Afganistan'da, Taliban rejiminin dinamitlediği dev Buda heykellerine bir dönem ev sahipliği yapan Bamyan'ın sırları arkeologları heyecanlandırmaya devam ediyor.
İnsanlık mirası kabul edilen heykellerin 2001'de dinamitlenerek yerle bir edilmesinden 7 yıl kadar sonra, Fransız ve Afgan arkeologlardan oluşan ekipten Enver Han Fayez, bir zamanlar Budaların bulunduğu yerdeki kazıda her yeni heykele rastlandığında, "Onu bulduk" diye çığlık atıyor.
Afganistan'ın orta kesimindeki bu arkeolojik alanda yıllardır yere uzanmış haldeki Buda heykelini bulmak için çalışmalar yürüten ekip, eylül ayında amacına ulaştı. Çinli Huan Tsang'ın 7. yüzyılda kaleme aldığı yazılardan hareket eden Afgan kökenli Fransız arkeolog Zemaryalay Tarzi başkanlığındaki ekibin falezin dibinde toprağa gömülü olan bu heykelin kalıntılarını bulması bütün vadide heyecan yarattı. Tarzi, bölgedeki çalışmalara 30 yıl kadar önce başladığını anlatıyor.
Savaş yılları, sonra da 1996 ile 2001 arasında iktidarı ele geçiren Taliban'ın uyguladığı rejim yüzünden çalışmaların durduğunu anlatan Tarzi, biri 55, diğeri 38 metre yüksekliğindeki heykellerin dünyanın tepkisine karşın Mart 2001'de dinamitlendiğini hatırlattı.
Taliban rejiminin devrilmesinden sonra yeniden Afganistan'a dönen ve bu kez üçüncü Buda'yı bulmakta kesin kararlı olan Tarzi ve ekibi, bir baş parmak, bir işaret parmağı, bir avuç, kol ve vücut parçaları ve Buda'nın kullandığı bir yatağın parçalarını buluyor.
Vilayetin tarihi alan ve anıtlar müdürü Abdülhamid Caliya da buluşla ilgili olarak, "Bu, bugüne kadar yaptığımız en dikkate değer keşif" derken, Fayez, baş ve diğer parçaların 19. yüzyıldaki bir Arap istilası sırasında tahrip edildiğini sandıklarını söylüyor.
Bulunan parçaları değerlendiren Fayez, heykelin muhtemelen 19 metre yüksekliğinde olduğunu belirtirken, heykeli kış mevsiminin etkileri ve tarihi eser kaçakçılarından korumak amacıyla tekrar toprakla örttüklerini kaydetti.
Tarzi, araştırmalara gelecek yaz devam edeceklerini, ekibin "yatan Buda'yı" gün ışığına çıkarmak için her zamankinden daha fazla hevesli olduğunu anlattı.
Öte yandan, falezi dengede tutmak için Afgan, Japon ve Alman ekiplerin çalışmaları devam ediyor.
Bamyan'ın göreceli olarak sakin bir vaha konumunda bulunması arkeologların işini kolaylaştırıyor. Bununla birlikte, ülkedeki istikrarsızlık yüzünden UNESCO tarafından insanlık mirası listesinde alınmış olsa da, bölgede yeniden inşa projeleri güçlükle yürütülebiliyor.
Ülkenin tek kadın valisi olan Bamyan Valisi Habibe Sorabi de "Bamyanlıların isteği, bu iki heykelden en azından birinin günün birinde onarıldığını görmek" diyor. Buda heykellerinin onarılmasının, son derece yoksul olan bölgenin turistik etkinliklerle canlanmasını teşvik edebileceğini söyleyen Sorabi, "Ne yazık ki hükümet bu konuyla ilgilenmek istemiyor. Bu bir utanç" ifadesini kullanıyor...
İlgili haberler:Taliban yıktı, arkeologlar buldu
