İlki 1960 yılında düzenlenen ve o zamanki adıyla Avrupa Uluslar Kupası olan Avrupa Futbol Şampiyonası'nın tarihçesi, şampiyonaların enleri, futbolcuları ve seyirci rekorları...
Avrupa’da ülkeler bazında bir futbol turnuvası düzenlenmesi fikri ilk olarak 1927'de Fransız Futbol Federasyonu'nun genel sekreteri Henri Delaunay tarafından önerildi.
Ancak fikrin hayata geçmesi Delaunay’nin 1955 yılındaki vefatından 3 yıl sonra yani 1958’de gerçekleşti. Delaunay onuruna, şampiyonlara verilen kupa onun adını taşımaktadır.
Turnuva, 1960 yılında oynanmaya başlandı. 1960 Avrupa Uluslar Kupası, Avrupa kıtasında ülkeler bazında düzenlenen ilk uluslararası şampiyonadır. O zamanki ismi Avrupa Uluslar Kupası idi. Ancak 1968 yılında şimdiki adını aldı.
4 yılda 1 gerçekleştirilen bu turnuva, 1996 yılından beri UEFA Euro şeklinde anılmakta.
1960’taki ilk turnuvanın elemelerine dönemin siyasi konjonktüründen dolayı yalnızca 17 ülke katılmıştır.
Final maçında Yugoslavya'yı, uzatmalarda attığı golle 2-1 yenen Sovyetler Birliği ilk Avrupa şampiyonu olmuştur.
Turnuva, kurulduğundan bu yana çeşitli organizasyon biçimleriyle düzenlenmiştir. Euro 2016’dan itibaren ise elemelerin ardından 24 ülke katılma hakkı kazanmaktadır.
4’er takımdan oluşan 6 grupta rekabet eden ülkeler arasından gruplarını ilk 2 sırada bitirenler sonraki tura katılmaya hak kazanırlar. 3’üncü sırada yer alan ülkeler arasından ise en iyi 4’ü son 16 turu ülkelerini tamamlarlar.
Son 16 turunun ardından çeyrek final, yarı final ve final turları ile Henri Delaunay kupasını kazanacak ülke belli olur.
Şampiyonaların enleri
Bu zamana kadar oynanan 15 Avrupa Şampiyonası’nı 10 farklı ülke kazandı.
Almanya ve İspanya üçer defayla bu kupayı en fazla kaldıran ülkeler.
Son Dünya Kupası şampiyonu Fransa 2 kez Avrupa Şampiyonası’nı kazanma başarısı gösterdi.
Sovyetler Birliği, İtalya, Çekoslovakya, Hollanda, Danimarka, Yunanistan ve Portekiz bu turnuvayı 1’er kez kazanma başarısı gösteren diğer ülkeler.
İspanya milli takımı, Euro 2008 ve Euro 2012’yi birinci tamamlayarak organizasyonu üst üste 2 kez kazanan tek ülke unvanını elinde bulunduruyor.
Milli takımımız, Euro 2008’de son 4’e kalarak en büyük başarısına ulaştı.
Almanya, 6 kez final oynayarak en fazla finale çıkan ülke konumunda.
Panzerler, aynı zamanda 12 kezle bu turnuvaya en fazla katılan ülkedir. 1972’den beri bütün Avrupa Şampiyonalarında yer almaktadırlar.
Avrupa Şampiyonalarının golcüleri
Fransız Michel Platini ve Portekizli Cristiano Ronaldo, 9’ar golle turnuvada en çok gol atan 2 oyuncudur. Ancak Platini, bu 9 golün hepsini gol kralı olduğu 1984’teki turnuvada çıktığı 5 maçta kaydetmiştir.
Bu ikiliyi 7 golle İngiliz Alan Shearer takip etmektedir.
Turnuvanın en hızlı golünü başlama düdüğünden 67 saniye sonra fileleri havalandıran Rus Dmitri Kiriçenko, Euro 2004’teki Rusya-Yunanistan maçında kaydetmiştir.
En geç gol ise Euro 2008’de milli takımımızın Hırvatistan ile oynadığı çeyrek final maçında Semih Şentürk’ün 120+2’de fileleri havalandırdığı andır.
Bir turnuvada atılan en fazla gol sayısına 108 ile Euro 2016’da ulaşılmıştır.
En yaşlı futbolcular
Macar kaleci Gabor Kiraly, 40 yaş 86 gün ile bu organizasyonda oynayan en yaşlı futbolcu unvanını elinde bulundurmaktadır.
Şampiyonada forma giyen en genç futbolcu, Euro 2012’de 18 yaş 71 gün ile oynayan Hollandalı Jetro Willems’tir.
Öte yandan Norveçli oyuncu Martin Odegaard, ülkesinin Bulgaristan ile oynadığı eleme maçına 15 yaş 300 günlükken çıkarak, eleme maçlarında yer alan en genç futbolcu unvanına sahiptir.
Euro 2016 finalindeki Portekiz-Fransa maçında 18 yaş 327 günlükken forma giyen Portekizli oyuncu Renato Sanches ise final müsabakalarında forma giyen en genç oyuncudur.
En çok seyircili maçlar
1964’teki İspanya-Sovyetler Birliği finalinde Santiago Bernabeu Stadı’na gelen 79 bin 115 kişi ile seyirci rekoru kırılmıştır. Günümüze kadar bu sayının üzerine çıkılamamıştır.
En düşük seyircinin statta bulunduğu Avrupa Şampiyonası maçı ise 1964’teki Macaristan-Danimarka karşılaşması olmuştur. Bu müsabakaya sadece 3 bin 869 kişi tribünde tanıklık etmiştir.
Maç başına ortalama en fazla seyircinin yer aldığı turnuva 1988'deki olmuştur. Batı Almanya’da düzenlenen şampiyonadaki müsabakalara maç başına ortalama 59 bin 243 seyirci gelmiştir
1960’taki organizasyon ise seyirci bazında en olumsuz istatistiklere sahiptir. Fransa’da Avrupa Uluslar Kupası ismiyle düzenlenen turnuvada toplamda 78 bin 958 seyirci yer almıştır. Maç başına ise ortalama 19 bin 740 biletli kişi tribüne gitmiştir.
Toplamda en fazla seyircinin yer aldığı şampiyona ise Euro 2016 olmuştur. Fransa’daki turnuvada 2 milyon 427 bin 303 seyirci tribünlerde yer almıştır. (TRT Spor)
EURO 2020 haberleri için tıklayın...
