İttihat ve Terakki'nin genel merkezi olan, Cumhuriyet gazetesinin ilk evi Pembe Konak'ın yerinde artık otopark var
12 Kasım 2019 19:08
118
İttihat ve Terakki'nin genel merkezi olan, Cumhuriyet gazetesinin ilk evi Pembe Konak'ın yerinde artık otopark var
218
Kırmızı Konak ve Merkezi Umûmi isimleriyle de bilinen Pembe Konak İstanbul’un tarihi Cağaloğlu semtinde Yanıksaraylar bölgesinde inşa edildi. Eskiden Kırmızı Konak olarak bilinen bina, renklerinin solmasıyla Pembe Konak olarak anılmaya başlandı. Eski Maarif Nazırı Münif Paşa tarafından tam olarak ne zaman yaptırıldığı bilinmeyen konak, ilk panjurlu Müslüman eviydi. Konak bir dönem İnas (kız) Rüşdiyesi olarak hizmet verdi. 1908’den itibaren İttihat ve Terakki Partisi’nin genel merkeziydi. Enver, Cemal ve Talat Paşaların yurtdışına kaçışından sonra konak, kısa süre için İttihat ve Terakki’nin devamı olan Teceddüt Fırkası’nın eline geçti ancak Hürriyet ve İtilaf Fırkası taraftarları tarafından kısa süre sonra basıldı; kasası ve arşivi talan edildi.
318
Bina 1924’te Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından Yunus Nadi’ye verildi. Nadi, önce Yeni Gün gazetesini sonra da Cumhuriyet gazetesini de burada yayınladı. Yalçın Bayer’in aktardığına göre 1940’larda “son model basım teknikleri kullanılmış, hatta İstanbul’daki yabancılar için Fransızca ‘La Republigue’ adlı bir gazete de çıkarılmış”.
418
Cumhuriyet gazetesi 1974’e kadar bu binadan yönetildi. 1974’ten itibaren gazete, konağın bahçesinde yapılan binaya taşındı ve konak, gazete ve mürekkep deposu olarak kullanıldı. bu tarihten sonra giderek çürüyen konağa tek çivi dahi çakılmadı. 1980′li yılların sonunda ihmal ve bakımsızlıktan çatısı çöktü. Yağmur içine yağmaya başladı. İkinci, üçüncü katlara merdivenler çürüdüğü için çıkılamaz oldu. Tarihi bina çevresi için tehlikeli olmaya başlayınca çepeçevre yüksek bir perde içine alındı.
518
Nadir Nadi ile eşi Berin Nadi, konak üzerindeki hisselerini, İlhan Selçuk’un başkanlığı olduğu Cumhuriyet Vakfı’na bağışlamıştı. Ancak, hayattaki hissedarlar ‘Pembe Konak’a ödenen kirayı az bularak, yargıya gittiler ve bilirkişilere göre aylık 100 bin dolar belirlendi. Bu kirayı ödeyemeyen Cumhuriyet gazetesi 2005 yılında Şişli’deki binasına taşındı.
618
Ümit Bayazaoğlu’nun aktardığına göre, resmi kayıtlara göre Cağaloğlu Yanık Saraylar bölgesinde, 321 numaralı adanın 44. parselinde yer alan ve “I. derecede tarihi eser” olan konak, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun koruması altında değil. Çünkü konağın sahipleri Anıtlar Kurulu’nun “binanın tescili için” defalarca yaptığı çağrılara cevap vermedi. Anıtlar Kurulu, 10 Eylül 1977′de 1024 sayılı bir yazıyla mülk sahiplerinden konağın rölövesini ve restorasyon projesini istedi, 1 Şubat 1988′de, 871 sayılı yazıyla aynı talep tekrarlandı. Ancak ikisine de cevap verilmedi.
718
1977 yılında Anıtlar Kurulu tarafından “1'inci Derece Tarihi Yapı” olarak tescillenen konağı 2012’de İpekyol Kuyumculuk satın aldı. İpek Kuyumculuk sahibi 2012’de yaptığı açıklamada “tarihi binayı aslına uygun değil, aynısını yaparak restore edeceklerini, İngiliz ve Fransız arşivlerinde binayla ilgili çalışma yapacaklarını” söylemişti.
818
Daha önce Kağıthane’deki eski başbakanlık Osmanlı arşivleri binasını satın alıp otel yapan şirket, konağı otel yapmak istese de projesini bir türlü onaylatamadı. Şirket bu sırada Pembe Konak’ı bir otoparkçıya kiraya verdi.
918
Bu sırada İstanbul 4 Numaralı Koruma Kurulu heyeti, konakta insan kaynaklı tahribatın yaşandığını tespit etti. Savcılığa suç duyurusunda bulunan kurul, 321 ada 44 parselde bulunan konak bahçesindeki otoparkın kaldırılmasını ve güvenliğin sağlanması için tedbirlerin alınmasını istedi. Ama önlem alınmadı, otopark işlemeye devam etti.
1018
Konak Nisan 2019’da sessiz sakin yok oldu. Bir Twitter kullanıcısının paylaşımı üzerine Yüksek Mimar Restoratör Seda Özen Bilgili binanın kontrollü söküldüğünü yazdı.
1118
Bugün konağın boşalan yeri otopark olarak kullanılıyor.
1218
Mimar Bilgili "Yerinde mevcut olmayan eski eser parselleri otopark olarak kullanılamaz. 660 sayılı ilke kararı açık bir şekilde bunun yapılamayacağını söyler. Otopark bir ticari işletmedir, tapusunda eski eser şerhi olan bir yapı arsası için Kuruldan görüş alınması zorunludur" diye yazdı.
