2017'de yayımlanan KHK'larda neler var?

15 Temmuz 2016 darbe girişiminin ardından olağanüstü hâlin ilan edilmesi sonucu Kanun Hükmünde Karanameler (KHK) Türkiye'nin gündemine girdi.

2017'de bugüne kadar 18 KHK yayımlandı.

Bu KHK'larla 28.284 kamu görevlisi ihraç edildi, 1.554 kişi görevlerine iade edildi.

Yine bu yıl yayınlanan KHK'larla, onlarca dernek, vakıf, gazete ve dergi de kapatıldı.

Kararnamelerle ayrıca önemli idari ve hukuki değişikliklere gidildi, bazı hukukçular kimi maddelerin Anayasa'ya ve olağanüstü hâl ilanının gerekçelerine aykırı olduğunu savundu.

Bu yıl içerisinde yayımlanan KHK'lerin en önemli başlıklarını derledik.

679 sayılı KHK, en fazla kamu çalışanının ihraç edildiği kanun hükmünde kararnamelerden biri oldu. Bu KHK ile 8.400 kişi görevden alındı.

Emniyet Genel Müdürlüğü'nden 2.687 kişi, Adalet Bakanlığı'ndan 1.699 kişi, Sağlık Bakanlığı'ndan 838 kişi ihraç edildi.

435 Kara Kuvvetleri, 160 Deniz Kuvetleri, 168 Hava Kuvetleri olmak üzere 763 Türk Silahlı Kuvvetleri çalışanı da görevden alındı.

İhraç edilenler arasında 631 akademisyen de vardı.

Kamuda çalışan 277 kişi ise göreve iade edildi.

83 dernek kapatıldı. Daha önce kapatılan 7 derneğin açılmasına izin verildi.

Daha önce KHK'lar ile kapatılan 11 gazete açıldı.

Kamu görevinden çıkarılan kişilerin, mahkumiyet kararı aranmaksızın, rütbe veya memuriyetlerinin alınmasına ve bu kişilerin bir daha kamu hizmetinde istihdam edilemeyecek olmalarına karar verildi.

Ayrıca bu kişilerin oturdukları kamu konutları veya vakıf lojmanlarından 15 gün içinde tahliye edilmelerine hükmedildi.

Bu KHK ile, hakkında soruşturma veya kovuşturma yürütülen vatandaşların 'yurda dön' çağrısına rağmen 3 ay içinde Türkiye'ye gitrmemeleri halinde vatandaşlıktan çıkarılmalarına hükmedildi.

Bu KHK ile ayrıca polise, sanal ortamda işlenen suçlarda internet abonelerine ait kimlik bilgilerine ulaşma, sanal ortamda araştırma yapma yetkisi verildi.

TSK İç Hizmet Kanunu'nda değişiklik yapıldı. Genelkurmay Başkanı'nın subayların sınıflandırılması, general kadrolarının belirlenmesi, görev süreleri gibi konulardaki yetkileri kısıtlandı.

Daha önce Genelkurmay Başkanlığı'nca belirlenen TSK'deki general-amiral kadrolarının, rütbe miktarlarına ait kontenjanları aşmamak, görev ve hizmet ile kadro ve teşkilat ihtiyaçları da dikkate alınmak suretiyle Genelkurmay Başkanlığı'nın görüşü alınarak Milli Savunma Bakanlığı'nca belirlenmesine hükmedildi.

Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararlarındaki yetki Milli Savunma Bakanı'na devredildi.

Milli Savunma Bakanlığı'na TSK mensuplarına yönelik disiplin soruşturması açma hakkı verildi.

Düzenlemeyle ilköğretim mezunlarının uzman çavuş olmalarının önü açıldı.

Genel kolluk kuvetlerinin tabi olacağı disiplin hükümleri düzenledi. 367 kamu görevlisi ihraç edildi, 124 görevli ise görevlerine iade edildi.

367 kamu görevlisi ihraç edildi, 124 görevli ise görevlerine iade edildi.

Bu KHK ile terörle mücadele dışında kalan suçlamalar kapsamında, 15 Temmuz darbe girişiminin ardından 30 güne çıkarılan gözaltı süresi yedi güne indirildi. Gözaltı süresinin yedi gün daha uzatma hakkı verildi.

"Delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle Cumhuriyet savcısı, gözaltı süresinin yedi gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilir" ifadesi yer aldı.

Terör eylemleri nedeniyle yaralanan fakat malul sayılmayanlara maaş bağlanmasının önü açıldı.

685 sayılı KHK ile OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu kuruldu.

Komisyonun görevi, doğrudan kanun hükmünde kararname hükümleri ile kamu görevinden, meslekten veya görev yapılan teşkilattan çıkarma ya da ilişiğin kesilmesi; öğrencilikle ilişiğin kesilmesi; dernekler, vakıflar, sendika, federasyon ve konfederasyonlar, özel sağlık kuruluşları, özel öğretim kurumları, vakıf yükseköğretim kurumları, özel radyo ve televizyon kuruluşları, gazete ve dergiler, haber ajansları, yayınevleri ve dağıtım kanallarının kapatılması; emekli personelin rütbelerinin alınması işlemleri hakkında başvuruları değerlendirip karar vermek.

Komisyonun, bu KHK'nin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren iki yıl süreyle görev yapacağı belirtildi. "Bakanlar Kurulu, gerek görmesi halinde bu süreyi bitiminden itibaren birer yıllık sürelerle uzatabilir" dendi.

Komisyon üyelerinin oylamalarda çekimser oy kullanamayacağı kaydedildi.

"Komisyon kararlarına karşı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenecek Ankara idare mahkemelerinde iptal davası açılabilir" dendi.

23 Ocak'ta kurulan OHAL komisyonu ilk kararını 22 Aralık'ta açıkladı.

Komisyona başvuru sayısının 22 Aralık itibarıyla 103.276 olduğu belirtildi.

Söz konusu KHK ile 4 bin 464 kamu görevlisi işten çıkarıldı.

Görevden alınanlar arasında 330 akademisyen de vardı.

Kararname ile Ankara Üniversitesi'nden toplam 72 kişinin görevden alındığı öğrenildi.

Milli Eğitim Bakanlığı'ndan 2.585, Emniyet Genel Müdürlüğü'nden 417 kişi, TRT'den 80 kişi görevden alındı.

Kararname ile 17 kişi ise görevine iade edildi.

Bu KHK, Yüksek Seçim Kurulu'nun seçim dönemlerinde partiler arası yayın saati eşitliğini sağlamak ve taraflı yayını engellemeye yönelik ceza verme yetkisini kaldırdı.

'Terörle ilgili suçlardan' dolayı kayyum atanan şirketlerin ortaklık payları da Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na (TMSF) devredildi. Çıkarılan KHK ile bu şirketlere ait hisselerin ve varlıkların satışı konusunda da yine TMSF yetkilendirildi.

Öğrenci etüt eğitim merkezlerinin kapatılmasına karar verildi.

İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler personelinden 90, Sağlık Bakanlığı'ndan 83, Diyanet İşleri Başkanlığı'ndan 76 olmak üzere toplam 416 kişi kamudaki görevlerine iade edildi.

3.974 kişi kamu görevinden çıkarıldı.

En fazla görevden çıkarma 1.127 kişi ile Adalet Bakanlığı ve bağlı kuruluşlardan oldu.

Kara Kuvvetleri Komutanlığı'ndan 478, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'ndan 141, Hava Kuvvetleri Komutanlığı'ndan 447 kişi ihraç edildi.

236 kişi görevlerine iade edildi.

14 dernek, 18 vakıf, 13 sağlık kuruluşu, bir gazete ve bir dergi kapatıldı.

Daha önceki KHK'larla kapatılan 5 dernek tekrar açıldı.

KHK'da "Radyo ve televizyon yayın hizmetlerinde, arkadaş bulma amacıyla kişilerin tanıştırıldığı ve/veya buluşturulduğu türden programlara yer verilemez" dendi.

Emniyet Genel Müdürlüğü'nde 7.000 adet çarşı ve mahalle bekçisi kadrosu açıldı.

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu üyelerinin soruşturulmasının sonucunun "Kurul" yerine "Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı'ına" bildirilmesine karar verildi.

KHK ile Askeri Ceza Kanunu'nun "Yabancı memlekete firar edenlerin cezaları" başlıklı 67'nci maddesi yeniden düzenlendi.

Söz konusu maddenin birinci fıkrasının ilk bendi "İzinli olduğu durumlar hariç, ülke sınırları dışında üç günü geçirenler" şeklinde değiştirildi. Buna göre bu askerler, yabancı ülkeye kaçmış sayılarak beş yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılabilecek.

7.395 kamu görevlisi ihraç edildi. İhraç edilenler arasında eski İstanbul Valisi Hüseyin Avni Mutlu da yer aldı.

312 kişi göreve iade edildi.

Madalya ve Nişanlar Kanunu kapsamında Galatasaray'ın eski futbolcuları Hakan Şükür ve Arif Erdem'e verilen madalyalar da geri alındı.

342 emekli TSK personelinin de rütbeleri alındı.

693 sayılı KHK ile toplam 928 kişi kamu görevinden çıkartıldı, 57 kişi görevine iade edildi.

Kararnameye göre, üç dernek, iki gazete ve Diyarbakır-Dicle Medya Haber Ajansı (DİHABER) kapatıldı.

KHK'lar ile kapatılan bir radyo, bir vakıf ve bir sağlık kurumun yeniden açılmasına izin verildi.

694 sayılı KHK ile bir dizi önemli değişiklik yapıdı.

58 sayfa ve 203 maddeden oluşan 694 sayılı KHK ile üzerinde değişiklik yapılan ya da yeni düzenleme eklenen yasaların arasında Askerlik Kanunu, Köy Kanunu, İcra ve İflas Kanunu, Emniyet Teşkilat Kanunu, Yüksek Öğrenim Öğrenci Yurtları ve Aşevleri Hakkındaki Kanun, Orman Kanunu, Hakimler ve Savcılar Kanunu, TSK Personel Kanunu, Harp Okulları Kanunu, Devlet İstihbarat Hizmetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Kanunu, Hukuk Muhakemeleri Kanunu, Türk Ticaret Kanunu ve Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu yer aldı.

Başbakan'ın bazı yetkileri de Cumhurbaşkanı'na devredildi.

Bu KHK ile ayrıca Emniyet Genel Müdürlüğü teşkilatına yeni düzenlemeler getirildi ve toplam 32.014 kadro açıldı.

Adalet Bakanlığı taşra teşkilatlarında 4.000 hakim ve savcı ile 2.000 de hakim adayı kadrosu oluşturuldu.

Bu KHK ile Milli İstihbarat Teşkilatı, Başbakan'dan alınarak Cumhurbaşkanı'na bağlandı.

Daha önce MİT Müsteşarı'nın başkanlığını yürüttüğü Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu'na, Cumhurbaşkanının başkanlık etmesine karar verildi.

MİT Müsteşarı hakkında soruşturma yapılması Cumhurbaşkanının iznine bağlandı.

Milli Savunma Bakanlığı ve TSK'da görev yapan personele ilişkin istihbarat hizmetleri MİT tarafından yürütülmesine karar verildi. MİT'in, güvenlik soruşturması kapsamında Bakanlık ve TSK personeli hakkında her türlü araştırma yapabilmesine hükmedildi.

Milletvekillerine seçimler öncesinde ya da sonrasında işlediği suçlardan soruşturma açılabilmesine izin verildi.

Bu soruşturma ve kovuşturmayı yapma yetkisi de Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı ve buradaki ağır ceza mahkemesine verildi.

Ayrıca soruşturmanın bizzat Cumhuriyet Başsavcısı veya görevlendireceği vekil tarafından yapılması hükmü de getirildi.

Kamu kurumlarından toplam 2 bin 756 kişi ihraç edildi. İhraç edilenler arasında 105 akademisyen de vardı.

Daha önce ihraç edilen 115 kişi ise görevlerine iade edildi.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nden emekliye sevk edilen, kendi isteğiyle emekli olan, istifa eden veya başka bir sebeple ayrılan 22 subayın rütbesi alındı.

Yedisi dernek, yedisi vakıf olmak üzere 17 kurum kapatılırken, daha önceden kapatılan bir vakıf açıldı.

Bu KHK'de, "Resmi bir sıfat taşıyıp taşımadıklarına veya resmi bir görevi yerine getirip getirmediklerine bakılmaksızın, 15 Temmuz darbe girişimi ve terör eylemleri ile bunların devamı niteliğindeki eylemlerin bastırılması kapsamında hareket eden kişilerin" hiçbir hukuki, idari, mali ve cezai sorumluluğunun olmayacağı belirtildi.

15 Temmuz 2016'daki darbe girişimi ve sonrasındaki eylemlere müdahale eden sivillerin cezai sorumluluğunu kaldıran bu madde, oldukça tartışıldı.

Maddenin "terörle mücadele adı altında kişilere suç işleme özgürlüğü verdiğini" savunanlar olması üzerine, hükümet yekilileri açıklama yaptı. AKP Sözcüsü Mahir Ünal, maddenin yalnızca 15 Temmuz ve 16 Temmuz 2016'da yaşanan olayları kapsadığını söyledi.

696 sayılı KHK'da yer alan diğer bir maddeyle, 'Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar' nedeniyle cezaevinde hükümlü ve tutuklu bulunanların, duruşmalara badem kurusu ve gri renginde tulum giyerek getirilmesine karar verildi.

Bu KHK ile Askerlik Kanunu'nun bazı maddelerinde düzenlemeye gidildi. Buna göre, 'Terörle Mücadele Kanunu' kapsamında hayatını kaybedenlerin çocukları ile aynı anne ve babadan olan kardeşleri istekli olmadıkça silah altına alınmayacak.

Yine aynı gerekçeyle hayatını kaybeden güvenlik korucuları da dahil olmak üzere kamu görevlilerinin çocukları ile kardeşlerinden biri de askerlikten muaf sayılacak. Silah altındakiler ise istekleri halinde terhis edilecek.