Mersin'de Rusya tarafından yapılan Akkuyu Nükleer Santrali’nin inşaatını yapan firmaların 'fazla belirsizlik var, belirsiz bir şeyin içinde yer almak istemeyiz' açıklamalarını köşesinde yer veren Cumhuriyet gazetesi yazarı Çiğdem Toker, resmi makam ve kaynakların santralin finasmanı konusunda neler olup bittiğini açıklıkla duyurmadığını söyledi.
Rusya'da bir gazetenin özel Türk şirketleriyle tedarik ve finansman konusunda sıkıntı çıkması nedeniyle çekilmeler yaşandığı ve ortaklığın bundan sonra “Japonya ile benzer bir projeye zaten katılan devlet şirketi EUAS ile değiştirilebileceği” ifadelerine yer veren Toker, şirketin bürokrasinden kaçmak için Jersey Kanal Adaları’nda kuruluğunu söyledi.
EUAS ICC’nin iştirak olmasının, kaynaklarının kamu kaynağı olması anlamına geleceğini söyleyen Toker, Sinop’ta yapılması planlanan NGS için kurulan bu şirketin aynı zamanda Akkuyu’ya da ortak olursa "Bu santrallerin yatırım finansman bedelleri, EUAS ICC üzerinden, Jersey’den mi gelecek?" diye sordu.
Çiğdem Toker'in Cumhuriyet gazetesinde "Akkuyu’nun finansmanı Jersey’den mi gelecek?" başlığıyla yayımlanan (07.02.2018) yazısı şöyle:
"Kolin İnşaat Yönetim Kurulu üyesi Celal Koloğlu’nun Akkuyu Nükleer Güç Santralı (NGS) hakkında, Aysel Alp Süzer’in sorularına verdiği yanıtları dün hurriyet.com.tr’de okuduk.
Koloğlu, Cengiz ve Kalyon şirketleri ile birlikte Akkuyu NGS’nin yüzde 49 hissesini almadıklarını resmen açıklayıp şöyle diyordu:
“Çünkü çok fazla belirsizlik var. (...) Biz belirsiz bir şeyin içinde yer almak istemeyiz. Bu hızla projenin 2023’e yetişmesi zor görünüyor.”
Akkuyu’ya, dün bu köşede de yer alan EÜAŞ’ın ortak olma ihtimaline ise Koloğlu şu karşılığı veriyor:
“Evet, böyle de bir düşünce var. Bizimki ortaklık şeklinde değil de inşaatını yapmak şeklinde olabilir. Zaten ana gövdeyi Ruslar kendileri yapacaklar, makine ekipmanları da kendileri getirecekler. Dolayısıyla biz sadece inşaat kısmını da üstlenebiliriz.”
Kasım 2017’de duyurduk
Sekiz ay geçti.
Cengiz/Kolin/Kalyon üçlüsünün, Akkuyu NGS’nin yüzde 49’a kadar hissesini satın alacağı Haziran 2017’de duyuruldu. (Bu sınır milletlerarası anlaşmada var.)
Satın almanın 2017 sonuna dek tamamlanacağı belirtiliyordu.
“Akkuyu’da Rusya denetimi” başlıklı yazımızda (28 Kasım 2017) şirketlerden ikisinin çekildiğinin konuşulduğunu, Rusya’nın Türk şirketleri denetleme kararının ardından bu çekilmenin gündeme geldiğini yazmıştık. Rusya devlet şirketi Rosatom bu üç şirketin “49 yıllık dayanıklılığı ve şöhretini” test etmek üzere ihale açmış, uluslararası denetim şirketi Baker Tilly’nin Rusya şubesi bu denetimi üstlenmişti.
Fakat ne olduysa, ihaleyi açan Rus devlet şirketi Rosatom, denetim ihalesini teknik bir sebeple iptal etmişti.
***
Kayda değer konu şu:
22 milyar dolar gibi bugüne kadarki en pahalı yatırım olmasına karşın ve kamu kaynaklarından milyarlarca TL’lik elektrik satın alma taahhüdüne girilmesine karşın Akkuyu NGS’nin finansmanı konusunda neler olup bittiğini, bizim resmi makamlar ve kaynaklar açıklıkla duyurmuyor. Bu durumda farklı kaynaklardan alınan bilgilerden, anlamlı bir “hakikat resmi” oluşturmak da biraz konuyu izlemeye çalışan bizlere düşüyor.
Bu vesileyle Rusya basınında çıkan bir habere değinelim:
Rusya RBC gazetesine göre, özel Türk şirketleriyle tedarik ve finansman konusunda sıkıntı çıkması nedeniyle çekilmeler yaşandığı, ortaklığın bundan sonra “Japonya ile benzer bir projeye zaten katılan devlet şirketi EUAS ile değiştirilebileceği” kayda girmiş.
***
Bu durumda dünkü yazıda gündeme getirdiğimiz soruları, biraz daha açarak tekrarlayalım.
EUAS ICC, ülke içindeki bürokrasiden, yani “içeride” şikâyet edilen güçlüklerden kaçmak için Jersey Kanal Adaları’nda kuruldu.
Kamu yararını gözeten ve kamu sermayeli EÜAŞ’ın, yüzde 100 iştiraki.
EUAS ICC’nin iştirak olması, kaynaklarının kamu kaynağı olması anlamına geliyor. Peki, öncelikle Sinop’ta yapılması planlanan NGS için kurulan bu şirket, aynı zamanda Akkuyu’ya da ortak olacaksa:
Kamu sermayeli bir vergi cenneti şirketinin, toplamda 40-45 milyar dolarlık yatırım bedelli iki devasa NGS projesine ortak olması ne anlama geliyor?
Bu kaynaklar nereden, nasıl gelecek?
Akkuyu’nun Sinop’un yatırım finansman bedelleri, EUAS ICC üzerinden, Jersey’den mi gelecek?
Nasıl?"
