AKP'nin hazırladığı ve Meclis'e sunduğu yasa değişikliği teklifine göre askerler, “suç işlerken rastlanması” veya “suçüstü bir fiilden dolayı kaçma olasılığının bulunması” durumunda “herkes tarafından” geçici olarak yakalanabilecek. Sonrasında yapılacak işleme ilişkin bir düzenleme teklifte yer almadı.
Kaldırılan “askeri mahkemelerin boşluğunu doldurmayı amaçlayan” Askeri Ceza Kanunu ve TSK Personel Kanunu’nda değişiklik yasa teklifinde, askerlerin yakalanmasıyla ilgili tartışmalı bir düzenleme yer aldı. Buna göre, “Kişiye suç işlerken rastlanması” ve “suçüstü bir fiilden dolayı izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğinin belirlenme olanağının bulunmaması” durumunda asker kişiler “herkes tarafından geçici olarak yakalanabilecek.” Bu düzenlemeyle, asker kişilerin “kişiye suç işlerken rastlanılması” gibi sınırları belli olmayan bir gerekçeyle kolluk kuvveti olmayan kişilerce yakalanmasının önü açılıyor.
"Herkes tarafından geçici olarak yakalama"
Cumhuriyet'ten Hüseyin Hayatsever'in haberine göre, yasa teklifinin bu tartışmalı maddesinin devamında ise “askerlerin bir suç durumunda yetkili askeri makamlar tarafından yakalanmasına ilişkin” düzenlemeler yer aldı. Buna göre, “tutuklama kararı veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakınca bulunan hallerde; cumhuriyet savcısına derhal başvurma olanağı bulunmadığı takdirde” amiri, üstü, askeri karakol, nöbetçi, devriye, askeri inzibat ve kolluk görevlileri asker kişiyi yakalama yetkisine sahip olacak. Yakalanan kişi ve olay hakkında cumhuriyet savcısına hemen bilgi verilerek emri doğrultusunda işlem yapılacak. Yasa teklifinde askerlerin, suç işlemeleri durumunda kendi amirleri ve üstleri tarafından yakalandıktan sonra yapılacak işlemler düzenlenirken, “herkes tarafından geçici olarak yakalama” durumunda yapılacak işleme ilişkin bir düzenleme ise yer almadı.
"Askeri suçların soruşturulması birlik komutanı iznine bağlı olacak"
Teklifle, askeri mahkemelerin kaldırılmasının ardından askeri suçların yargılanması ve askerlerin yargılanması için gereken yargılama izni konusunda yaşanan belirsizliklerin de giderilmesi amaçlanıyor. Buna göre ağır cezalık suçüstü haller dışında asker kişilerin işledikleri askeri suçların soruşturulması, askerlerin görev yaptıkları birlik komutanı ya da kurum amirlerinin iznine bağlı olacak. General ve amiraller hakkındaki soruşturma izni de Milli Savunma Bakanı tarafından verilecek. Yasa teklifiyle general ve amiraller hakkında soruşturma, valilerin de aralarında bulunduğu üst düzey memurlarda olduğu gibi Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı tarafından yapılabilecek. Askeri mahkemelerin kaldırılmasının ardından tüm askerler, görev suçlarından dolayı asliye ceza mahkemelerinde yargılanıyor.
Teklife göre ayrıca kasten işlenen suçtan dolayı bir yıl ve daha fazla hapis cezasına mahkûm olan TSK personeli, mahkûmiyet kararıyla birlikte TSK’den çıkartılacak ve rütbeleri geri alınacak.
"Düzenlemede bir muğlaklık var"
Emekli askeri hâkim Albay Ahmet Zeki Üçok, “asker kişilerin herkes tarafından yakalanmasına” yönelik düzenlemeyle ilgili şu değerlendirmeyi yaptı: “Bu düzenlemenin içine askerlerin herkes tarafından yakalanabileceğine dair garip bir düzenleme konulmuş. Düzenlemede bir muğlaklık var, herhangi bir kolluk yetkisi olmayan bir kişi, asker kişinin suç işlediğini nasıl tespit edecek ve onu yakalayacak? Bunun düzeltilmesi gerekiyor, çok tehlikeli sonuçlara yol açabilir.”
