Sonbaharla birlikte ‘grip sezonu’ da açıldı. Türkiye’de eylül ile nisan arasında görülen hastalıktan korunmak için grip aşısı öneriliyor. Peki, aşı bizi virüslerden nasıl koruyor? Zararı var mı? Ne zaman yapılması gerekiyor? İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Gündüz Tezmen, Tempo dergisinin sorularını yanıtladı.
Risk grubundakiler grip aşısı olmalı
Sağlık Bakanlığı'ndan grip aşısı uyarısı1. Grip nedir? Belirtileri nelerdir?
Gribe infuenza virüsü neden oluyor. Grip, bulaşıcılığı yüksek, yüksek ateş yapan, solunum yolu hastalığı. Belirtileri ise ani başlayan ateş, aşırı yorgunluk, kas ağrıları ve kuru öksürük.
Nadiren burun akıntısı da yapıyor. Ama ateşin ve halsizliğin daha seyrek, burun akıntısı ve hapşırmanın daha yoğun olduğu soğuk algınlığı ile gribi karıştırmamak gerekiyor.
2. Nasıl tedavi olunur, nasıl korunulur? Birçok virüs hastalığında olduğu gibi gribi de tedavi eden bir yöntem yok. Vücut kendi bağışıklık sistemiyle, virüslerle mücadele ederek hastalığı yenmeye çalışır. Hastalık süresince, belirtileri azaltmak, hastayı rahatlatmak için ağrı kesici, ateş düşürücü, öksürük giderci gibi ilaçlar kullanılıyor.
Antibiyotiklerin ise grip tedavisinde yararı yok. Son yıllarda piyasaya çıkan bazı antiviral ilaçlar, virüsün vücutta çoğalmasını önlüyor, ama bunların da inşuenza virüsü vücuda girdikten sonraki ilk 48 saat içinde kullanılması gerekiyor. Hastalık oluştuktan sonra ilaçlar fayda etmiyor.
3. Neden grip aşısı olmalıyız? Antibiyotikler girip tedavisinde kullanılamadığı için, grip virüsü vücuda girmeden önce hastalığa karşı önlem alınması gerekiyor. Önceden hastalık yapan virüsler vücuda zerk edilerek, bağışıklık sistemi uyarılıyor. Daha sonra hastalık etkeni virüs girdiğinde, hazırlıklı olan bağışıklık sistemi, virüsü tanıyarak, hastalık yapmasına fırsat bırakmadan etkisiz hale getiriyor.
4. Kimler aşı olmalı?
Kronik akciğer, kalp, böbrek, şeker hastaları, sürekli kortizon ya da kanserde uygulanan kemoterapi gibi ilaçlara bağlı olarak bağışıklığı azalmış kişiler, doğuştan bağışıklık eksikliği bulunanlar, AIDS hastaları, bu gibi hastalara bakmak durumunda olanlar, 65 yaşın üstündekiler, bakımevleri ve yatılı okullar gibi toplu ortamlarda yaşayanlar, grip mevsiminde hamile olanların aşı olması gerekiyor.
5. Aşı kimler için sakıncalı?
Aşı virüsü yumurtada üretildiği için, yumurtaya maruz kalınca şoka girecek derecede alerjisi olanlar, daha önce grip aşısı olduğunda aşırı alerjik reaksiyon göstermiş olanların aşı olmaması gerekiyor. Ayrıca hamileliğin ilk üç ayında aşı yaptıracaksanız, mutlaka doktorunuza danışın.
6. Grip aşısının bileşimi nedir? Grip aşısı, öldürülerek hastalık yapma gücü yok edilmiş grip (inşuenza) virüsleridir. Bu virüsler, kişinin kol kası içine iğneyle zerk ediliyor.
7. Etkili olacak virüs nasıl belirleniyor? Dünya Sağlık Örgütü, merkezleri aracılığıyla, grip hastalarını izlemeye alıyor. Hastalarda yapılan tahlillerle, hastalık etkeni virüsler belirleniyor. Böylece o yıl uygulanacak aşıların içeriği belirleniyor ve bunlar aşı üreticisi firmalara bildiriliyor.
8. Neden her yıl aşı olmalıyız? Gribe yol açan çok sayıda virüs var. Her yıl bunlardan bazılarının salgın yapma olasılığı artıyor. Her yıl, o yılın hastalık yapma ihtimali yüksek virüslerine karşı özel aşı hazırlandığı için, aşının her yıl yapılması gerekiyor.
9. Ne zaman aşı olmalıyız?
Grip, havaların soğuk olduğu dönemlerde ortaya çıkıyor. Türkiye’de ekim ile nisan aylarında görülüyor. Aşının koruması için, virüsle karşılaşmadan önce uygulanması gerekiyor. Aşıyı eylül ayından itibaren nisan sonuna kadar herhangi bir zamanda yaptırabilirsiniz.
10. Grip aşısı nerede yapılır? Ücretsiz midir? Hastaneler, sağlık ocakları ve eczanelerde yapılıyor. Türkiye’de 65 yaşından büyükler, şeker, astım, kronik akciğer, böbrek, kronik kalp ve damar hastaları ile bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler, huzurevi ve bakımevinde yaşayanlar, böbrek bozukluğu olanlar ile 6-18 yaş arasında uzun süreli aspirin tedavisi görenlerin grip aşısı olması zorunlu. Bu kişilerin aşı bedeli, sağlık sigortası tarafından karşılanıyor.
