Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek geçen gün Bloomberg HT-Habertürk özel yayınında bir röportaj verdi. Bu röportajda özellikle vergi ile alakalı söylediklerinin satır aralarının doğru okunması gerekiyor.

Aşağıda, söylediklerini kısa bir şekilde kalem kalem yorumlamaya çalışayım.

KDV hakkında

Şimşek, KDV genel oranını değiştirmeyeceğini söyledi. KDV açısından genel oran yüzde 20'dir. KDV açısından ayrıca iki ayrı oranın (yüzde 1 ve yüzde 10) daha uygulandığı iki ayrı liste bulunmaktadır: (I) ve (II) sayılı liste.

(I) sayılı listede genel olarak bazı gıda ürünleri bulunmakta ve bu listede olan ürünler için KDV oranı yüzde 1 uygulanmaktadır.

Diğeri (II) sayılı listedir ve (II) sayılı listede konaklama, eğitim gibi ürünler bulunmadır. Bu listede olan ürünler için KDV oranı yüzde 10 uygulanmaktadır.

(I) ve (II) sayılı listede olmayan ürünler için ise genel oran olan yüzde 20 uygulanmaktadır. Örneğin otomobiller ne (I) ne de (II) sayılı listede yer aldığından otomobil teslimlerinde genel oran yani yüzde 20 uygulanmaktadır.

Şimşek, genel oranı değiştirmeyeceğini söyledi ancak (I) ile (II) sayılı listede sayılan ürünler bu listeden çıkarılırsa bu ürünlerin KDV oranı direkt yüzde 20'ye yükselecektir. Örneğin konaklama hizmetleri (II) sayılı listede bulunmakta ve bu konaklama hizmetinden (otel) yüzde 10 KDV hesaplanmaktadır. Şayet konaklama hizmeti (II) sayılı listeden çıkarılırsa konaklama hizmetinde KDV yüzde 20'ye yükselmiş olacaktır.

Özetle Şimşek, genel oranı değiştirmeyecek ama KDV listelerini daraltır yani bu ürünleri listeden çıkarırsa bu ürünlerin oranı da yükselmiş olacaktır.

Hatırlarsanız benzer durum 7 Temmuz 2023 günü 7346 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yapılmıştı. Sabun şampuan, deterjan, dezenfektanlar, ıslak mendil (sabun, deterjan veya solüsyon emdirilmiş olsun olmasın), tuvalet kağıdı, kağıt havlu, kağıt mendil ve peçete de (II) sayılı listedeydi ve (II) listeden çıkarıldı o yüzden KDV oranı da yüzde 20'ye yükselmişti.

OVP'deki vizyon neyse onu uygulayacağız…

Şimşek, yapılması öngörülen değişiklikler için OVP'yi işaret etti. 2024-2026 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program, 6 Eylül 2023 mükerrer Resmi Gazete'de yer alan 7591 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yayımlandı.

OVP'nin 29 ile 32'nci sayfalarında kamu maliyesi hedeflerine yer verilmişti. OVP'nin Kamu Maliyesi hedefleri başlığı altında yer alan Politika ve Tedbirler kısmının 11'nci maddesi "Kamu mali yönetiminde sürdürülebilir ve sağlıklı gelir kaynaklarının artırılması için vergi tabanının genişletilmesi ve vergilemede gönüllü uyumun artırılmasına yönelik çalışmalar sürdürülecektir" şeklindedir.

Vergi tabanının genişletilmesinden vergiye tabi olmayanların verginin konusuna dâhil edilmesi anlaşılmalıdır. Özetle vergi tabanının genişletilmesinden vergi kanunları kapsamında olmayan -kripto varlıklardan elde edilen gelirler gibi- bazı unsurların vergi kanunlarının kapsamına alınması anlaşılmalıdır.

Literatürde vergi kapasitesi olarak adlandırılan vergilendirilebilir saha daha etkin kullanılacak. Örneğin altın, inci, pırlanta gibi kıymetli madenler tekrar ÖTV kapsamına alınabilir, KKM gibi enstrümanlardan elde edilen gelirler vergilendirilebilir. Özetle maddi vergi kanunlarının (gelir, kurumlar, KDV, ÖTV gibi) konusu genişletileceği anlaşılıyor.

Vergi harcamaları kısıtlanacak

Şimşek, yapılması öngörülen değişiklikler için OVP'yi işaret ettiğinden Politika ve Tedbirler kısmının "Vergi harcamaları gözden geçirilecek, etkin olmayan istisna, muafiyet ve indirimler kaldırılacaktır." şeklindeki 13'üncü maddesini doğru okumak gerekmektedir.

Bu noktada verimsiz sayılan yüzlerce muafiyet ve istisna hükmü kaldırılacak gibi duruyor. Örneğin toplam vergi harcamalarının toplam vergi hasılatına oranı 2024 yılı için %26,51 olarak tahmin edilmiş. Yani devlet 2024 yılında 100 TL vergi geliri hedeflemiş ise bunun 26,51 TL'sinden iraden vazgeçecektir. 2024 yıl dâhil altı (6) yılın vergi harcama tutarlarının vergi hasılatına oranının ortalaması ise yüzde 23'tür.

İşte tam da bu noktada Şimşek, verimsiz istisna ve muafiyetleri törpüleyeceğini belirtiyor ki oldukça yerinde olur.

Borsa ve birçok finansal enstrümandan elde edilen gelir vergilendirilecek

Şimşek, "Borsaya ya da herhangi bir enstrümana, piyasayı bozacak bir vergi düzenlemesi gündemde değil" dedi. Buradaki anahtar ifade "piyasayı bozacak bir vergi düzenlemesi gündemde değil" kısmıdır.

Piyasayı bozmadan pekâlâ bir düzenleme yapılabilir. Zira birçok finansal enstrümandan elde edilen gelirlerden hala yüzde sıfır vergi alınmaktadır. Hatta geçen günlerde bazı enstrümanların gelirlerinden yapılacak stopaj oranını yüzde 40'a kadar artırma yetkisi Cumhurbaşkanına verildi.

Anton Çehov'un dediği gibi "Eğer ilk sahnede duvarda bir silah asılıysa, oyunun sonunda mutlaka patlar".

Yani bir yetki verildiyse kullanılacaktır diye düşünüyorum.

Sonuç olarak...

Şimşek'in söylemlerinden; kurumlar vergisi oranı artmayacak ama kurumlar vergisine ilişkin istisna ve muafiyetler azaltılacak; borsa, TL mevduat gibi enstrümanlardan piyasayı bozmayacak şekilde vergi alınacak (oran artacak); KDV genel oranı değişmeyecek ama listeler (I ve II) daraltılarak yüzde 20'ye tabi ürün sayısı artırılacak; mükellef lehine düzeltilmesi gereken –özellikler otomobiller için- ÖTV tarifesi değiştirilmeyecek/düzeltilmeyecek ve böylelikle ÖTV hasılatı artacak; gayrimenkul satışlarında gerçek bedel dikkate alınacak ve bunun için de ekspertiz uygulaması getirilebilir.