Ekonomistler, 2009 Gayrisafi Yurtiçi Hasıla daralma beklentilerini aşağı yönlü revize ederken, Merkez Bankası'nın faiz indirim kararı dahil tüm ekonomik göstergeler 2009'da daralmanın hızlanacağına işaret ediyor. Economist'ten Türkiye için 2009'da küçülme tahminiHükümetin 2009 için GSYH öngörüsü yüzde 4 büyüme yönünde iken ekonomistler 2009'da daralmanın yüzde 2'ye ulaşabileceğini bekliyorlar.
Sanayi üretimi, kapasite kullanım oranları tarihin en düşük seviyelerinde seyrederken Merkez Bankası son 4 toplantısında "İktisadi faaliyetteki yavaşlama"ya vurgu yaparak toplam 525 baz puan indirim gerçekleştirdi.
Dünya ekonomilerinin neredeyse tamamında büyüme tahminlerinde aşağı yönlü revizyonların yaşandığını vurgulayan JP Morgan Başkonomisti Yarkın Cebeci ise "Son gelen Kasım, Aralık ve Ocak ayı verileri Türkiye ve dünya ekonomilerindeki resesyonun beklenenden de daha derin olacağını gösteriyor. TCMB açıklamasında da büyüme görünümüyle ilgili endişelerin devam ettiğini görüyoruz. Bununla birlikte TCMB global ekonomideki problemlerin sürdüğünün altını çiziyor ve bu nedenlerle Türkiye ekonomisindeki toparlanmanın zaman alacağını belirtiyor. Yüzde 0.8 daralma olan 2009 yılı büyüme beklentimizi yüzde 2 daralma olarak, 2009 sonu enflasyon beklentimizi ise yüzde 6.7'den yüzde 6'ya revize ediyoruz" dedi.
Merkez Bankası kısa vadeli faiz oranlarında 150 baz puan indirime gittiği son toplantının ardından şu açıklamayı yaptı: "Son dönemde açıklanan veriler iktisadi faaliyetteki yavaşlamanın sürdüğüne işaret etmektedir. Uluslararası kredi piyasalarındaki ve küresel ekonomideki sorunlar devam etmektedir. Bu çerçevede iktisadi faaliyetteki toparlanmanın zaman alacağı ve enflasyon üzerindeki aşağı yönlü baskıların süreceği düşünülmektedir."
Bu arada Kapasite kullanım oranı ise Aralık'ta son 18 yılın en düşük seviyesine geriledi. GSYH'nın yüzde 30'a yakınını oluşturan sanayi üretimini de 2008'de yüzde 0.9 geriledi. Ekonomistler her iki verinin de daha fazla düşüşün beklendiğini ancak iyi ihtimalle sınırlı bir yükselişin de yaşanabileceğini belirttiler.
Değeri düşen TL şirket bilançoları için risk Merkez Bankası'nın enflasyondaki düşüş eğiliminin önümüzdeki dönemde devam edeceği beklentisi dâhilinde özelikle Ekim ayı toplantısından beri büyüme ile ilgili endişelere vurgu yaptığını belirten Oyak Yatırım Ekonomisti Gülay Elif Girgin, "Artan döviz kuruna bağlı döviz geçirgenlik etkisinin her ne kadar sınırlı kalacağı düşünülse de özellikle özel sektörün 2009 yılında yaklaşık 90 milyar dolar bir ödeme yapması gerektiği unutulmamalıdır. Talep koşulları geçirgenlik tarafını yumuşatıyorsa da değer kaybeden TL şirketler kesiminin bilanço kısmında ciddi problem yaratma riskini beraberinde getirmektedir. Bu bağlamda bozulan bilançolar, daralan yatırım talebi, artan işsizlik, daralan iç ve dış talep 2009 yılı için büyüme tarafında hiç de ümit verici bir tablo sunmamaktadır. 2009'da kurum olarak büyüme beklentimiz yüzde 2 daralma yönünde" dedi.
GSYH ile ilgili daralma tahminlerinin yüzde 2 ile piyasadan daha fazla olduğunu belirten Girgin, "Şimdi piyasa beklentisi bu seviyelere doğru geliyor. 2009 için yüzde 2 daralma yönündeki büyüme beklentimizde aşağı yönlü revizyon da yolda" diye konuştu.
Ekonomi yetkilileri, 2009 yıllında GSYH büyümesinin yüzde 4 olarak öngörüldüğünü belirtirken bu oranın oldukça iyimser kaldığını söylemişlerdi. Hükümet bu verinin revizyonun gerekli olduğunu kabul etse de resmi bir revizyon rakamı açıklanmadı. IMF ise basında yer alan haberlere göre yüzde 2009'da yüzde 1.5 küçülme bekliyor.
Öte yandan bir başka aracı kurum ekonomisti, "Sanayi üretimi, kapasite kullanımı ve ekonomik akviteye yönelik son açıklanan diğer veriler, 2009 yılında ekonomik daralmanın ilk beklentilerimizden daha derin olacağına işaret ediyor. Merkez Bankası’nın beklentilerden hızlı faiz indirimlerinin de büyümeye ilişkin endişeleri doğrular nitelikte olduğunu düşünüyoruz. 2009'un ilk yarısındaki ciddi gerilemeyi, son çeyrekte görece hızlı bir toparlanmanın takip edeceğini tahmin ediyorduk; Merkez Bankası’nın faiz indirimlerine rağmen yılın ikinci yarısına ilişkin beklentiler iyimser kalabilir. 2009 yılı için yüzde 0.5- 1.5 arasında öngördüğümüz ekonomik daralmayı bir miktar daha aşağıya revize edebiliriz” şeklinde görüş belirtti.
ABD’de düzelme uzun sürecek ABD'de düzelme uzun sürecek Ekonomistler ABD ekonomisinin durgunluktan ne zaman çıkacağına ilişkin tahminler yürütüyor. Ancak ABD ekonomisinde büyümenin, durgunluk bitse bile uzun süre zayıf kalacağını düşünenler de var. Reuters'ın analizine göre, kriz bittikten sonra, Amerikan halkının yaşam standardı, son on yılda alıştığından daha düşük olabilir.
ABD'de büyümenin yavaş kalacağı beklentisi, iki etkene dayandırılıyor. ABD hükümetinin bankalara sermaye aktarımı ve krizle mücadele programı nedeniyle artan borcunun, eninde sonunda enflasyonu artırarak faizlerin yükselmesine neden olacağı tahmin ediliyor.
Yüksek faizlerin de büyümenin hızlanmasını engelleyeceği öngörülüyor.
Diğer yandan, yüksek işsizlik oranının dönemsel olmaktan çıkıp yapısal hale geleceği tahminleri yapılıyor. Kriz nedeniyle artan işsizliğin, işgücünün ekonomideki değişikliklere ayak uyduramaması nedeniyle daha da yükselmesi olasılığı üzerinde duruluyor.
Bu görüşü savunanlara göre, mevcut işlerle, işsizlerin yetenekleri arasında bir uyumsuzluk olduğu için işsizlik daha da yükseliyor. ABD'de işsizliğin yapısal hale gelmeye başladığını savunan JPMorgan ekonomisti Michael Feroli'ye göre, ABD'de halen yüzde 5 olan doğal işsizlik oranı yüzde 6'ya doğru yükselmeye başladı.
Yüksek bütçe açığı ve işsizlik oranının, ABD ekonomisinin potansiyel büyüme hızını düşüreceği belirtiliyor. Potansiyel büyüme, ekonominin yüksek enflasyon yaratmadan büyüdüğü hız olarak tanımlanıyor.
ABD ekonomisi için, potansiyel büyüme hızının, yüzde 2.5 ile 2.75 arasında olduğu kabul ediliyor. Deutsche Bank ekonomisti Torsten Slok, durgunluk bittikten sonra, ABD ekonomisinin potansiyel büyüme hızının yüzde 2'ye düşeceğini tahmin ediyor. Harvard Üniversitesi Ekonomi Profesörü Kenneth Rogoff ise daha kötümser. Rogoff'a göre, durgunluk sonrasında ABD ekonomisinin büyüme oranı, potansiyel hızın en az 1 puan altına inecek.
