12 Eylül' den sonra yardım görmek niyetiyle Çıkınağıl ilçesi Kenan Evren'in adını aldı. İlçe halkı, 30 yıl sonra eski adını geri istiyor.
İhtilal sonrası merkezden atanan yöneticiler, Çıkınağıl adını 'bir
yardım görürüz' düşüncesiyle Evren ismiyle değiştirmiş. Fakat Evren
adını alan ilçe halkı, şimdiye kadar bunun bir faydasını görememiş.
İlçenin eski ismini alması için 1999 yılında Ankara
Valiliği'ne başvuran vatandaşların bu talebi "Kenan Evren yaşıyor, şık
olmaz" denilerek geri çevrilmiş. Vatandaşlar, isim değişikliğinin
tartışıldığı bugünlerde yine Evren adının değiştirilmesini istiyor.
Ankara'ya 178 kilometre uzaklıktaki ilçe, yaklaşık 6 bin
nüfuslu. Evren Anadolu'nun en eski yerleşim merkezlerinden birisi.
Hititler, Frigler, Persler, Romalılar, Selçuklular, Karahanoğulları ve
Osmanlılar bu bölgede tarih boyunca çeşitli yerleşim yerleri
oluşturmuşlar.
1963 yılına kadar köy statüsünde olan Çıkınağıl adı ile
anılan ilçe, 1957 yılında önceki kuruluş yeri Hirfanlı Baraj Gölü
suları altında kalması nedeni ile şu andaki mevkiine taşındı. 1963
yılında Şereflikoçhisar ilçesine bağlı belde oldu. 12 Eylül 1980 askeri
müdahalesini gerçekleştiren dönemin Genelkurmay Başkanı Kenan Evren'e
ithafen 1982 yılında ismi Evren olarak değiştirildi. 1990 yılında
çıkarılan 3644 sayılı Kanun ile adı "Evren" kalmak kaydı ile ilçe
statüsüne dönüştürüldü ve 2 Ağustos 1991 yılında ise ilk kaymakamı
atandı.
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Bitlis ziyaretinde Güroymak
ilçesinin eski adı "Norşin"i kullanması; Türkiye'de ismi değiştirilen
il, ilçe, köy, dere, çay, nehir isimlerini yeniden gündeme taşıdı.
Yapılan araştırmalara göre Türkiye'de yaklaşık 28 bin kadar yerleşme
adı değiştirildi. Bunların 12 binden fazlasını ise köy adları
oluşturuyor. Arşiv çalışmasına göre 1981 yılı sonrasında 280 tane daha
köy adı değiştirildi.
Evren sakinleri de ilçelerinin adının yeniden Çıkınağıl
olmasını istiyor. Dönemin yöneticilerinin bir menfaat icabı ilçenin
adını değiştirdiklerini dile getiren vatandaşlar, bir fayda
görmediklerini ve ilçelerinin adının değiştirilmesini istediklerini
ifade ediyor.
Dudağı arasından çıkan her şey kanundu
İlçenin adının değiştirildiği dönemde balıkçılık yapan Evren
Belediye Başkanı Nedim Keskin, yazılı kaynak olmamakla birlikte
Çıkınağıl isminin 500 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu ve nerden
geldiğinin ise bilinmediğini söyledi.
O günün şartlarında merkezi bir yer olduğunu ifade eden
Keskin, Hirfanlı Baraj Gölü suları altında kalması nedeniyle planlı,
projeli bir şekilde bugünkü yerine taşındığını belirtti.
Çıkınağıl'ın iki heceli Türkçe bir isim olduğuna dikkat çeken
Keskin, isim değişikliğini şöyle anlattı: "1980 yılında askeri ihtilal
döneminde, o dönem devlet başkanı olan sonradan Cumhurbaşkanı Kenan
Evren'in soy ismine ithafen verildi. 12 Eylül döneminde seçilen
belediye başkanları görevden alındı, yerine atama belediye başkanları
getirildi. O dönem belediyemizde muhasip (sayman) görevini yapan şimdi
rahmetli olan Nevzat Yılmaz ve arkadaşlarının isteği üzerine, Kenan
Evren'in soy ismine ithafen 'yardımları olur' diye Evren isminden
değişiklik için Ankara Valiliği'ne müracaat etmişler. İtiraz eden
olmadı. O gündür bugündür Evren diye geçiyor. 1990 yılında da
kasabaydık, ilçe olduk. İsim değiştirmeye de gerek görülmedi. Bir ara
1999 yılında ismin değiştirilmesi yönünde müracaatta bulunuldu. Ama
valilik başta olmak üzere devlet büyükleri tarafından 'Sayın Kenan
Evren'in hayatta olduğunu, yaşarken bu tür isimlerin değiştirilmesinin
çok da şık olmayacağı' söylenerek bu işten vazgeçildi. Şu anda da
ismimiz Evren'dir. Evren ismi tuttu. Yaşlı ve genç insanlar alıştı.
Çıkınağıl ismini kullanana az rastlarsınız. Sadece dışardan
sorulduğunda söylenir."
Kenan Evren'in, cumhurbaşkanı olduktan sonra davet edildiğini anlatan Keskin, Evren'in 1987 yılında ilçeye geldiğini kaydetti.
"İlçe olmak istediğimizi söyledik. Su Ürünleri Fabrikası
istedik. Sulu tarıma geçebilmek için çevre köylerden talepler oldu."
diyen Keskin, "Ama hiçbir faydasını göremedik. Bir cumhurbaşkanı
düşünün, ismi verilen bir kasabaya geliyor. Ziyaret ediyor, hiçbir
faydasını göremedik. Üstelik de o dönemde dudağı arasından çıkan her
söz kanundu." ifadesini kullandı.
İsim değişikliğinin duyurulması için bir tören yapılmadığını
dile getiren Keskin, belediyenin müracaat ettiğini ve vatandaşa
bildirilmediğinin altını çizdi.
Dönemin Ankara Valisi Mustafa Gönül'ün değişikliği haber
verdiğini vurgulayan Keskin, "Ankara'dan Samsun'a gitti, oradan Anayasa
Mahkemesi üyeliğine atandı. Şubat günü buraya geldi. Kahvenin önünde
oturdu, sohbet etti. 20-25 kişi oturduk. Bu konuyu bize o bildirdi. Bir
itiraz olup olmadığını sordu. Çıkınağıl isminin nerden geldiğini sordu.
Kimsede itiraz etmedi, kesinleşti." diye konuştu.
Halktan talep gelirse değerlendiririz
İlçe halkından değişiklik konusunda bir talep gelmesi halinde
arkadaşlarıyla bunu değerlendireceklerini söyleyen Keskin, "Sonuç ne
çıkar, bilmiyorum. Bir memnuniyetsizlik yok. Şu an değiştirildiği zaman
bir külfeti var. Bir okuldaki mühür dahi değişecek. Sık sık bununla
oynanması taraftarı değilim. Kendi ilçemde olduğu gibi ülkenin başka
yerleri içinde aynısını düşünüyorum. Şuan böyle bir şey düşünmüyoruz."
şeklinde konuştu.
İlçenin adının hizmet amaçlı konduğunu belirten Mehmet
Karaağıç ise O zaman Kenan Evren'in gittiği yerlerde yolların,
fabrikaların yapıldığını anlattı. Bir faydasını şimdiye kadar
görmediklerini anlatan Karaağıç, "Değiştirilmesini istiyoruz. Evren'den
memnun değilim ki isminden de memnun olayım." açıklamasını yaptı.
Kenan Evren geliyor diye ismin konduğunu ifade eden Rıza
Alparslan da, değişiklik konusunda "Ben geldim gidiyorum işte. Olsa ne
olur olmasa ne olur. Onu gençlere sorun." karşılığını verdi.
Menfaat icabı ismi koyduklarını kaydeden Ali Dede Alıcı da,
"Ama bir menfaatini göremedik. Eski ismi daha iyiydi. Değiştirilirse
daha iyi olur." diye konuştu.
İlçede 3,5 yıldır imamlık yapan Muammer Altunkaya ise,
Ankara'nın yerlisinin Evren diye bir ilçenin olduğunu bilmediğini
söyledi.
Tayin olduğunda Evren'i sorduğunu ve kimsenin bilmediğini
anlatan Altunkaya, "Ama Çıkınağıl dendiğinde herkes biliyor. 80 öncesi
doğumlular Çıkınağıl kullanıyor. 80 sonrası doğanlar Evren'i
kullanıyor." şeklinde konuştu.
