AKP'de oy verme sisteminin değişmesi tartışılıyor: 'Zarfsız oy kullanmayı önermeyi düşünüyoruz'

2023 seçimlerinde uygulanmak üzere Seçim ve Siyasi Partiler Yasası değişikliği ile ilgili çalışmasını sürdüren Adalet ve Kalkınma Partisi'nde (AKP), teknolojik gelişmelere göre oy verme sisteminin de gözden geçirilmesi de tartışılıyor. Bu çerçevede öne çıkan görüş ise oy pusulalarının konulduğu zarfın kaldırılması oluşturuyor.

AKP'li bir kaynak, zarfsız oy kullanmak için yasal değişiklik gerektiğini ve konuyu Yüksek Seçim Kurulu (YSK) gündemine getireceklerini belirterek, "Türkiye oy zarfı kullanan iki ülkeden birisi. Bu, birçok soruna yol açıyor. Bunu Yüksek Seçim Kurulu'na da, muhalefete de önermeyi düşünüyoruz" dedi.

AKP'de teknolojik gelişmelere göre oy verme sistemi ve araçlarına ilişkin yenilemeye gidilmesi tartışılıyor.

2023 seçimleri için olmasa da, ilerleyen yıllar için "elektronik oy kullanma" ve Türkiye'nin tamamen "çipli" kimlik kartlarına geçmesi sonrası "parmak iziyle oy kullanma" seçenekleri değerlendiriliyor.

Elektronik sistemde 'oy zaiyatı olur' endişesi

Birçok ülke seçimlerde elektronik ortamda oy kullanıyor. Ancak bu sistem şu an Türkiye için uzak seçenek olarak görülüyor.

AKP kaynakları, bazı firmaların kendilerine de gelerek elektronik oy kullanımına olanak tanıyan cihazlarla ilgili sunum yaptığını ancak bu sistemin daha çok eğitim düzeyinin yüksek olduğu ülkelerde kullanıma uygun olduğunu söylüyor.

Sistemi kullanmanın kimi zorlukları nedeniyle, şimdilik böyle bir uygulamaya sıcak bakılmıyor.

Cihazın kullanımında yaşanabilecek olası sıkıntılar nedeniyle böyle bir sistemin "oy zayiatına" neden olacağı düşünülüyor.

'Parmak izi' sistemi

Teknolojik gelişmelere göre düşünülen bir başka sistem ise Türkiye'deki tüm yurttaşların "çipli kimlik kartı"na geçmesi halinde parmak izi ile oy kullanma yöntemi. Ancak, tüm Türkiye'de nüfus cüzdanlarının çipli kimlik kartına dönüştürülmesi sürecinin tamamlanmadığı dikkate alınarak, 2023 seçimleri için bu sistemin yetişmesi öngörülmüyor.

AKP kaynaklarının verdiği bilgiye göre, sistemin özünü, her sandık başına kişilerin parmak izini okuyabilen cihaz yerleştirilmesi oluşturuyor.

Parmak izi okutulduğunda, seçmen oy pusulasını alabilecek ve bu parmak izinin kimlik kartındaki parmak iziyle uyuşup uyuşmadığı da kontrol edilebilecek.

Parmak izi, kimlik kartıyla uyuşanlar ancak oy pusulası çıktısı alabilecek ve kabine giderek oyunu kullanabilecek.

Bu yöntemle, mükerrer oy kullanımı, "pusula çalınması" gibi sakıncaların da ortadan kaldırılabileceği ifade ediliyor.

Oy zarfı yerine sadece pusulayla oy kullanılabilir

AKP'nin üzerinde durduğu en önemli değişiklik ise 2017'deki başkanlık sistemini öngören anayasa değişikliğinde yaşanan "mühürsüz oy" tartışmalarına neden olan "oy zarfı" kullanımına son verilmesi oluşturuyor. Bu çerçevede, seçmenin tercihini yaptıktan sonra oy pusulasını koyduğu zarf sistemine son verilebileceği belirtiliyor.

Türkiye dışında zarf kullanan çok az ülke olduğu gerekçesiyle, oy pusulalarının zarfa konulmadan, tercih yapıldıktan sonra, oy gizliliğini sağlayacak şekilde katlanıp, sandığa atılması önerisinin YSK gündemine getirilmesi düşünülüyor.

AKP'li kaynak, YSK'daki diğer siyasi partilerin temsilcilerine de bu öneriyi götüreceklerini belirtirken, bunun nedenini şu gerekçelere dayandırdı:

"Dünyada zarf kullanan iki ülkeden biriyiz. Seçmen, tercihini yaptıktan sonra oyu görünmeyecek şekilde katlayıp sandığa pusulayı doğrudan atabilir. Zarf ve pusula sayısı tutmayabiliyor veya zarfın içinden pusula çıktı mı çıkmadı mı; mühürlü-mühürsüz zarf, işaretli zarf tartışması oluyor. O nedenle zarfın hiçbir avantajı yok. Bunu YSK'ya da, muhalefete de önermeyi düşünüyoruz."

Ancak zarfsız oy kullanmak için yasa değişikliği için Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkındaki Yasa'da değişiklik yapılması gerekiyor.

Bu konuda muhalefetin de destek vermesi halinde, Seçim Yasası değişikliğine bu düzenlemenin de konulmasının gündeme gelebileceği ifade ediliyor.