Ermenistan’daki 14. Yerevan Vosge Dziran (Altın Kayısı Film Festivali) dahilinde beş yıldır yapılan ‘İçeriden ve Dışardan Bakış’ programının 37 filmi kapsayan listesinde yer alan ve LGBTİ sorunlarını anlatan iki filmin gösterimi "kamu rahatsızlığı" iddiasıyla iptal edildi.
Nymphomaniac da aynı sebeple iptal edilmişti
Agos'un haberine göre, Ermenistan Kinomatograflar Derneği ‘kamu rahatsızlığı’ ve ‘kamu talebi’ üzerine bu iki filmin Malyan Tiyatrosu’nda gösterimine izin vermezken, ileri sürdükleri ‘rahatsızlıkları’ kanıtlayacak herhangi bir belge ya da dilekçe sunamadılar. Bu olay, üç yıl önce yine aynı sebeplerden dolayı Lars von Trier’in ‘Nymphomaniac’ adlı eserinin yine aynı sebeplerle Yerevan’da gösterime girmemesini akıllara getirdi.
"Ya çıkarın ya da..."
Adı geçen iki filmde de LGBTİ üyelerinin yaşadıkları sorunlarının ele alınması, tüm programın festivalden çıkarılmasına sebep oldu. Organizatörler, önce “Seçim yapın, ya bu iki filmi listeden çıkarın ya da tüm programı iptal edeceğiz” dediler, ardından, 23 Haziran’da hayatını kaybeden Kinomatograflar Derneği Başkanı Ruben Gevorgyants’ın yasından dolayı programı iptal ettiklerini bildirdiler.
Malayan Tiyatrosu’nun filmi istemediği söylentileri üzerine, festival yöneticileri gelen tepkiler ve “Filmleri Malayan dışında bir yerde gösterime sokamaz mıydınız?” sorusuna, zaman ve yer olmadığını belirterek, bu değişikliğin yapılamayacağı cevabını verdiler.
"Artık Sovyet sansürünü hatırlatan uygulamalar kabul edilemez"
Olayın hemen ardından Ermenistan’daki LGBTİ sivil toplum kuruluşu olan PinkArmenia yazılı bir açılama ile yaşanılanları kınadı. Örganizatörleri sert bir şekilde eleştiren açıklamada şu ifadelere yer verildi:
“İki film için tüm programın kaldırılmasını kınıyoruz. Bu filmer LGTBİ sorunları dışında sosyal birçok farklı sorunun anlatıldığı filmler. Bu durumun yaşanmasına sebep olan birkaç insan var sadece. Bu insanlar aynı zamanda Ermeni Sineması’nın gelişmesini de engelliyor, özgür düşüncenin önünü kesiyorlar. Kinomatograflar Derneği kamunun değil, birkaç kişinin düşüncesi ile hareket ediyor, bu adımın ‘yukarılardan’ geldiği aşikâr, fakat artık Sovyet sansürünü hatırlatan uygulamalar kabul edilemez. O dönemde de kilise ya da Soykırım hakkında filmere izin verilmiyordu. Kültür Bakanlığı bu festivalin resmî destekçisi, onlardan bu yaşanalar hakkında açıklama bekliyoruz. Aynı zamanda festival organizatörlerinden Kinomatograflar Derneği ile olan ortaklıklarının da gözden geçirmelerini öneriyoruz. Bu durum sadece LGTBİ sorunu ile ilgili değil, özgürlüklere de vurulmuş bir darbedir.”
ArmeniaSputnik köşe yazarı Karen Avedisyan konu hakkında bir yazı kaleme aldı. Sanat ve sansür konulu yazısında Avedisyan, şunları yazdı:
“Daha önce ‘İçeriden ve Dışardan Bakış’ programı dâhilinde çok cesur filmler gösterildi, bugün bu anlayışı kabul etmek zor. ‘Kamu talebi’ ya da ‘rahatsızlığı’ denilen şey nedir, anlamakta güçlük çekiyorum. Kamu zaten battaniyelerinin altında sıcak sıcak dizi-film izlemek ile meşgul. Hangi filmin gösterime hak kazanacağına rejisörler ve sanat insanlarından oluşan bir kurul karar vermeli. Verilecek olan kararda ise ‘cinsel azınlıklar’ hakkındaki değil, sanatı sansürlemek ve sanatsal özgürlük hakkındaki görüşler ağır basmalı.”
Yerevan’da bulunan Kanadalı ünlü oyuncu Arsine Khanjian ise olaylara tepki gösteren bir başka isim. Khanjian şunları söyledi:
“Kinomatograflar Derneği’nin verdiği bu karar bizi çok endişelendirdi, eşim yönetmen Atom Egoyan 10 yıl bu festivalin başkanlığını yaptı, o zaman zarfında göğsümüzü gere gere uluslararası platformlarda bu festivali anlattık, övdük. Sorunlarını, görüşlerini aktaran rejisörlerin sesinin yurtdışında da duyulmasını sağladık. Ama bugün gördüklerimiz karşısında şaşkınız. Organizatörlere bu tuhaf kararı gözden geçirmelerini öneriyoruz.”
