Göç İdaresi’nden, 14 Aralık 2015’te YÖK Başkanlığı’na giden yazıda, üniversite ve akademisyenlerin Suriyeli mülteciler üzerine yürüttükleri çalışmalar için herhangi bir izin talebinde bulunmadan araştırma yapabilecekleri belirtildi.
Agos'un haberine göre YÖK’ün tüm üniversitelere gönderdiği yazıda, Suriyelilerle ilgili yapılacak araştırmaların İçişleri Bakanlığı’nın iznine tâbi kılındığını bildirmesi, tartışma yaratmıştı. 10 Nisan 2015 tarihli yazıda, izin şartına gerekçe olarak, Suriyeli yabancılara yönelik kişisel verileri toplamayı da içeren saha çalışmaları yapıldığına dair alınan duyumlar gösterilmişti. YÖK, bu kararın, çalışmalarda elde edilen bilgilerin üçüncü kişilerle paylaşılmasının Suriyeli mültecilerin tâbi olduğu 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’na aykırı olduğu gerekçesiyle alındığını belirtmişti. İçişleri Bakanlığı’na bağlı Göç İdaresi’nin isteğiyle alındığı bilinen karar, üniversiteler ve akademisyenlerin yanı sıra, 'yabancı ülke temsilcilikleri, kamu kurum ve kuruluşları, uluslararası kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşlarının çalışmaları'nı da kapsıyordu.
"Otosansür vardı"
Daha önce Suriyeliler hakkındaki bir makalesi Göç İdaresi’nden izin almadığı için bir dergide yayımlanmayan Uşak Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı A. Çağlar Deniz, Göç İdaresi’nin almış olduğu yeni kararı, Agos’a değerlendirdi. Deniz, açıklamasında şunları söyledi:
“Bu karar, zaten ilk başta da akademisyenlerin Suriyeli mültecilere dair çalışmaları için izin alınmasını şart koşmuyordu. Şöyle ki, akademisyenler, TÜBİTAK veya Bilimsel Araştırma Projesi (BAP) bünyesinde çalışırsa, İçişleri Bakanlığı’ndan izin almak zorundaydılar; ancak bu ikisi dışında bilimsel çalışmalar için herhangi bir izne gerek yoktu, artık o ikisi için de izin alınması zorunluluğu kalktı. Geçen yıl Mart ayında Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı bünyesinde altı ayda bir yayın yapan Erdem Dergisi için benden Suriyeli mültecilere dair bir makale yazmamı istediler. ‘Türkiye’deki Suriyeli Sığınmacıların Gündelik Hayat Deneyimleri: Antep-Kilis Çevresi’ yazıyı onlara gönderdikten sonra, aylarca hiçbir dönüş yapmadılar. 29 Temmuz’da verdikleri cevapta ise bu izini gerekçe göstererek yayımlamaktan vazgeçtiler. Dolayısıyla, bu karar aslında akademisyenler için çok bir önem arz etmezken, kendileri otosansür uyguladı. Oysa, yalnızca TÜBİTAK ve BAP kapsamında çalışıldığı müddetçe, İçişleri’nden izin alınması gerekiyordu. Artık bu kararla onlar için de izne gerek kalmadı.”
