- Hülya Karabağlı
ANKARA
İstanbul Milletvekili Levent Tüzel, çay üreticilerinin sorunları için Meclis araştırması istedi. TBMM Başkanlığı’na verdiği araştırma önergesinde Tüzel, “AKP hükümeti ‘çıraklık dönemini’ 4 bin 400 ton ihracat kaybıyla kapatmıştır” dedi.
2007 yılında 2 bin 629 ton ihraç
Tüzel’in verdiği rakamlara göre, 2001 yılında 4 bin 771 ton, AKP’nin iktidara geldiği 2002 yılında 5bin 160 ton, 2003 yılında ise 7 bin 42 ton kuru çay ihraç edildi. İktidarınbeşinci yılında 2007’de 2 bin 629 ton kuru çay ihracatı gerçekleşti. TBMM Başkanlığı’na sunulan araştırma önergesinin gerekçesi şöyle:
Yüzde 99’u iç piyasada tüketiliyor
Doğu Karadeniz Bölgesi’nde 201 bin kayıtlı üretici çay tarımı yapılmaktadır. Çay üretiminin yapıldığı alan devletin resmi rakamlarına göre 758 bin dekardır. Ancak, resmi kayıtlarda görünmeyen yaklaşık 100 bin dekar alanda daha çay üretimi yapılmaktadır. Son süreçte, kayıtsız çaylıkların kayıt altına alınarak ruhsatlandırılmasına karar verilmiştir.
Türkiye’nin yaş çay üretimi iklim şartlarına bağlı olarak yıllık 1milyon ile 1 milyon 200 bin ton arasında değişmekte, yaş çayın yarısını, ortalama 500-600 bin tonunu ÇAYKUR üreticiden almaktadır. Geri kalan yarısını özel sektör alıp işlemektedir. Yıllık 1 ile 1.2 milyon ton olan yaş çaydan ortalama 100 bin ton kuru çay elde edilmekte, bu çayın yaklaşık yüzde 98-99’u iç piyasada tüketilmektedir.
Taban fiyat açıklanmadı
Üreticilerin çaylarını toplayarak çay fabrikasına teslim etmeye başlamaları süreci bir takvime bağlıdır. 2012 yılı çay kampanyası 13 Mayıs’ta ÇAYKUR tarafından başlatılmasına rağmen, her yıl en geç 18 Mayıs’a kadar açıklanan taban fiyat geçen yıl, Hükümet, milletvekili seçimleri nedeniyle Haziran ayının ilk haftasında açıklamış, bu yıl da 19 Mayıs itibariyle henüz açıklanmamıştır.
ÇAYKUR Genel Müdürü İmdat Sütoğlu kapasite artırımına gittiklerini ve kampanya döneminde bütün bu hazırlıkların bittiğini belirtmektedir. ÇAYKUR Genel Müdürü açıklamasına göre, 2012 yaş çay sezonuna günlük 350 ton daha fazla kapasite artırımı ile girildiklerini belirtti.
Özel şirketlere yok pahasına satıyor
Kampanya açılışının hemen ertesi günü sahillerde dönüm başına 15 kg kontenjan uygulanmaya başlanmış, bir süre sonra 10 kiloya kadar düşmüştür. ÇAYKUR haftada bir gün alım yapmamakta, arada bir günde de gerekçesiz alım yeri kapalı olmaktadır. Dolayısıyla haftada 5 gün çay alımı yapılmaktadır. Çay alım yerlerinde eskiden 5 işçi çalışırken şu anda, bir ya da iki kişi çalışmakta, bu işçiler iki alım yerine aynı anda bakmaktalar. Çay üreticisi bu durumda haftada 50 kg çay teslim edebiliyor. Kontenjan resmiyette 10 kg görünse de, fiiliyatta 6-8 kg seviyelerinde kalmaktadır. Böylece bekletemeden toplayan üretici mecburen özel şirketlere çayını yok pahasına vermek zorunda kalmaktadır.
