T24 - Sabancı Üniversitesi ile MEB'in yürüttüğü Mor Sertifika programında 1553 öğretmene cinsiyet eşitliği eğitimi verildi. Mor sertifikalı öğretmenler okullarında kadına yönelik ayrımcılıkla mücadele ederken sadece kız öğrencilerin değil erkek öğrencilerin, velilerin de hayatını değiştiriyor
Şanlıurfalı Edanur Baydilli “Ben de meslek sahibi olacağım. Evde oturup erkeğin kölesi olmak istemiyorum” deyip üniversiteyi kazandı. Şimdi hemşirelik eğitimi alıyor. Gülizar Altun Şanlıurfa Lisesi’nin ilk kız öğrenci meclis başkanı oldu. Van Ticaret Meslek Lisesi öğrencisi Abidin Işık, kuzeninin çalışmasına izin vermeyen amcasına “Okumuş, emek vermiş. Bu emeği nasıl görmezden gelirsiniz” diyerek, kuzeninin kendi muhasebe bürosunu açmasını sağladı. Edanur, Gülizar ve Abidin’nın hayatı ve bakış açısı öğretmenlerinden kadın erkek eşitliği eğitimi aldıktan sonra değişti. Sabancı Üniversitesi ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın işbirliğiyle dört yılda 1553 öğretmen toplumsal cinsiyet eğitimi alarak, yüzlerce öğrencinin, velinin, meslektaşının hayatını değiştirdi.
İçişleri desteği
İçişleri Bakanlığı ve Sabancı Vakfı desteğiyle yürütülen Kadınların ve Kız Çocuklarının İnsan Haklarının Korunması ve Geliştirilmesi Ortak Programı kapsamında Sabancı Üniversitesi Mor Sertifika isimli bir program tasarladı. Lise öğretmenlerine toplumsal cinsiyet eğitimi verilmesini amaçlayan program dört yıl önce altı ilde Milli Eğitim Bakanlığı Hizmetiçi Eğitim Dairesi Başkanlığı’nın işbirliğiyle başladı. Programa ilgi yoğun. Amaç MEB’in desteğiyle programın Türkiye’nin tüm illerine yayılması ve Türkiye’deki yaklaşık 600 bin öğretmenin tümünün bu eğitimlerden geçmesi. Programın dördüncüsü geçen hafta başladı. Beş günlük eğitim programlarında öğretmenlere eğitimde toplumsal cinsiyet, kadın hakları, kadına yönelik şiddet ve medyada cinsiyetçilik gibi konularda eğitimler veriliyor. Eğitim sonunda öğretmenler sertifika alırken, yaşadıkları illerde öğrendiklerini meslektaşlarıyla ve öğrencileriyle paylaşıyor hatta çeşitli projeler hayata geçiriyorlar. ‘Mor Sertifika’lı öğretmenler okullarında pek çok kız öğrencinin hayatını değiştiriyor, örnek projelere imza atıyor.
Önce kız kardeşini liseye yolladı
Bunlardan biri dokuz yıllık rehber öğretmen Aziz Bozkurt. Üç yıl önce Mor Sertifika alan Aziz öğretmen, önceki halini ‘maço’ olarak tanımlıyor. Şimdi ise kadına yönelik şiddetin ve baskının en yoğun olduğu illerden biri olan Şanlıurfa’da kadın erkek eşitliği mücadelesi veriyor. Mezun olduğu Şanlıurfa Lisesi’nde öğretmenlik yapan 34 yaşındaki Bozkurt, cinsiyet eşitliği eğitimi aldıktan sonra değişime kendi ailesinden başladı. Annesinin ‘Aşiret kızı okumaz’ sözlerine rağmen kardeşinin liseye gitmesini sağladı. Aziz öğretmenin kardeşinin liseye başlamasıyla köyden üç kız daha okula gitti. Bozkurt sonrasında okulunda kolları sıvadı. Rehberlik dersinin programına toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda etkinlikler koyduğunu ifade eden Bozkurt çalışmalarını şöyle anlatıyor:
“Kız olmak-Erkek olmak’ diye bir etkinlik yapıyoruz derslerde. Kızların ve erkeklerin bir sözcüsü oluyor. Tahtaya kız ve erkek olmanın avantaj ve dezavantajlarını yazıyoruz.
Erkeğin kölesi olmayacağım
Sonra tartışmaya başlıyoruz. Kız öğrenciler haklarını öğrendi. Bir öğrencim ‘Hocam siz bunları anlattıktan sonra meslek sahibi olmaya karar verdim. Erkeğin kölesi olup evde oturmayacağım’ dedi. Şimdi Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde hemşirelik okuyor. Aileleri de bilgilendirdik. Aile içinde şiddet konusunda başvuracakları yolları anlattık. Okuma yazmayı bilmeyen 18 veliye okuma yazma öğrettik. 2008-2009 eğitim yılında ilk kez okulumuzda öğrenci meclis başkanı bir kız öğrenci oldu. Bir tabuyu yıktık yani. Benim hikâyem diye bir etkinlik yaptım. Herkes hikâyelerini yazdı. Kızlar dershaneye gidemediklerini yazmışlar. Seneye belediyenin kızlara ücretsiz kurs açması için uğraşacağım. Etkinlikleri uygularken erkek öğrencilerden tepki alıyorduk. ‘Bırakın kadın meselesini onlar evde oturacak. Bizimle uğraşın iş bulalım’ diyorlardı. Çevreden de ders programı dışına çıkma diyorlardı.”
21 yıllık öğretmen Filiz Turan Karagüler İzmir Cumhuriyet Nevvar Salih İşgören Kız Teknik Meslek Lisesi’nde diğer okullara da örnek olacak bir değişimi başlattı. Mor Sertifika programına katıldıktan sonra sorumluluğunun farkına vardığını anlatan Filiz öğretmen, okullarındaki çalışmaları şöyle anlatıyor:
“Öğrenciler ve rehber öğretmenlerden bir ekip oluşturduk. Okulun web sitesinde ‘Beni dinler misiniz’ isimli bir köşe oluşturduk. Cinsiyet duyarlılığını geliştirmeye yazılar, bilgiler, örnekler var. Anket hazırladık ve öğrencilerimize uyguladık. Cinsiyet ayrımcılığına bakış düzeyleri, şiddet ve taciz ile ilgili sorular vardı. Ensest ilişki yaşayan, tacize uğrayanlar, annelerinden şiddet görenler vardı. Yaşadığının taciz olduğunu bilmeyen çocuklarımız vardı. Bundan sonra eğitim programı hazırladık. İzmir Kadın Dayanışma Derneği’nden de destek aldık.
İnternetten gelen çözüm
Eğitimler başladı. Ayrıca öğrencilerimizin rehber öğretmenlerine takma ad kullanarak internet üzerinden sorunlarını anlatabilecekleri bölüm açtık. Çok rağbet gördü. Böylece farkına vardığımız sorunlara müdahale etme şansımız oldu. İntiharın eşiğinde olanları önleyebildik, taciz görenleri sığınma evine yerleştirebildik, şiddet gören kızımız yetiştirme yurduna alındı. Kız Teknik Öğretim Genel Müdürlüğü çalışmanın model olabileceğini düşünüyor. Proje devam edecek. Kız meslek lisesiyiz. Neden sessiziz? Bunlar eğitim programlarında da yer almalı.”
Kitaplardaki cinsiyetçilik
Van Ticaret Meslek Lisesi Biyoloji öğretmeni Elif Yörük ise dört yılda 25 kız öğrenciyi kendi çalıştığı liseye kazandırmanın sevincini yaşıyor. Mor sertifika aldıktan sonra ders kitaplardaki cinsiyetçiliğin farkına vardığını anlatan Yörük, “Seminerler düzenliyoruz. Bilinçlendiriyoruz herkesi. Liseme kazandırdığım öğrencilerime de derneklerde, valilikten burs vermeye çalışıyorum. Ailelere kız çocuğunun okumasının anlamını anlatıyorum” diye konuşuyor.
Kadına iş olanakları
Trabzon Olgunlaşma Enstitüsü ise kadınları iş sahibi yapmaya hazırlanıyor. Altı yıllık öğretmen Ayşe Özmen, mor sertifikadan sonra enstitü müdürü ile birlikte kolları sıvadı. Bir proje hazırladılar. AB’den fon aldılar. 165 kadın keşan dokuma, hasır örücülük gibi yöresel el sanatlarını öğrenerek meslek sahibi olacak. Ondan sonra enstitüde bir satış merkezi oluşturulacak. Kadınlar hem üretip hem para kazanacak. Ayrıca kadınlar seminerlerle bilinçlendirilecek.
Nevşehir Hüseyin Avni İncekara Fen Lisesi edebiyat öğretmeni Ayşe Kahveci öğrencisi Merve Tuğçe Özcan’ın ‘Bihter ve Behlül karakterlerinin toplumsal cinsiyet algısına olumsuz etkisi’ projesine destek verdi. Dizi karakterlerinin toplumsal cinsiyet algısını nasıl etkilediği incelendiler ve bunun olumlu olarak nasıl kullanılabileceğini tartışmaya açtılar.
Öğretmenlerin anlatıklarıyla bakış açısı ve hayatı değişen öğrencilerden biri 18 yaşındaki Abidin Işık. Van Ticaret Meslek ve Anadolu Lisesi öğrencisi Işık’ın fikirleri, 9 ve 10. sınıfta öğretmeninden kadın erkek eşitliği konusunda öğrendiklerinden sonra tümüyle değişmiş. Yıl boyunca kadına yönelik şiddeti eleştiren bir tiyatro oyunu sahneleyen Işık öğrendiklerini şöyle anlatıyor:
Kuzeninin okumasını sağladı
“Eskiden kadınlara herkesin baktığı gibi bakıyordum. Artık kadın ve erkek eşit bunu düşünüyorum. Kadının çalışması hoş değil derdim. Ancak ileride evlenince eşim çalışsın istiyorum. Öğrendiklerimi akrabalarıma, arkadaşlarıma anlattım. Amca kızım muhasebe bitirmişti. Büro açacaktı, babası bırakmadı. Ben de amcama ‘Neden bırakmıyorsun? Başarmış, emek vermiş bu emeği nasıl görmezden geliyorsunuz dedim?’ dedim. Diğer amcamın okumuş olan oğlunu devreye soktum. Şimdi çalışıyor, ikna ettik. Derse katılan kız arkadaşlarımın nasıl değiştiğine şahit oldum. Kendilerine güvenleri geldi.”
