Uluslararası Af Örgütü, 2016 Yılı Ölüm Cezası Raporu’nu açıkladı.
Rapora göre, geçen yıl dünyada (Çin dışındaki ülkelerde) toplam 1032 kişi idam edildi. İdam sayısında, 1634 kişinin öldürüldüğü 2015’e göre yüzde 37 oranında düşüş kaydedildi.
Çin, idamda dünyada ilk sırada. İran, Suudi Arabistan, Irak ve Pakistan, Çin’le birlikte idam sıralamasında dünyada ilk beşte yer alıyor.
Bianet'te yer alan habere göre, Af Örgütü’nün raporunda, “Çin resmi makamlarının yargıda şeffaflık yolunda ilerleme kaydettiklerine dair iddialarına karşın, ülkedeki infazların dehşet verici boyutunu gizlemek amacıyla girift bir gizlilik sistemi uyguladığı” belirtildi.
Amerika Birleşik Devletleri (ABD), 2006’dan bu yana ilk kez ilk beşte yer almadı. Ancak ABD’de halen 2bin 832 kişi idamın infaz edilmesini bekliyor.
Türkiye, Filipinler, Maldivler
15 Temmuz darbe girişiminin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Türkiye’ye idam cezası uygulamasının tekrar getirileceğine dair birçok açıklama yaptı.
Buna karşın Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, idam cezası uygulayan hiçbir ülkenin AB üyesi olamayacağını söyledi. Avrupa Parlamentosu üyeleri de Erdoğan’ın açıklamalarının hayata geçemeyeceğine dair eleştirilerde bulundu.
Ölüm cezasının verilmesinin “haklı olduğu” görüşü Asya ülkelerinde de konuşulmaya başlandı.
Filipinler 2006’da kaldırılan ölüm cezasının geri getirilmesine çalışırken, Maldivler yönetimi 60 yılı aşkın bir aradan sonra infazlara devam edileceğini açıkladı.
Çin’de idam “devlet sırrı”
Rapora, en çok idam cezası infaz edilen ülke olan Çin’le ilgili şu bilgiler yer alıyor:
- Çin’de gerçekleşen infaz sayısı diğer tüm ülkelerdeki infazların toplamından daha fazla.
- Çin’in kullandığı veri tabanında, Uluslararası Af Örgütü’ne göre sayısı her yıl binlere vardığı tahmin edilen ölüm cezası kararlarının çok küçük bir kesimi yer alıyor.
- Çin, ölüm cezasıyla ilgili çoğu bilgiyi “devlet sırrı” olarak tasnif ediyor. Çin’in aşırı geniş devlet sırrı yasalarına göre herhangi bir davada herhangi bir bilgi devlet sırrı olarak tasnif edilebiliyor.
- Af Örgütü, 2014 ila 2016 yılları arasında en az 931 kişinin (toplam infaz sayısının çok küçük bir kesimi) infaz edildiğine dair haber yapıldığını tespit etti. Bu vakaların sadece 85’i devlet veri tabanında yer alıyor.
- Bunun dışında, basında Çin vatandaşı olmayan en az 11 kişinin infaz edildiğine dair haber yer alsa da, uyuşturucu suçları nedeniyle ölüm cezasına mahkum edilen yabancı ülke vatandaşları veri tabanında yer almıyor.
- “Terör” ve uyuşturucu suçlarıyla ilgili çok sayıda dava da veri tabanında mevcut değil.
Aralık 2016’da, Çin Yüksek Halk Mahkemesi, haksız infaz vakalarından biri olan Nie Shubin davasında verilen haksız mahkumiyet kararını bozdu.
Shubin, 21 yıl önce 20 yaşındayken idam edilmişti. 2016’dada Çin mahkemeleri ölüm cezasıyla yargılanan dört kişinin suçsuz olduğuna karar vererek haklarında çıkarılan ölüm cezası hükümlerini iptal etti.
Malezya ve Vietnam
Raporda, ilk kez Şubat 2017’de Vietnam basınında yer alan bilgilere göre, 6 Ağustos 2013 ila 30 Haziran 2016 arasında toplam 429 infaz gerçekleştirildiği, ülkenin son üç yıldır dünya infaz sıralamasında gizliden gizliye üçüncü olduğu ifade edildi.
Aynı dönemde sadece Çin ve İran daha fazla kişiyi infaz etti.
Benzer bir gizliliğin Malezya’da da hakim olduğu belirtilen rapora göre, 2016 yılında bilgi verilmesi yolunda yapılan parlamento baskısı sonucunda binden fazla insanın infaz edilmeyi beklediği, sadece 2016 yılında dokuz kişinin infaz edildiği açığa çıktı.
2016’da iki ülkede idam cezası kaldırıldı
Rapordan öne çıkan bilgiler şöyle:
- İnfazlarda dünya çapında görülen düşüş, büyük ölçüde İran ve Pakistan’daki düşüşten kaynaklanıyor. İran’da en az 977’den en az 567’ye, yüzde 42’lik düşüş; Pakistan’da 326’dan 87’ye yüzde 73’lük düşüş oldu.
- Sahraaltı Afrika ülkelerinde daha az sayıda infaz kaydedilmekle birlikte verilen ölüm cezası hükmü sayısı, büyük ölçüde Nijerya’daki ani artış nedeniyle, neredeyse ikiye katlandı.
- Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da infaz sayıları yüzde 28 oranında düşüş gösterirken, İran ve Suudi Arabistan en fazla infaz gerçekleştiren ülkeler arasında yer almaya devam etti.
- İki ülke (Benin [Afrika] ve Nauru [Kuzey Pasifik Okyanusu]) tüm suçlar için ölüm cezasını kaldırdı. Gine sadece adli suçlar için ölüm cezasını kaldırdı
