BDP, Deniz Gezmişlerin idamlarına Meclis Araştırması istedi
Grup Başkanvekili İdris Baluken, “CHP’lilerin yarısından çoğu idamlar için ret oyu kullanmamıştır”.
HÜLYA KARABAĞLI / Ankara
BDP, 6 Mayıs 1972’de Hüseyin İnan, Deniz Gezmiş ve Yusuf Aslan’ın idamlarının tüm boyutları için Meclis araştırması istedi.
İdamların son onay merciinin Meclis olduğuna dikkat çeken gurup Başkanvekili İdris Baluken, “Türkiye’nin hukuk tarihine kara bir leke gibi düşen bu vahim olayın temizlenmesi Meclis’in saygınlığı açısından elzem bir durum oluşturmaktadır” dedi.
TBMM Başkanlığı’na sunulan araştırma önergesinin gerekçesi şöyle:
'12 Mart 1971’de askeri cunta'
“12 Mart 1971 tarihinde askeri cuntanın iktidara el koyması ile beraber, Türkiye’de tüm toplum cunta anlayışının baskısı altında kalmıştır. Bu baskılar karşısında Türkiye halklarında mücadele ihtiyacı doğmuş ve gelişerek devam etmiştir. Dönemin cunta baskısı ve politikalarına karşı gelişen direniş içerisinde Türkiye Halk Kurtuluş Ordusu (THKO) kurucuları Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan da öncü roller üstlenmiştir.
25 Sanıklı THKO-1 davası 16 Temmuz 1971'de Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 1 no'lu Mahkemesi'nde başladı. Altındağ Veteriner Okulu Binası’nda Tuğgeneral Ali Elverdi’nin başkanlığındaki mahkeme heyetinde iki albay ve yarbay bulunuyordu.”
'Dava 2 ay 23 günlük sürede sonuçlandı'
“THKO 1 davasında Askeri Yargıtay, Genel Kurmay Başkanlığı'na bir yazı yazarak sanıklara "anayasal düzeni bozmak" suçundan dönemin ceza yasasının 146. maddesi gereğince idam cezası uygulanması gerektiğini bildirdi, sıkıyönetim komutanlıklarına ve askeri savcılıklara bu yolda emir verilmesini istedi.
26 sanıklı davada yargılama sürat bakımından rekor kıracak düzeyde '2 ay 23 gün'lük bir sürede tamamlanarak “Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın tamamını; bir kısmını tağyir, tebdil veya ilgaya cebren teşebbüs suçunu” düzenlenen madde ile Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın idamlarına giden yolun taşlarından biri daha döşendi.
Askeri Yargıtay Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan dışındaki sanıklar hakkındaki kararı bozdu.
Ankara 1 nolu Sıkıyönetim Mahkemesi ilk kararında direnince dosya yeniden Askeri Yargıtay'a gitti. Askeri Yargıtay Daireler Kurulu'nda Gezmiş, İnan ve Aslan'ın ölüm cezaları kesinleşti, 5 kişi ömür boyu hapis cezasına mahkûm oldu. Diğer sanıklarsa 15'er yıl hapis cezası aldılar.”
'118 milletvekili oylamaya katılmadı'
“İdam cezalarında kesin hüküm Senatodaki oylama sonrası hayata geçiyordu. Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idamı için nihai oylama 24 Nisan 1972'de yapıldı. 450 üyeli Meclis'ten 273 evet, 48 ret, 2 çekimser oy çıktı. 118 kişi ise oylamaya katılmadı. Dönemin Meclis’te bulunan siyasi parti üyelerinin çoğunluğu idam oylamasına doğrudan veya dolaylı olarak evet oyunu kullanmıştır. Dönemin sola yakın partisi olarak ifade edilen CHP sıralarından 51 ret oyu çıkmıştı. Oysa 1972’de parlamentodaki CHP’li sayısı 142’ydi. Yani CHP’lilerin yarısından çoğu idamlar için ret oyu kullanmamıştır. CHP’lilerin önemli bir kısmının Meclis’e gelmemesi ise dolaylı yoldan evet oyu kullanma olarak yorumlanmaktadır.
Verilen idam cezaları ülke gündeminde uzun bir süre yer tutar. İdamları durdurma yönünde yapılan bütün girişimler sonuçsuz kalır ve idam cezaları cunta yönetiminin Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay tarafından onaylanarak Deniz Gezmiş, Yusuf ve Hüseyin İnan, 6 Mayıs 1972 tarihinde, gece 1.00-3.00 arası, Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'nde asılarak idam edilirler.”
