Wagner Grubu ilk kez 2014 yılında Ukrayna'nin doğusunda Rusya yanlısı ayrılıkçı güçleri desteklemeye başladığında kamuoyunda gündeme geldi. Grubun aynı yıl Rusya'ya, Kırım'ı ilhak etmesinde yardım ettiği sanılıyor.
Wagner lideri Yevgeni Prigojin, Moskova'ya "Adalet Yürüyüşü"nü başlattığını duyurduğunda, 25 bin askere komuta ettiğini söyledi.
ABD, Ocak 2023'te Wagner'i "ulusötesi suç örgütü" olarak tanımlayacağını açıkladı.
Wagner, Ukrayna'da neler yaptı?
Wagner, Rusya'nın, Ukrayna'nın doğusundaki Bahmut şehrini ele geçirmesinde yoğun rol oynadı.
Ukrayna birlikleri, savaşçılarının çok sayıda saldırıya gönderildiğini ve bu saldırıların birçok ölümle sonuçlandığını söylüyor.
Rusya Savunma Bakanlığı başta Wagner Grubu'nun Ukrayna'da çatışmalarda yer aldığını kabul etmedi. Bu tavır, Prigojin'in Rusya'nın askeri liderlerine yönelik şikayetlerini de beraberinde getirdi.
Prigojin, cephaneden mahrum bırakıldıklarını söyleyerek Wagner birliklerini Bahmut'tan çekme tehdidinde bulundu.
Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinden önceki haftalarda, Wagner'in Kremlin'in işgal için bahane olarak göstermesi amacıyla saldırılar düzenlediği düşünülüyor.
Londra'daki Kings College'dan Dr Marina Miron'a göre Wagner, Ukrayna'daki düzenli Rus birliklerini de denetliyordu.
Miron, "Wagner, Kremlin tarafından sahada disiplin uygulamak için kullanıldı" diyor.
Wagner faaliyetlerine ne zaman başladı, ismi nereden geliyor?
Yevgeni Prigojin, Wagner'i 2014'te kendisinin kurduğunu iddia ediyor.
Prigojin, zengin bir iş insanı ve hüküm giymiş bir suçluydu.
Kurduğu yemek firması Kremlin'e hizmet vermeye başladığı için Prigojin, "Putin'in şefi" lakabını aldı.
BBC'nin 2021'deki bir araştırması, eski Rus ordusu subayı Dmitri Utkin'in Wagner'in kuruluşunda yer almış olabileceğini ortaya çıkardı.
Rus ordusunda Çeçenistan'da savaşan Utkin'in Wagner'in ilk saha komutanı olduğu ve gruba eski radyo çağrı işaretinin adını verdiği sanılıyor.
Prigojin, 2022'de Rus mahkumları da Wagner'in bünyesine katarak grubun savaşçılarının sayısını artırdı.
ABD Ulusal Güvenlik Konseyi'ne göre Ukrayna'daki Rus birliklerinin yaklaşık yüzde 80'i Wagner kökenli.
Wagner lideri Prigojin, Rus komutanlarla neden tartıştı?
Prigojin defalarca Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov'u beceriksizlikle suçladı.
Rusya Savunma Bakanlığı'nın Wagner'i doğrudan kontrolü altına almasını sağlayacak sözleşmeyi imzalamayı reddetti.
23 Haziran'da ise bu kez üst düzey Rus savunma yetkililerini, Ukrayna'da Wagner birliklerini bombalamakla suçladı.
Bir gün sonra Prigojin'in birlikleri, Rusya'nın güneyindeki Rostov-on-Don kentini ele geçirdi. Wagner birlikleri "askeri liderliği görevden alma" amacıyla Moskova'ya ilerlemeye başladı.
Prigojin, Belarus lideri Aleksandr Lukaşenko'nun arabuluculuğunda Kremlin ile yapılan müzakerelerin ardından ilerleyişi durdurdu.
Prigojin ayrıca kendisine sadık Wagner birlikleriyle birlikte Belarus'a sürgüne gitmeyi kabul etti.
Anlaşma uyarınca diğer Wagner birlikleri de Rusya'da düzenli orduya katılacak.
İsyana katılanlara yönelik suçlamalar ise düşürüldü.
Wagner başka nerede faaliyet gösteriyor?
Wagner'in paralı askerleri 2015'ten beri Suriye'de, hükümet yanlısı güçlerle yan yana savaşıyor ve petrol sahalarını koruyor.
Grubun Libya'da General Halife Hafter'e sadık güçleri destekleyen birlikleri var.
Orta Afrika Cumhuriyeti de ülkedeki elmas madenlerini korumak için Wagner'i kullanıyor. Grubun Sudan'daki altın madenlerini de koruduğuna inanılıyor.
Batı Afrika'da Mali hükümeti, Wagner'i, İslamcı militan gruplara karşı kullanıyor.
Son gelişmeler sonrası tüm bu birliklerin komutasını kimin alacağı henüz belli değil.
Prigojin'in yurt dışındaki operasyonlardan para kazandığı düşünülüyordu.
ABD Hazine Bakanlığı, Prigojin'in, sahip olduğu maden şirketlerini zenginleştirmek için Wagner'i kullandığı görüşünde. Tüm bu şirketlere yaptırım uygulanıyor.
Wagner birliklerinin işledikleri iddia edilen suçlar neler?
Ukraynalı savcılar, Wagner grubu bünyesindeki üç paralı askerin Nisan 2022'de Rus birlikleriyle birlikte Ukrayna'nın başkenti Kiev yakınlarında sivilleri öldürdüğünü ve işkence yaptığını söylüyor.
Alman istihbaratı ise Wagner birliklerinin Mart 2022'de Buça'da sivilleri de katletmiş olabileceği görüşünde.
Birleşmiş Milletler ve Fransa hükümeti, Wagner üyelerini, Orta Afrika Cumhuriyeti'nde sivillere tecavüz etmek ve soygun yapmakla suçladı.
2020'de ise ABD ordusu, Wagner'in paralı askerlerini, Libya'nın başkenti Trablus'a ve çevresine kara mayınları ve diğer patlayıcı cihazlar yerleştirmekle suçlamıştı.
