Hülya Karabağlı/ Ankara
Irkçılık ve ayrımcılık tartışmasını sonlandıracak Anayasa’nın ‘eşitlik’ maddesinde uzlaşma yok. ‘Vatandaşlıktan’ sonra en kritik madde. AKP ve MHP, ‘etnik köken’ yazılmasına karşı çıkıyor. CHP ve BDP, Hiç kimsenin ‘etnik köken, cinsel yönelim ve cinsiyet eşitliği ve diğer sebeplerle ayrımcılığa tabii tutulamayacağının maddeye yazılmasını istiyor.
Meclis Anayasa Uzlaşma Komisyonu, anayasa yapımı konusunda süre kıskacıyla boğuşurken, ırkçılık, etnik köken ve ayrımcılık gibi tartışmaları sonlandıracak olan birçok kritik madde uzlaşma sağlanamadığı için beklemeye alındı. Etnik kökeninden dolayı hiç kimseye ayrımcılık yapılamayacağını öngören “ Eşitlik” maddesinde mutabakat yok. AKP ve MHP, Bu maddeye ‘etnik köken’, ‘cinsel yönelim’, “ cinsiyet eşitliği” yazılmasına karşı çıkıyor. CHP ve BDP, hiç kimsenin Hiç kimsenin ‘etnik köken, cinsel yönelim ve cinsiyet eşitliği ve diğer sebeplerle ayrımcılığa tabii tutulamayacağının maddeye yazılarak anayasal güvence altına alınmasını istiyor.
CHP’li Kart: temel ayrımcılık etnik köken üzerinden yapılıyor
Uzlaşma Komisyonu’nun CHP’li üyesi Atilla Kart, Türkiye’de temel ayrımcılığın etnik köken üzerinden yapıldığına dikkat çekiyor. “ Bu nedenle biz CHP olarak ‘etnik köken’ tanımının maddeye konulmasını istedik” diyen Kart, AKP’nin engellediğini söyledi. Düzenlemeye AKP’nin tavrının, insan hakları ve demokrasi anlamında dürüst olmadığını gösterdiğine dikkat çeken Kart, “ Eşitlik maddesinde AKP’nin izlediği tutum ne kadar ayrımcı bir görüşe sahip olduğunu gösteriyor”.
Dört partinin “Eşitlik” maddesindeki önerileri şöyle:
AK Parti
Eşitlik İlkesi
Madde 3- (1) Herkes dil, din, mezhep, inanç, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce ve diğer sebeplerle ayrım gözetilmeksizin hukuk önünde eşittir.
(2) Devlet organları ve idare makamlar, bütün eylem ve işlemlerinde hukuk önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadır.
(3) Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
(4) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin hayata geçmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.
(5) Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler gibi özel surette korunmayı gerektiren kesimler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz. Devlet, haklardan eşit yararlanma ve fırsat eşitliğinin sağlanması amacıyla bu kesimler için özel tedbirler alır.
(6) Devlet, her türlü ayrımcılığın önlenmesi ve ayrımcılığı doğuran şartların ortadan kaldırılmasını sağlamakla yükümlüdür.
CHP
(1) Herkes hukuk önünde eşittir.
(2) Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa ayrıcalık tanınamaz.
(3) Hiç kimse dil, ırk, etnik köken, cinsiyet, siyasi düşünce, inanç, din, mezhep, farklı kimlikler ve benzeri sebeplerle ayrımcılığa tabii tutulamaz.
(4) Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet bu eşitliğin toplumsal, siyasal, ekonomik ve kültürel yaşamın her alanında fiilen hayata geçirilmesini sağlamakla yükümlüdür. Cinsiyetlerden birinin üstünlüğüne dayanan kültürel veya toplumsal önyargılardan kaynaklanan uygulamaları ve hukuk kurallarını ortadan kaldırmak devletin ödevidir. Devlet bu eşitliğin yaşama geçirilmesini ve ekonomik, toplumsal, siyasal ve kültürel nitelikteki fiili veya hukuki tüm eşitsizliklerin giderilmesini sağlamakla yükümlüdür. Bu amaçla ve daha az temsil edilen cinsiyetin desteklenmesine yönelik olarak alınacak önlemler eşitlik ilkesine aykırılık olarak yorumlanamaz.
(5) Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde ayrıcalık ve ayrımcılık yasağı ile sosyal yaşamdan dışlanmama ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadır.
MHP
Kanun önünde eşitlik
Madde 9 - Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.
-Kadınlar ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla yükümlüdür.
Çocuklar, yaşlılar, özürlüler, harp ve vazife şehitlerinin dul ve yetimleri ile malul ve gaziler için alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı sayılmaz.
-Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.
-Devlet organları ve idare makamları bütün işlemlerinde her türlü kamu hizmetlerinden yararlanılmasında kanun önünde eşitlik ilkesine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar.
BDP
Eşitlik İlkesi ve Ayrımcılık Yasağı
Madde 8 - (1) Herkes dil, ırk, etnik köken, renk, cinsiyet, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği, siyasal düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri nedenlerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir.
(2) Kadınlar ve erkekler, sosyal, siyasal, ekonomik, kültürel yaşamda ve ailede eşit haklara sahiptir. Devlet, bu eşitliği sağlamakla yükümlüdür. Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz.
(3) Çocuklar, yaşlılar ve engelliler gibi özel surette korunması gerekenler için alınacak tedbirler de eşitlik ilkesine aykırı sayılamaz.
(4) Hiç kimse dil, ırk, etnik köken, renk, cinsiyet, cinsel yönelim, cinsiyet kimliği, siyasal düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri nedenlerle, siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel yaşamın her alanında sahip olduğu hak ve özgürlüklerin tanınmasını, kullanılmasını ve bunlardan yararlanılmasını ortadan kaldıracak, sınırlandıracak veya bu sonucu doğuracak muamelelere tabi tutulamaz.
(5) Devlet organları ve idare makamları, bütün eylem, işlem ve kararlarında kanun önünde eşitlik ilkesine ve ayrımcılık yasağına uygun olarak hareket etmek zorundadır.
(6) Devlet kanun önünde eşitliğin ve ayrımcılık yasağının tam olarak işlemesini önleyen, ekonomik, sosyal ve siyasal engelleri ortadan kaldırmak için gerekli tedbirlerin almakla yükümlüdür.
