Avusturyalı arkeoloğun çizimi onaylanırsa, Artemis Tapınağı, yapıldığı yer olan Efes’te yeniden yükselecek...
"Mağrur Babil’in üstünde savaş arabaları için yol olan duvarını ve Alpheus’taki Zeus heykelini ve asma bahçeleri gördüm ve güneşin kolosusunu ve yüksek piramitlerin devasa işçiliğini ve Mausolos’un engin mezarını; ama Artemis’in bulutlar üzerine kurulmuş evini gördüğümde diğer tüm harikalar parlaklıklarını kaybetti ve dedim ki, (İşte! Olimpus’un dışında, Güneş hiç bu kadar büyük bir şeye bakmadı.)"
Dünyanın 7 harikasını derleyen Sidon’lu Antipader’in bu sözlerle tanımladığı, ancak bugün yerinde sadece iki mermer parçasının bulunduğu Artemis Tapınağı’nın, topraklarında yeniden yükselmesi için çalışma başlatıldı. Dünyanın 7 harikasından biri olarak adlandırılan ve bugün kalıntılarından bir kısmı Londra’daki British Museum’da sergilenen Artemis Tapınağı’nın, Efes’te 110 yıldır kazı çalışmalarını sürdüren Avusturya Kazı Evi arkeologları tarafından kendi ölçülerinde birebir çizimi yapıldı.
Tapınağın orijinal yerinden 2 kilometre mesafedeki Kurudağ’da aslına uygun olarak yeniden inşa edilmesini öngören çalışmanın yürütücülüğünü, bu amaçla oluşturulan Artemis Kültür Sanat ve Eğitim Vakfı üstlendi. Proje, önce Selçuk Belediyesi’ne, buradan da İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne gönderildi.
Dünyanın 7 harikasından biri
İzmir 2 Nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’ndan da uygunluk kararının çıkması durumunda proje, Kültür ve Turizm ile Maliye bakanlıklarının onayına sunulacak.
Selçuk Kaymakamı Aziz İnci, konuyla ilgili olarak, Artemis Tapınağı’nın, dünyanın 7 harikası arasında yer aldığını belirterek, şunları kaydetti: “Bu 7 harikadan sadece Mısır’daki piramitler var ayakta, diğerleri yok. Ya denizin, ya toprağın altında ya da kaybolmuş. Ama bizim eserimizin elimizde projesi var. Çünkü Avusturyalı arkeologlar, 110 yıldır burada çalışıyorlar. Tapınağın bütün detaylarını biliyorlar. Bu bilgiler bir çizime, sonra bir projeye dönüştü. Artemis Tapınağı, bire bir kendi ölçülerinde ve Selçuk Efes toprakları üzerinde yeniden yükselecek. Sadece tapınağın kendisi değil, aynı zamanda bir site şeklinde yükselecek." Efes’te koruma kurulu kararları gereği yapılamayan kültür ve sanat etkinliklerinin, hayata geçmesi halinde bu sitede yapılacağını bildiren İnci, Artemis’in günün çok büyük bir kültür ve sanat merkezi olarak yükseleceğini kaydetti.
‘Maliyet 100 milyon doların üzerinde’
Projenin, 1000-1200 dekarlık bir arazide yapımının öngörüldüğünü, sadece kapalı mekanlar değil, rekreasyon alanlarının da bulunacağını ifade eden İnci, maliyetin, 100 milyon doların üzerinde olacağının hesaplandığını söyledi.
İnci, "çalışmalarda tarihe, arkeolojiye, bilimin verilerine uygun davranmak zorundasınız. Bütün girişimler, Avusturya Kazı Evi ve yerel otoritelerle görüşülerek yapılıyor. Bakanlıkların görüşü çok önemli. Biz projenin bir an önce hayata geçirilmesi için çalışan arkadaşlara destek veriyoruz" dedi.
Dönemin en büyük mermer taş yapısı olan ve Tanrıça Artemis’e ithaf edilen tapınak, Lidya Kralı Kroisos tarafından başlatıldı. 120 yıllık bir projenin eseri olan Artemis Tapınağı, M.Ö. 550 yıllarında tamamlandı.
Yapı, Yunan mimar Chersiphron tarafından tasarlandı, dönemin en büyük heykeltıraşları Pheidias, Polycleitus, Kresilas ve Phradmon tarafından bronz heykellerle süslendi. Pazaryeri ve aynı zamanda dini müessese olarak kullanılan Artemis Tapınağı, M.Ö. 356’da, adını ölümsüzleştirmek isteyen Herostratus tarafından yakıldı, aynı büyüklükte ancak 3 metre yüksek olarak yeniden inşa edildi. Yapı, 262’de Gotlar tarafından yıkıldı, bir daha onarılmadı. British Museum adına 1869-1874’te J.T. Wood ve 1904-1905’te David G. Hogart’ın yaptığı kazılarda bulunan tapınak kalıntıları, İngiltere’ye götürüldü. (AA)
