ABD ve Çin’in iklim ve çevre hakkındaki suçlamaları gerçeği ne kadar yansıtıyor?

ABD ve Çin arasında çok sayıda konuda gerilim var. İklim değişikliği ve çevre de bunlardan ikisi.

ABD Eylül ayında Çin'in "çevre sömürülerine" dair bir liste yayınladı.

Buna karşılık olarak Çin de ABD'nin çevreye verdiği zarara dair bir rapor hazırladı.

İki ülkenin bu konulardaki iddialarını inceledik.

Karbondioksit salımı

Çin ABD'nin bugüne kadar atmosfere saldığı karbondioksitin Çin'in üç katı olduğunu belirtiyor.

Farklı ülkelerden istatistikleri derleyen Our World in Data sitesine göre ABD 1750'den günümüze kadar 404 milyon ton karbondioksit üretirken Çin aynı dönemde 210 milyon ton üretti.

Son yıllarda kömür yerine doğalgaz ve yenilenebilir enerjiyi tercih eden ABD'nin karbondioksit salımı azalıyor.

ABD ise Çin'in enerji üretimine dair salımlarının ABD'nin iki katı olduğunu ve dünyadaki salımın üçte birini oluşturduğunu söylüyor.

BM verilerine göre Çin'in yıllık salımı ABD'nin iki katı civarında.

Yasa dışı ormancılık ve ağaç kesimleri

Çin ABD'de yasa dışı ormancılık ve ağaç kesimlerinin çok yaygın olduğunu söylüyor.

Dünya Vahşi Yaşam Fonu (WWF) ise bunun doğru olmadığı görüşünde.

BM Gıda ve Tarım Örgütü'ne göre ABD 2010-20 yılları arasında en fazla orman kaybı yaşayan ülkeler arasında değil.

Fakat ABD dünyanın en büyük ahşap tüketicisi. WWF'e göre ABD'deki kereste talebi dünyanın başka bölgelerinde yasa dışı ormancılık faaliyetlerine yol açıyor olabilir.

ABD 2008'de ithalat yasalarını değiştirerek yasa dışı ormancılık faaliyetleri sonucu üretilen ahşabın ithalatını yasaklamıştı.

2015'te yapılan bir araştırmaya göre bu yasak, yasa dışı ormancılık ürünü ithalatını önemli ölçüde azalttı.

Fakat aynı çalışma, yasa dışı yollardan üretilmiş olma ihtimali bulunan kereste ürünlerinin ithalatının büyük miktarlarla devam ettiğini belirtiyor.

ABD'deki Çevre Araştırma Ajansı'na göre Batı Afrika'da yasa dışı kesilen ağaçlardan üretilen ahşap ürünleri hâlâ ABD pazarında bulunabiliyor.

ABD ise Çin'in dünyadaki en büyük yasa dışı kereste tüketicisi olduğunu savunuyor.

Araştırmalara göre bu iddia doğru.

Çevre Araştırma Ajansı "Çin dünyada risk altındaki bölgelerden yüksek miktarda ahşap ithalatı yapıyor, bu da ahşap ithalatının önemli bir kısmının yasa dışı yollarla üretilmiş ürünler olduğu anlamına geliyor" diyor.

Global Wittnes adlı örgüte göre Çin'in geçen yıl kerestesinin yüzde 80'ini ithal ettiği ülkelerde "endişe verici oranda yasa dışı kerestecilik faaliyeti yapılıyor."

Çin 2019 sonunda Çinli şirketlerin yasa dışı keresteleri alıp satmasını yasaklamıştı.

Fakat bu yasanın ülke dışından yapılan alımlarda ne kadar uygulandığı bilinmiyor.

Plastik çöp ihracatı

Çin ABD'nin en büyük katı atık ihracatçısı olduğunu ve kişi başı plastik tüketiminin yüksek olduğunu söylüyor.

Plastik katı atıklar arasında büyük yer tutuyor.

ABD diğer ülkelere 2019'da 662 bin ton çöp gönderdi.

BM verilerine göre Japonya ve Almanya ise ABD'den daha fazla çöp ihraç etti.

ABD'nin katı atık ihracatı 2018'den beri azalışta. Bunun ana nedeni de Çin'in çöp ithalatına kısıtlama getirmesi.

ABD de Çin'in dünyadaki en büyük plastik üreticisi ve ithalatçısı olduğunu söylüyor, Çin'in okyanuslara giden plastiğin en büyük kaynağı olduğunu öne sürüyor.

Dünya Bankası verileri Çin'in dünyadaki en büyük plastik üreticisi olduğunu ve küresel üretimin üçte birinin bu ülkede gerçekleştiğini gösteriyor.

Öte yandan bunun en büyük nedeni, Çin'in diğer ülkelere plastik ihraç etmek için üretim yapması.

Konuyla ilgili en güncel veri olan 2016 verisini kullanarak bu yıl yapılan bir araştırma, ABD ve bazı diğer ülkelerin kişi başına daha fazla plastik atık ürettiğini gösteriyor.

Araştırmaya göre dünya nüfusunun yüzde 4'ünün yaşadığı ABD, plastik atıkların yüzde 17'sini üretiyor.

Çin ve bazı diğer Asya ülkeleri ise denizlerdeki plastik kirliliğinden sorumlu tutuluyor.

Okyanuslardaki plastiklerin yüzde 80'i karadaki kaynaklardan denize ulaşıyor.

Dünyada denize en fazla plastik taşıyan nehrin de Çin'deki Yangtze Nehri olduğu düşünülüyor.

Çin Çevre Bakanlığı, 2018'de kıyı sularında bulunan plastik atık miktarının yüzde 27 arttığını açıklamıştı.

Her bin metreküplük suda 24 kilo çöp bulunduğu ve bu çöplerin yüzde 88'inden fazlasının plastik olduğu saptanmıştı.

Haberi hazırlayanlar: Wanyuan Song, Pratik Jakhar, Upasana Bhat ve Shuti Menon