Almanya'da doğum belgelerinde üçüncü cinsiyeti seçmek artık mümkün olacak. Perşembe akşamı Federal Meclis'te oylanarak kabul edilen düzenleme, Cuma günü Eyalet Temsilciler Meclisinde de onaylandı. Anayasa Mahkemesi geçen yıl aldığı kararda, doğum belgelerindeki cinsiyet hanesinde "erkek" ya da "kadın" dışında bir seçeneğin daha olması gerektiğine işaret ederek topu meclise atmıştı. Düzenleme ile birlikte hem kadın hem erkek cinsiyetine ait özellikleri taşıyan interseks bireylerin, doktor raporu sunmaları durumunda "diğer” opsiyonunu seçmesi mümkün olacak.
Doğum belgesinde "diğer" opsiyonunu seçebilmek için doktor raporu sunma zorunluluğu muhalefetteki Yeşiller partisi tarafından eleştirilirken, Lezbiyen ve Gayler Birliği (LSVD) de interseksüelliği sadece biyolojik özelliklere indirgemesi nedeniyle düzenleme karşısında hayal kırıklığına uğradıklarını açıkladı. Hükümet kanadı ise doğum belgesinin objektif kriterlere dayanması gereken ve kanıt niteliği taşıyan bir kayıt olması gerekçesiyle doktor raporunun gerekliliğini savunuyor.
İşte beş soruda düzenlemenin ayrıntıları:
Ne değişti?
Artık doğum belgesinde cinsiyet seçenekleri arasında "kadın” ve "erkek” haricinde "diğer” seçeneği de olacak. Halihazırda düzenlenmiş olan doğum belgelerinde sonradan yapılacak değişiklikler için nüfus dairesine başvuruda bulunmak gerekiyor. 18 yaşından küçük çocuklar 14 yaşından itibaren velilerinin izni olması koşuluyla değişiklik talep edebilecek. Velinin çocuğun kararına itiraz edebilmesi için "çocuğun çıkarına ilişkin sebep” sunması gerekiyor.
Neden değişiklik yapıldı?
Ülkede 2013 yılından beri iki cinsiyetin de özelliklerini taşıyan bireylerin doğum belgelerinde cinsiyet ibaresinin boş bırakılmasına imkân tanıyan bir düzenleme bulunuyordu. Ancak Anayasa Mahkemesi geçen yıl Kasım ayında cinsel kimliğin anayasada temel bir hak olarak güvence altına alındığını belirterek medeni durumdaki düzenlemelerin interseks bireylere karşı "ayrımcı” olduğuna hükmetmişti. Anayasa Mahkemesi söz konusu kanunda değişikliğe gidilmesi için hükümete 2018 yılının sonuna kadar süre tanımıştı.
Kimler yararlanabilecek?
Kanun, bireylerin biyolojik özelliklerini dikkate alıyor. "İnterseks", kadın ve erkek tanımına uymayan anatomik cinsiyet özellikleri taşıyan bireyleri ifade eden bir kavram. İnterseks bireylerin genelde kromozomlar, genital ve/veya üreme organları gibi her iki cinsin cinsiyet özelliklerinin bir karışımına sahip oldukları düşünülse de tek tip bir interseksten bahsetmek mümkün değil. Başvurucunun interseks bir birey olduğunu kanıtlaması için doktor raporu gerekiyor. Sunulan raporda ayrıntılı bir teşhise ise gerek yok.
Neden kanunda "inter” kelimesi yerine "diğer” kelimesi kullanılıyor?
Hükümet "diğer” kelimesinin başvurucuların talepleri doğrultusunda seçildiğini açıkladı. Kanun gerekçesinde, kanun koyucunun her bireye ait özelliklerin teker teker sayılamayacağı gerekçesiyle, kullanılan tanımın mümkün olduğunda kapsayıcılık sunması gerektiğinin altı çizildi.
Kaç kişi bu kapsama giriyor?
Anayasa Mahkemesi kararında yaklaşık 160 bin bireyin bu durumda olduğu kaydedilmişti. Federal hükümet söz konusu bireylerin üçte birinin kendini doğum kaydında yer alan cinsiyetle özdeşleştirmediğini ve bu nedenle değişiklik başvurusu yapacağını tahmin ediyor. Ayrıca yıllık yaklaşık bin 500 yeni doğan bebeğin de bu kapsama gireceği öngörülüyor.
DW,KNA/MY,BK
© Deutsche Welle Türkçe
