Sigara, alkol kullanımından, geç yaşta anne-baba olmaya karar verme, kafein kullanımı, stres gibi faktörlerin yanı sıra çok kilolu ya da çok zayıf olma ile düzensiz beslenme ve şok diyetler de kısırlığa yol açabiliyor.
Cumhuriyet'ten Sibel Bahçetepe'ye konuşan Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi, Ege Üniversitesi Aile Planlaması – İnfertilite Araştırma ve Uygulama Merkezi Koordinatörü Prof. Dr. Erol Tavmergen yaşam biçimi ve alışkanlıkların üreme sağlığına etkilerini özetle şöyle anlattı:
Sigara menopozu tetikliyor
Sigara: Sigara tütününde bulunan nikotin maddesi, yumurtalık hücrelerinin kadınlık hormonu salgılamasını azaltıyor ve yumurta hücrelerinde genetik anormallikler yaratıyor. Ayrıca, yumurtalıklarda depolanan yumurta hücreleri sigara içimine bağlı olarak hızla azalırken bu durum kadınlarda erken menopoz yaşanma riskini ortaya çıkarıyor. Günde bir paketten fazla sigara içen erkeklerin sperm sayısı ve hareketliliğinde azalma görülürken, sperm şekillerinde bozulmalar ortaya çıkıyor.
Obezite: Obezite, kadınlarda yumurtalık üzerindeki olumsuz etkileri nedeniyle, adet düzensizliği, adet görmeme, yumurtlama ile ilgili sorunlar, erkeklik hormon düzeylerinde artış, kız çocuklarında ilk âdetin erken olması, polikistik over sendromu, düşük riskinde artış, yardımcı üreme tekniklerinde düşük gebelik oranları gibi sorunlara neden olarak doğurganlık şansını düşürüyor. Gebelik öncesi kilosu 80 kg ve üzeri ya da beden kitle indeksi 25’den büyük olanlarda, gebelik için beklenen zamanın iki kat fazla olduğu bildiriliyor. Obez erkeklerde ise sperm sayısı yüzde 20 daha az olduğu ve sperm kalitesinin bozulduğu da belirtiliyor. Fazla kilolar kadar aşırı zayıflığın da doğurganlık üzerinde olumsuz etkileri bulunuyor. Beden kitle indeksi 19’dan küçük olan kadınlarda, gebelik için beklenen zamanın 4 kat daha fazla olduğu ve gebelik için ortalama 29 ay bekledikleri bildirilmiş.
Beslenme: Çok zayıf veya şişmansanız, yemek yeme davranış bozukluğunuz varsa, vejetaryensanız, aşırı egzersiz yapıyor ve öğün atlıyorsanız, popüler diyetleri sık uyguluyor, aşırı kilo verip yeniden alıyorsanız kısırlık görülme riskiniz fazla.
Stres: Stres, kadının üreme performansını merkezi sinir sistemi, endokrin ve immün sistemi etkileyerek azaltabiliyor. Stresin toplanan yumurta sayısını ve gebelik oranı azalttığı da gösterilmiş.
Kafein tüketimi: Doğurgan çağdaki kadınlar risk grubu kabul edilmekte ve günde 300 mg üstü önerilmemekte. Günde 7 ve üstü fincan kahve ya da çay tüketiminin doğurganlığı olumsuz yönde etkilediği bildiriliyor.
Alkol tüketimi: Haftada 7-8 bardak alkolün doğurganlığı belirgin şekilde azalttığı, hatta haftada bir bardak alkol alındığında bile alkol içmeyenlere göre döllenme şansının azaldığı bildirilmiş. Ayrıca alkolün düşük riskini arttırdığı düşünülüyor.
Cep telefonları: Diz üstündeki bilgisayarın, oldukça yakın olduğu yumurtalık ısısını artırarak, sperm hareketini bozduğu belirlenmiş ve hatta bazı vakalarda yumurtalıklarda yanıklar bile bildirilmiş.
