Makine Mühendisleri Odası (MMO) Antalya Şube Başkanı İbrahim Atmaca, Antalya’da meydana gelen, 1 kişinin ölümü, 7 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan teleferik kazasıyla ilgili olarak sistemin periyodik kontrolü önemine dikkat çekti. Atmaca, hayati önem taşıyan yıllık periyodik bakımın doğru şekilde yapılmasının kritik olduğunu ve denetimin kamusal alanda kalması gerektiğini belirterek, “Asansörde, yürüyen merdivenlerde periyodik kontrol yapılırken Türk Akreditasyon Kurumu’ndan (TÜRKAK) akreditasyon isteniyor ama bunu teleferiğin periyodik kontrolü için istemiyorlar. Yetkisi belgesi olan bir şirket tarafından da yapılabiliyor” dedi. Atmaca, denetimlerin eksiksiz yapılması hâlinde kaza riskinin sıfıra yakın olması gerektiğini vurguladı.
Antalya Konyaaltı'nda Tünektepe Teleferik Tesisi'ndeki teleferiğin direklerinden biri 12 Nisan 17:28’de yerinden koparak kabine çarptı. Kabinin tabanının kopmasıyla içerisinde bulunan 8 kişi metrelerce yükseklikten yere düştü. Kazada kabinde bulunanlardan Memiş Gümüş hayatını kaybederken 7 kişi de yaralandı. Kurtarma çalışmaları 23 saat boyunca devam etti. 13 Nisan saat 16:03 itibarıyla mahsur kalan 174 kişi kurtarıldı.
Kazayla ilgili T24’e konuşan MMO Antalya Şube Başkanı İbrahim Atmaca, kazanın sebebinin ancak bilirkişinin sahada detaylı yapacağı incelemeler sonucunda tespit edilebileceğini belirtirken, bakım kontrollerinin ve yıllık periyodik kontrolünün yapılıp yapılmadığına, ne şekilde yapıldığının tespit edilmesi gerektiğini söyledi.
Atmaca, belediyenin işlettiği teleferik tesisiyle ilgili olarak, “İşletme yöneticisi, zorunlu olan bakımları ve periyodik kontrolleri eksiksiz yapmışsa sorumluluğunu yerine getirmiş oluyor. Risk; bakımı ve kontrolü yapan firmaya geçiyor” dedi. Atmaca, “Ağır bakımın yapıldığı devamlı dillendiriliyor ama periyodik kontrolün ne zaman ve ne şekilde yapıldığını bilmiyoruz. MMO olarak biz yapmadık, bize böyle bir talep gelmedi, ama bu yapılmadığı anlamını taşımıyor. Bir firma, bir kuruluş yapmış olabilir, ama yapıldı mı, yapıldıysa doğru şekilde mi yapıldı henüz bilgi yok” dedi.
"Bakımlar olması gerektiği gibi yapılmışsa kaza riski sıfıra yakın"
Atmaca’nın açıklamaları şöyle:
“Dünden beri bölgedeyiz ama kazanın yaşandığı noktaya kurtarma operasyonları sebebiyle gitme şansımız henüz olmadı. Kazanın oluşum şekli, bir bilirkişinin sahada yapacağı detaylı inceleme sonrasında belli olur. Ancak kaldırma ve iletme makinelerinde bizim gördüğümüz şöyle bir tecrübe var: Ruhsatlandırma yapıldıktan sonra bu cihazlara, bakım ve periyodik kontroller özen gösterilerek yapılmışsa, çok fazla kaza riski yok, kaza riski her zaman var ama sıfıra yakın hale geliyor. Bakımlar olması gerektiği gibi yapılmışsa ve yılda bir kez de iş ekipmanlarının kullanımını, sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği kapsamında periyodik kontrolü yapılmışsa bu durumda risk sıfıra yakın oluyor.
Bakımlar nasıl yapılıyor?
Bakımların nasıl yapılacağına dair standartlar belli. Aylık bakımlar var, yıllık ağır bakım var bir de operatörün günlük yapması gereken incelemeler var. Bunlar özel şirketler tarafından yapılıyor, bunlar yapılmış olabilir. Burada periyodik kontrol devreye giriyor, bağımsız bir kuruluş tarafından yapıldığında acaba bu bakımlar ne kadar doğru şartlarda yapıldığı bu periyodik kontrol sırasında ortaya çıkıyor. Bu periyodik kontroller piyasanın insafına kalmadan, kamuda kalması gerekiyor, biz MMO olarak kamu kurumu niteliğinde meslek odasıyız, kâr amacı gütmüyoruz. Görev verildiği zaman yerine getiriyoruz. Mevzuatta yapılacak değişiklikle denetim mekanizmasının kamusal alanda kalması gerektiğini söylüyoruz.
“Muhtemelen bakımları yapıldı ama periyodik kontrol için bilgi yok”
Bakım ve periyodik kontrol birbirine karıştırılan bir şey. Muhtemelen bakımlar yapıldı. Bakım, özel şirketler tarafından yapılabiliyor. Periyodik kontrol ise, periyodik kontrol yetki belgesi olan şirketler tarafından da yapılabiliyor. Önemli bir nokta var burada: Asansörde, yürüyen merdivenlerde periyodik kontrol yapılırken Türk Akreditasyon Kurumu’nden (TÜRKAK) akreditasyon isteniyor ama bunu teleferik için istemiyor. Peki ne kadar doğru yapıyor? Piyasa şartlarında ekonomik şartlar mı önceleniyor bilinmez. Bu nedenle kontrol mekanizması kamusal alanda kalmalı.
Ağır bakımın yapıldığı devamlı dillendiriliyor ama periyodik kontrolün ne zaman ve ne şekilde yapıldığını bilmiyoruz. MMO olarak biz yapmadık, bize böyle bir talep gelmedi, ama bu yapılmadığı anlamını taşımıyor. Bir firma, kuruluş yapmış olabilir ama bilgimiz yok.
"İşletme yöneticisinin yaptırmak zorunda olduğu bakımlar var"
İşletmenin yöneticisi bakımları yaptırmak zorunda, yılda bir kez de periyodik kontrolünü yaptırmak zorunda. Bakım seyir defteri varsa ve periyodik kontrol belgesi varsa; işletmenin yetkilisi, sorumluluğu, bakımı yapan firmaya göndermiş oluyor. Hukuki süreçte bu değerlendirilecek. Olay yerinde incelenerek neden olmuş, bakım sırasında aksama var mı, kırım nedeni olan sebep gözden kaçtıysa periyodik kontrol sırasında nasıl gözden kaçmış, bunların hepsi bilirkişi tarafından irdelenecek.
Sorumluluk kimde?
Teleferik işletmecisi her zaman sorumlu ama eğer bakım seyir defterleri tutulmuş mu, aylık/yıllık büyük bakımlar, operatörün yapması gereken günlük bakımlar yapılmış mı, bunlar bakım seyir defterine işlenmiş mi, bunlar incelenecek.
Yılda bir yapılması gereken periyodik kontrolü yapılmış mı, yapılmışsa sonuç ne çıkmış, kırıma neden olan noktanın sebebi ve bu sebebin bakımdaki aksamaları, gözden kaçan noktalarla birleşecek.
"Denetim, kamusal alanda kalmalı"
İşletme yöneticisi, belediyenin yöneticisi bakımları ve periyodik kontrolleri eksiksiz yapmışsa sorumluluğunu yerine getirmiş oluyor. Risk, bakımı ve kontrolü yapan firmaya geçiyor.
Bir mühendis kendine ait firmayla mı yaptı, kamu kuruluşu mu yaptı, özel bir şirket mi yaptı, ne kadar sağlıklı yaptı? Bunlar çok önemli. Mevzuat değişmeli ve denetim kamusal alanda kalmalı; bu, riskleri azaltır."
