ABD yönetimi, Gazze'de ateşkes anlaşmasının yüzde 90'ının esas olarak tamamlandığını, "tutuklularla esirlerin takası" ve "Philadelphi Koridoru" ile ilgili müzakerelerin ise taraflar arasında sürdüğünü bildirdi.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ise, "İsrailli esirlerin Gazze Şeridi'nin dışına kaçırılmasını engelleme" gerekçesiyle Gazze-Mısır sınırındaki Philadelphi Koridoru'ndan çekilmeyeceklerini yineledi.
Hamas'ın, ilk anlaşmada olduğu gibi askeri baskı hissettiğinde anlaşmayı kabul edeceğini savunan Netanyahu, esir takası anlaşmasına varılmasını engelleyenin kendisi veya İsrail değil, Hamas ve Hamas Siyasi Bürosu Başkanı Yahya Sinvar olduğunu ileri sürdü.
ABD'li üst düzey yetkiliden açıklama
ABD'li üst düzey bir yetkili, telekonferans yoluyla düzenlenen basın brifinginde, Gazze'de ateşkes süreciyle ilgili son durumu ve görüşmelerdeki detayları değerlendirdi.
ABD'li yetkili, şu an masada olan anlaşma önerisinin daha önce Hamas'ın temmuz ayında mutabık kaldığı metinle çok büyük oranda örtüştüğünü anlattı.
Yetkili, anlaşma metninde 18 bölüm olduğunu, bunların 14'ünde anlaşıldığını ve önceki metinle aynı olduğunu, 1 bölümün teknik detaylarla ilgili olduğunu ve kalan 3 bölümde ise Filistinli mahkumlarla Hamas'ın elindeki esirlerin takasıyla ilgili detayların bulunduğunu belirtti.
ABD'li yetkili, esir takasıyla ilgili bölümlerde halen müzakere edilmesi gereken başlıklar olduğunu kaydederek, "Esas olarak (ateşkes) bu anlaşmanın yüzde 90'ında mutabık kalınmış durumda." dedi.
Geçen hafta sonu İsrailli 6 esirin hayatını kaybetmesinin söz konusu müzakere sürecini belli ölçüde zora soktuğunu ve bunu kabul etmeleri gerektiğini ifade eden yetkili, şu anda öncekine göre daha az sayıda esir olduğunu ve bunun hem ABD hem İsrail tarafında hayal kırıklığı yarattığını söyledi.
Yetkili, buna rağmen esir takası konusunda ciddi mesafe alındığını ve bu konunun tamamen çözülebileceğine inandığını belirtti.
ABD'li yetkili, "Tutuklu takası bu anlaşmanın temel bileşenlerinden biri ve şu anda müzakereleri sürüyor ancak Hamas'ın bu sürece dahil olması gerekiyor, aksi halde ilerleyemeyiz." şeklinde konuştu.
Philadelphi Koridoru tartışmaları
Öte yandan halen üzerinde müzakerelerin devam ettiği bir diğer ana başlığın Philadelphi Koridoru'nda İsrail askerlerinin kalıp kalmayacağı olduğunu vurgulayan ABD'li yetkili, 3 aşamalı anlaşmanın birinci aşamasında İsrail'in "nüfusu yoğun bölgelerden çekilmesi" maddesinin bulunduğunu ve koridorun bu bağlamda tartışma konusu olduğunu hatırlattı.
İsrail'in, Philadelphi Koridoru'nda belli sayıda askerini "güvenlik" gerekçesiyle tutmak istediğini söyleyen ABD'li kıdemli yetkili, "Anlaşmada Philadelphi Koridoru'ndan bahsedilmiyor. Anlaşmanın söylediği şey, (İsrail'in) nüfusu yoğun bölgelerden geri çekilmesi diyor. Burada tartışma, Philadelphi Koridoru'nun nüfusu yoğun bir yer olup olmadığı üzerine başladı ki burası esasen Gazze ile Mısır sınırı arasında bir yol. İsrailliler bu konuda son birkaç haftadır koridor boyunca askeri varlıklarını önemli ölçüde azaltacak bir öneri geliştirdiler ki bu aslında anlaşmayla teknik olarak uyumlu." değerlendirmesini yaptı.
İsrail'in koridordaki asker sayısını azaltıp buna mukabil belli bir kısmını koridor boyunca tutmasının "anlaşmayla uyumlu" olduğunu savunan ABD'li yetkili, buna karşılık İsrail'in halen bazı düzenlemeler yapması gerektiğini belirtti.
Tutuklularla esirlerin değişimi konusunun yanında Philadelphi Koridoru boyunca İsrail askeri kalıp kalmayacağı konusundaki tartışmaların sürdüğünü vurgulayan ABD'li yetkili, bu konuları çözebilmek için hem İsrail hem de Mısır ve Katar üzerinden Hamas tarafıyla müzakerelerin yoğun şekilde devam ettiğini kaydetti.
Netanyahu, Philadelphi Koridoru'nda kalacaklarını yineledi
Yedioth Ahronoth gazetesinin haberine göre, Netanyahu bu akşam Batı Kudüs'te yabancı gazetecilerin katılımıyla basın toplantısı düzenledi.
Basın toplantısının başında bir harita gösteren Netanyahu, "Burası Orta Doğu, burası da Arap dünyasının geri kalanı. İsrail dünyanın en küçük ülkelerinden biri, Arap dünyasının yüzölçümünün yaklaşık yüzde biri kadar. Yani Hamas Filistin'i nehirden denize kurtarmaktan bahsederken, İsrail'i yok etmekten bahsediyor." ifadesini kullandı.
Daha sonra Netanyahu, 2 Eylül’de düzenlediği basın toplantısında yaptığı gibi Gazze Şeridi'nin haritasını sunarak Philadelphi Koridoru'nun öneminden bahsetti.
Philadelphi Koridoru'ndan ayrılmaları halinde Hamas'ın sadece silah kaçakçılığı yapmasını değil, İsrailli esirleri yurt dışına kaçırmasını da engellemenin imkansız olacağını savunan Netanyahu, esirleri serbest bırakmaları için Hamas'a baskı yapacak bir şeye ihtiyaçlarının olduğunu söyledi.
Gazze'nin silahtan arındırılması gerektiğini, bunun da ancak Philadelphi Koridoru'nun İsrail kontrolü altında kalması ve Hamas'a mühimmat ve silah tedarik hattı bulunmaması halinde mümkün olacağını ileri süren Netanyahu, esirlerin iadesi için zaten (Kasım 2023'te) bir anlaşmaya vardıklarını ve kendisinin geri kalan esirleri geri getirmeye kararlı olduğunu ifade etti.
Hamas'ın, ilk anlaşmada olduğu gibi askeri baskı hissettiğinde anlaşmayı kabul edeceğini savunan Netanyahu, esir takası anlaşmasına varılmasını engelleyenin kendisi veya İsrail değil, Hamas ve Hamas Siyasi Bürosu Başkanı Yahya Sinvar olduğunu ileri sürdü.
"Daha sonra çekilme" iddiası
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'a İsrail'in bir aşamada Philadelphi Koridoru'ndan çekileceği yönünde söz verip vermediği sorusunu ise Netanyahu, şöyle yanıtladı:
"Koridor boyunca asker sayısını azaltma konusunda anlaştık ve orada tam bir tümene ihtiyacımız yok. Kalıcı bir ateşkes için görüşmelere başlama konusunda anlaştık ve şartlarımız Philadelphi Koridoru'nun aşılmaz hale geldiği bir durumu da içermelidir. Birinin orada olması gerekiyor, kim olduğu umurumda değil. Bize kağıt üzerinde ya da sözlü olarak değil, her gün, her hafta sahada, (daha önce) olanların tekrarını önleyebileceğini gösterecek birini getirin, biz de bunu değerlendirmeye açığız."
(AA)
