Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi (AKPM) Başkanı Rik Daems, iki günlük Türkiye ziyaretinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve muhalefet liderleriyle görüştü. Görüşmelerde ana gündem maddeleri İstanbul Sözleşmesi, Halkların Demokrasi Partisi'nin (HDP)kapatılması talebiyle dava açılması için iddianame hazırlanması ve Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) başta Selahattin Demirtaş ve Osman Kavala olmak üzere bazı kararlarına uymaması oldu.
Edinilen bilgiye göre Daems İstanbul Sözleşmesi'nden çıkma kararının Türkiye'nin imajını zedelediği mesajını verirken, parti kapatma, AİHM kararlarının uygulanmaması konusunda AKPM'nin kaygılarını iletti.
AKPM Başkanı Rik Daems ve beraberindeki heyet, Türkiye ziyaretleri kapsamında İnsan Hakları Derneği'nin de aralarında bulunduğu bazı sivil toplum örgütleri ile görüşmesinin ardından dün de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, TBMM Başkanı Mustafa Şentop, AKPM Türk Grubu Başkanı Ahmet Yıldız ile CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, HDP Eş Genel Başkanları Pervin Buldan, Mithat Sancar, İYİ Parti Grup Başkanı İsmail Tatlıoğlu ile basına kapalı olarak görüştü.
Daems'in Kılıçdaroğlu'na ziyareti yaklaşık bir saat sürdü, görüşmeden sonra herhangi bir açıklama yapılmadı.
Kılıçdaroğlu: Muhalefet seçimlerde büyük başarı kazanacak
BBC Türkçe'nin edindiği bilgiye göre Kılıçdaroğlu, Türkiye'nin İstanbul Sözleşmesi'nden çıkmasına karşı gerek partisinin, gerekse kadın örgütlerinin tepkilerini anlattı.
Milletvekili dokunulmazlığının kaldırılması, muhalif siyasetçilerin tutuklanması konularının da gündeme geldiği görüşmede Kılıçdaroğlu, Türkiye'nin cumhurbaşkanlığı sistemine geçmesinden sonra demokratik kazanımlarında geriye gidiş yaşandığına işaret etti.
CHP kaynaklarının verdiği bilgiye göre Kılıçdaroğlu, Türkiye'deki siyasi kutuplaşmaya dikkat çekerken muhalefetin pozisyonuna ilişkin şu mesajları verdi:
"Türkiye'de ikili bir siyasi saflaşma ortamı var. Demokrasi taraftarı bir muhalefet var ve otoriter rejimi pekiştirmek isteyen bir iktidar ve Cumhur İttifakı manzarası var. Ama 2019'daki yerel seçimler gösterdi ki bu değişecek. Türkiye'de muhalefet seçimlerde büyük başarı elde edecek ve Türkiye'nin demokrasi sorunlarını da biz ortadan kaldıracağız."
"Türkiye'nin imajına zarar verdi"
BBC Türkçe'nin edindiği bilgilere göre AKPM Başkanı, özellikle İstanbul Sözleşmesi ile ilgili kaygılarını dile getirdi. İstanbul Sözleşmesi'nin feshi kararının Türkiye'nin imajına büyük zarar verdiğini belirten Daems, Macaristan ve Polonya örneklerini vererek AKPM'de Türkiye'nin bu kararının diğer üye ülkelere yansımasının olumsuz olacağının değerlendirildiğini aktardı.
Türkiye kamuoyunun İstanbul Sözleşmesi'nden çekilme kararının kamuoyunda yeterince tartışılmadan alınmasının da eleştiri konusu olduğu öğrenildi. Görüşmede, 2004 yılında atılan demokratikleşme adımları doğrultusunda AKPM'nin 'denetim süreci'nden çıkarılan Türkiye'nin, "demokratik standartlardan geriye gidiş" gerekçesiyle, 2017'de yeniden denetim sürecine alınması da gündeme geldi. Bu durumun Avrupa Konseyi tarihinde ilk ve tek örnek olduğu ve önemli bir demokrasi birikimi olan Türkiye açısından üzüntü verici olduğu görüşü de paylaşıldı.
Denetim sürecinin amacı, üye ülkelerin Avrupa Konseyi'nin belirlediği demokrasi ve insan hakları standartlarına ulaşıp ulaşmadığını gözlemlemek. Türkiye 1996 yılında ilk kez denetime alınmış, bu süreç 2004 yılına kadar sürmüştü. 2013'te denetim sürecine girmesi gündeme gelmiş olsa da, AKPM Türkiye'ye zaman vermişti. Ancak 2017'de, 15 Temmuz darbe girişiminden sonra başlayan gözaltılar ve olağanüstü halin devam etmesi üzerine Türkiye yeniden denetim sürecine girmişti.
Görüşmede ayrıca seçim barajı konusunun da gündeme geldiği, Daems'in kendisinin de geçmişte bu konuda bir rapor hazırladığını anımsatarak yüzde 10 seçim barajının çok yüksek olduğu değerlendirmesinde bulunduğu kaydedildi. CHP heyetinin ise seçim barajının aşağı çekilmesi veya tamamen kaldırılması konusunda yapılan çalışmalarla ilgili bilgi verdiği belirtildi.
HDP ziyaretinde üç konu öne çıktı
AKPM Başkanı Daems ve beraberindeki heyetin HDP Eş Genel Başkanları Pervin Buldan ve Mithat Sancar'ı ziyaretinde ise HDP'nin kapatılmasının istenmesi, başta eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş ve aktivist iş insanı Osman Kavala'nın serbest bırakılması olmak üzere Türkiye'nin bazı AİHM kararlarını uygulamaması ve İstanbul Sözleşmesi'nden çıkılması gündeme geldi.
HDP heyeti, partilerine yönelik kapatma davası istemi, Ömer Faruk Gergerlioğlu'nun milletvekilliğinin düşürülmesi, partili milletvekillerine yönelik dokunulmazlığın kaldırılması tartışmaları konusunda AKPM heyetine bilgi verdi. Daems'in ise AKPM'nin, Türkiye'de yaşanan bu gelişmelere ilişkin tepki ve kaygılarını paylaştığı ifade edildi.
Şentop'tan 'denetim süreci' mesajı: Çıkmakta kararlıyız
AKPM Başkanı Rik Daems, muhalefet partilerini ziyaretinden önce TBMM Başkanı Mustafa Şentop ile görüştü. Görüşme sonrasında iki isim gazetecilere açıklamalarda bulundu. TBMM Başkanı Şentop, Türkiye'nin AKPM'nin denetim sürecinden çıkma konusunda kararlı olduğunu, bu hedefin "siyasi reform gündeminin üst sıralarında yer aldığını" belirtti.
Deams'tan Türkiye'nin bu konudaki çabalarına AKPM'de destek vermesini isteyen Şentop şu görüşleri dile getirdi.
"AKPM, bir takım maksatlı çevreler tarafından ülkemizi hedef alan siyasi saikli girişimlere alet edilmektedir. Ülkemize yönelik eleştiriler haksız ve maksatlıdır. Hazırlanan raporlar ve bazı beyanatlar eleştiri haddini aşmıştır. Türkiye Eş Raportörlerinden Thomas Hammarberg katıldığı çevrimiçi bir etkinlikte PKK'nın terör örgütleri listesinden çıkarılmasına yönelik kabul edilemez beyanlarda bulunmuştur...Türkiye karşıtı bu hasmane tutumlar, eş-raportörlerden beklenen objektifliğe ve bağımsızlığa gölge düşürmektedir. Sizden, davranış kurallarını, adı geçenlere hatırlatmanızı rica ediyorum."
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıkladığı İnsan Hakları Eylem Planı'nın, reform iradesinin göstergesi olduğunu belirten Şentop, "milletin ihtiyaç ve talepleri göz önünde bulundurularak hazırlanan eylem planının, geniş tabanlı bir istişare sürecinin sonucu olduğunu" vurguladı.
Ziyaretlerine ilişkin tek açıklamayı Şentop ile görüşmesi sonrasında yapan Deams, Türkiye ziyaretinin kendisi için son derece önemli olduğunu belirtti:
"Çünkü Türkiye, Avrupa Konseyi'nin çok önemli bir üye ülkesi. Sizin de bahsetmiş olduğunuz gibi Avrupa Konseyine ilk katılan, hatta Avrupa Konseyinin kurucu üyelerinden ve Konseyin ilkelerinin kurucularından olan ülkelerden bir tanesisiniz."
