı, sivilce, memelerde hassasiyet gibi yan etkileri de olabilir.
Peki kadın gebe kalmak istediğinde implantlar nasıl çıkarılır?
Doktor, implantın yerini tespit ettikten sonra bölgeye lokal anestezi uygular. Daha sonra 2-3 milimetrelik bir kesiden çıkartılır. Koruma etkinliği implant çıkarıldıktan hemen sonra kalkar.
