Türkiye yaklaşık iki yıldır cezaevinde bulunan İzmir'deki Protestan cemaatine ait Diriliş Kilisesi'nin ABD'li Pastörü Andrew Craig Brunson hakkında ev hapsi kararı alındı.
İzmir Ağır Ceza Mahkemesi, bugün aldığı kararla Brunson'a yurt dışı yasağı getirilmesine ve elektronik kelepçe takılmasına hükmetti.
Brunson davasında bugüne kadar üç duruşma yapılmış ve bu duruşmalarda tahliye talepleri reddedilmişti.
Brunson, Ekim 2016'da Gülen yapılanmasına üye olmak suçlamasıyla tutuklanmıştı.
ABD'nin North Carolina eyaletinde doğan 50 yaşındaki Brunson, 23 yıldır Türkiye'de yaşıyordu ve tutuklandığı sırada süresiz oturma izni başvurusu yapmaya hazırlanıyordu.
ABD Başkanı Donald Trump, bizzat Türkiye'den Pastör'ün iadesini talep ederken, bu tutukluluk iki ülke arasında tansiyonu yükselten konular arasında yer alıyor.
Brunson ne zaman ve neden tutuklandı?
Pastör Brunson, Ekim 2016'da eşiyle birlikte ifadeye çağrıldı ve ifade için gittiklerinde gözaltına alındı. Eşi Norine Brunson, 13 gün sonra serbest bırakıldı. Pastör Brunson ise Gülen yapılanmasına üye olduğu şüphesiyle tutuklandı.
Basında yer alan haberlerde, Pastör'ün bir gizli tanığın verdiği ifade doğrultusunda tutuklandığı bildirildi.
Brunson, daha sonra Ağustos 2017'de, İzmir F Tipi Cezaevi'nde yatmakta olduğu sırada bu kez de "Devletin gizli kalması gereken bilgilerini siyasi veya askeri casusluk amacıyla temin etme", "Türkiye Büyük Millet Meclisi'ni ortadan kaldırmaya teşebbüs etmek", "Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'ni ortadan kaldırmaya teşebbüs etmek" ve "Anayasal düzeni ortadan kaldırmaya teşebbüs" suçlarından da tutuklanması talep edildi.
Pastör Brunson, Ağustos 2017'de bir kez daha tutuklanması isteminin değerlendirildiği duruşmada verdiği ifadede hakkındaki suçlamaları kabul etmediğini söyledi. 7 Mayıs 2018'deki duruşmada da tahliye talebi kabul görmedi.
Brunson hakkındaki iddianamede ne suçlamalar var?
Bruson hakkındaki iddianame tutuklanmasından yaklaşık 1,5 yıl sonra hazırlandı ve Mart 2018'de İzmir 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından kabul edildi.
İddianamede, Brunson'a hem Fethullah Gülen Cemaati hem de PKK adına suç işlediği suçlaması yöneltildi.
Brunson için "örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işlediği" gerekçesiyle 15 yıla kadar, "devletin gizli kalması gereken bilgileri siyasal veya askeri casusluk amacıyla temin etmek" suçlamasından 20 yıla kadar hapis cezası istendi.
Anadolu Ajansı'nın ayrıntılarını yayımladığı iddianameye göre, Brunson'ın Gülen yapılanmasına üye bazı isimlerle görüşmeler yaptığı belirtildi.
Brunson'ın temas kurduğu isimler arasında Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi Başkanı Taner Kılıç'ın da yer aldığı öne sürüldü.
İddianamede kilisesinde PKK ile Gülen Cemaati'ni "övücü ve bölücü içerikli konuşmalar" yapmakla suçlanan Brunson'ın evindeki aramalarda "çok sayıda dijital materyal" ele geçirildiği vurgulandı.
Brunson'ın ayrıca Mayıs ve Haziran 2013'teki Gezi Parkı'na alışveriş merkezi yapılması planının protesto için düzenlenen eylemlerin organizatörlerinden biri olduğu da iddia edildi.
Pastör Brunson, bugün ilk kez hakim karşısına çıktı ve yaklaşık altı saat süren Türkçe bir savunma yaptı. Savunmasını yaparken bir ara ağlayan ve fenalaşan Brunson, "yasa dışı hiçbirşey yapmadığını" söyledi.
[Brunson'ın avukatı Halavurt, müvekkilinin bugünkü duruşmada serbest bırakılmasını bekliyor] Telif hakkıGETTY IMAGES
Image captionBrunson'ın avukatı Halavurt, gazetecilerle birlikte mahkemeye yürürken
Brunson bu iddialar karşısında ne diyor?
Brunson, Ağustos 2017'de bir kez daha tutuklanması talebinin değerlendirildiği celseye SEGBİS aracılığıyla bağlandı.
Burada verdiği ifadede Brunson, hakkındaki iddiaları reddetti.
Türkiye medyasına yansıyan haberlere göre Brunson, "Hayatım boyunca hiçbir Fetullahçı ile hiç tanışmadım. Toplantılarına hiç katılmadım. Ben kilise kurdum. Casusluk yapmadım. Türkiye'nin bölünmez bütünlüğünü destekliyorum. Benim derdim İsa Mesih'i anlatmaktadır. Fetullahçı terör örgütüyle hiçbir bağlantım yoktur. Ne zaman nerede ve nasıl casusluk yaptım açıklanmasını istiyorum" dedi.
Brunson, avukatları ve ailesi ise bu iddiaların tamamını reddediyor.
Avukatı İsmail Cem Halavurt, Reuters haber ajasnına yaptığı açıklamada, iddiaların asılsız olduğunu söyledi.
Halavurt, "Brunson'ın inancından dolayı tutuklandığını ortaya koyan kanıtlar var" dedi.
Dava öncesinde Amerikan NBC News Televizyonu'na konuşan Brunson'ın kızı Jacqueline Furnari de, "Babam yanlış bir şey yapmadı. Barışçıl, sevgi dolu bir adam, o bir pastör. Bu suçlamaların tamamı saçmalık" diye konuştu.
Pastör'ün hapiste geçirdiği süre içerisinde 25 kilo verdiği ve depresyona girdiği de öne sürüldü.
ABD ne tepki gösterdi?
Şu an Türkiye'de cezaevinde bulunan ABD vatandaşları arasında yer alan Brunson'ın tutukluluğu, ABD'nin sert tepkisini çekti.
Brunson'ın durumu, ABD Başkanı Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Mayıs 2017'de yaptığı görüşmede gündeme getirildi.
Görüşmenin ardından Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, "Başkan Trump, Pastör Andrew Brunson'ın tutukluluğu konusunu da gündeme getirdi ve Türk Hükümeti'nden kendisini hızlı bir şekilde ABD'ye iade etmesini istedi" denildi.
ABD, ayrıca Brunson'ın avukatları ile görüştürülmediği ve hakkındaki suçlamaların ayrıntılarını bilmediğini de öne sürdü. Ancak daha sonra Brunson'ın avukatları ve ABD Büyükelçiliği temsilcileri ile görüşmesine izin verilmeye başlandı.
ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Heather Nauert, Mart ayında yaptığı açıklamada, Brunson'ın en son 6 Şubat'ta avukatı ve konsolosluk yetkilileriyle görüştüğünü söylemişti.
Brunson Davası, ABD Kongresi'nde de sıklıkla gündeme getiriliyor.
İlk duruşmayı izlemek üzere Amerikalı Senatör Thom Tillis ile ABD'nin inanç özgürlüğü temsilcisi Sam Brownback de İzmir'e gitti.
Brunson'ın serbest bırakılması için çeşitli sivil toplum kuruluşları da kampanya yürütüyor.
ABD'nin muhafazakar sivil toplum örgütlerinden Amerikan Hukuk ve Adalet Merkezi'nin (ACLJ) Brunson'ın serbest bırakılması talebiyle açtığı imza kampanyasını şu ana kadar 480 bin kişi imzaladı.
Türk hükümeti ne diyor?
Brunson'ın durumuyla ilgili en net açıklamalardan birisi Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan geldi.
Erdoğan, Eylül 2017'de yaptığı bir konuşmada, Brunson'ın serbest bırakılmasını Fethullah Gülen'in ABD'den iadesiyle bağdaştıran ifadeler kullandı:
"Pensilvanya'daki nasipsiz adamın arkasından giden profesörler de var. Sen nasıl profesörsün? Sen profesör olsan ne yazar? 'Papazı verin' diyorlar. Bir papaz da sizde var, bize verin, yargılayalım, biz de onu size verelim. 'Onu karıştırma' diyorlar" dedi.
ABD ise olası bir takası reddetti.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Şubat ayında 24 kanalına verdiği mülakatta, yaptıkları görüşmede ABD'li mevkidaşı Rex Tillerson'ın Türkiye'de tutuklu ABD vatandaşlarıyla ilgili yargı sürecinin hızlanması talebini yinelediğini ve Brunson'ın durumunu da gündeme getirdiğini söyledi.
Uluslararası medya kuruluşlarında da Brunson'ın bir "pazarlık unsuru" olduğu yönünde yorumlar yer aldı.
İngiltere'de yayımlanan haftalık The Economist dergisi Brunson'ı, "Amerika ile Türkiye arasındaki kavgada bir piyon" olarak nitelendirdi.
ABD - Türkiye ilişkileri ne durumda?
Son duruşmadan bu yana ABD - Türkiye ilişkilerinde ilerleme sağlandı.
İki ülke arasında kriz yaratan konulardan Suriye'nin kuzeyindeki Menbiç'teki YPG varlığı konusunda bir anlaşmaya varıldı. Türkiye Menbiç'in dışında devriye faaliyeti yürütmeye başladı. İlerleyen süreçte YPG varlığının bölgeden tamamen çekileceği belirtiliyor.
Türkiye'nin Rusya'dan S-400 alma kararı ise iki ülkenin ilişkilerini etkilemeye devam ediyor. Türkiye'nin bu hamlesi nedeniyle ABD Kongresi Türkiye'ye F-35 satışının dondurulması için bir yasa hazırlamıştı. Öte yandan ABD'den Türkiye'ye S-400 yerine Patriot hava savunma sistemi satılabileceğine dair açıklamalar da geliyor. Son olarak ABD Siyasi-Askeri İşlerden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Vekili Tina Kaidanow, iki ülke heyetleri arasında müzakerelerin devam ettiğini açıkladı.
ABD Başkanı Donald Trump ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ise son olarak Brüksel'deki NATO zirvesinde bir araya geldi. İkilinin zirvedeki görüşmelerinin olumlu geçtiği, Trump'ın Türkiye'nin savunma harcamalarındaki artışı diğer ülkelere örnek gösterdiğine dair haberler basına yansıdı.
