İstanbul Edirnekapı’da UNESCO dünya miras alanlarından biri olan ve kara surlarının bitişiğinde bulunan Rum Ortodoks kilisesi Aya Yorgi, 3 yıllık restorasyon çalışmalarının ardından yarın hizmete açılacak. İnşası 8. ve 9. yüzyıla kadar uzanan, bugünkü binası 1834-1836 arasında yapılan kilisenin tarihini anlatan 2 kitabe, duvar dibinde toprağa gömülmüş olarak bulundu.
Habertürk'ten Nihat Uludağ'ın haberine göre; restorasyon çalışmaları, İstanbul 1. Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından, gayrimüslim ibadethanelerinin restorasyonu projesi kapsamında 2014’te başlatıldı. “Bir sur, bir cami ve bir kilise” projesiyle ilgili bilgi veren İstanbul 1. Vakıflar Bölge Müdürü Mürsel Sarı, restorasyonun aslına uygun yapıldığını, birçok eserin en ince ayrıntısına kadar onarıldığını belirtti.
Osmanlı kremitleri
Kilisenin hemen yanındaki Mihrimah Sultan Camii’nin daha önce restore edildiğini kaydeden Sarı’nın verdiği bilgiye göre kilise, okul binası, papaz evi, çeşmesi ve bahçeyi çevreleyen duvarda restorasyon çalışması yapıldı. Restorasyon kapsamında kilise külliyesi aslına uygun hale getirildi, çevre düzenlemesi de yapıldı. Öncelikle çatının üst örtüsü kaldırıldı ve ahşap taşıyıcı sistemine ulaşıldı. Üst örtüde yer alan orijinal Osmanlı kiremiti olarak adlandırılan çatı kiremitleri yeniden üretilerek orijinal fotoğraftaki şekline getirildi. Kilise duvarlarında tespit edilen çatlaklar incelenerek, statik müdahalelere ilişkin analizler sonrası modellemesi yapıldı. Güçlendirme tamamlandı. Mikro enjeksiyon ile sıva sağlamlaştırma, tonoz kotunda bulunan kalem işi arka yüzeylerinde sağlamlaştırmalar yapıldı. Ahşaplar böceklemeye karşı ilaçlandı. Cephelerde, özgün karışımına uygun derz uygulaması yapıldı. Sökülmüş olan kadınlar mahfiline çıkış merdiveni yeniden yapılırken, tüm ahşap oturma sıraları da onarılarak cilalandı.
1834 tarihli kitabe tercüme edilecek
Drenaj yapılırken, kilisenin duvarının dibinde 2 kitabe bulundu. İlk kitabe, 18. yüzyıldaki eski binanın restorasyonundan kalma. 1726 tarihini taşıyan kitabenin ortasında haç motifi yer alıyor. İki yanda kısaltma yazılar bulunurken, en alt iki kısımda ise 1726 tarihi var.
Diğer kitabe ise bugünkü binanın yapılışı tarihi olan 1834’ü taşıyor. Bu kitabede kilise inşaatıyla ilgili başlangıç ve bitiş tarihleri, Hz. İsa’ya olan bağlılıkla ilgili ifadeler bulunuyor. Kitabede hem Latin hem de Osmanlıca rakamlar kullanılmış. Ancak harflerin bazı bölümleri yıprandığından tercümesi yapılacak.
Oyma ve kalem işleri
Kilisenin iç mekânında ise çok katmanlı muhdes yağlı boya ve çimento sıva raspaları yapıldı. Raspa çalışmasında yapıldığı dönemden günümüze kadar 4 döneme ilişkin kalem işine rastlandı. Kalem işi yüzeyleri, bulundukları yerlerde korunarak projelendirildi ve belgelendi. Sonra aslına uygun restorasyon yapıldı. Ahşap ikonaların üzerindeki oymalardaki eksikler de tamamlandı. Ahşap tavanların sadece kadınlar mahfili üzerinde bulunan çürük kısımları değiştirilerek, diğer kısımların yerinde onarımları yapıldı. Çevre düzenlemesiyle birlikte restorasyona 4 milyon lira harcandığı öğrenildi.
